ایران، آزادی ودموکراسی منتخبی از گفته‌ها و نوشته‌های مهندس عزت‌الله سحابی است
مهندس عزت‌الله سحابی از جمله ایران‌دوستان دین‌باور بود کـه هیچگاه از اندیشـۀ عدالت، آزادی، برابری و دموکراسی دست نشست. او ضمن اعتقاد به این آرمان‌ها والا به اولویت سرزمینی و میهنی می‌اندیشید و در راه تحقق آمال خود یکسره فعال و کوشا بود.
سحابی با جریان نوگرایی دینی و مذهبی در ایران گره خورده بود؛ جریانی که شخصیت‌هایی چون آیت‌الله طالقانی،مهندس بازرگان و دکتر شریعتی از سرآمدانش بودند. برای این ملی‌گرایان دین‌مدار آنچه بیـش از هر چیز اهمیت داشت، سرنوشت ایران و وضعیت زندگی مردم بود. نزدیکان مهندس سحابی نقل کرده‌اند که در آخرین لحظات هوشیاری می‌گفت: زندگی مردم سخت شــده است. خــدا می‌داند که من چقدر برای ایران نگرانم! من دارم می‌میرم و کاری برای ایران نکردم.
کتاب ایران، آزادی و دموکراسی منتخبی از گفته‌ها و نوشــته‌هایی از عزت‌الله ســحابی در باب ملیت، دین، تاریخ، جامعه، اقتصــاد، فرهنگ، دموکراسی و مسائل گوناگون ایران معاصر است که به اهتمام امیر طیرانی گردآوری شــده و بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسـه آن را منتشر کرده است. طیرانی پیش از این منتخبی دیگر از مقالات و گفتارها عزت‌الله سحابی را با عنوان تاریخ یک انقلاب گردآوری کرده بود و آن مجموعه هم‌توسط کتاب پارســه منتشر شــده است. مهندس سحابی در مقالات و گفتارهای ایران، آزادی و دموکراسی در قامت یک روشنفکر ملی‌مذهبی از مسائل و بحران‌های ایران معاصر و راه‌های برون‌رفت از این بحران‌ها می‌گوید و نیز به آسیب‌شناسی گذشته و ریشه‌یابی مشکلات اکنون می‌پردازد شرایط جامعۀ ایران را تحلیل می‌کند.
دغدغه‌های سحابی
ایــران، آزادی و دموکراســی از مقدمۀ امیر طیرانــی، گردآورنده کتاب و دو فصل با عنوان‌های اجتماعی و سیاسـی تشکیل شده است. در فصل اول تحت عنوان اجتماعی دو مطلب از مهندس سحابی که اولی سخنرانی‌اش در مراســم بزرگداشت مهندس بــازرگان تحت عنوان روحیات و خلقیات ایرانیان ایراد شــده و دیگری برخورد سیاسی با کار خیر آورده شده است.
فصل دوم با عنوان سیاسی به دو بخش نظری و مسائل سیاسی روز تقسیم شده است. همچنان که از عناوین برمی‌آید در بخش اول این فصل،مباحث نظری و کلی سیاسی و در بخش دوم گزیدۀ مواضع و اظهارنظرهای مهندس سحابی دربارۀ تحولات سیاسی روز ایران از ابتدا انقلوب تا پایان دهۀ ۱۳۸۰ ارائه شده است. امیر طیرانی در مقدمه کتاب می‌گوید، تأکید بر عنصر ملیت و نگرانی از آینده از سوی مهندس سحابی نگاهی مبتنی بر ملیت‌پرستی آن‌هم از نوع به اصطلاح شوینیسـتی و نژادپرستی و از منظر ایــران و ایرانی از همه ملت‌ها برتر است و هنر نزد ایرانیان است و بس نبود بلکه دغدغه‌اش معطوف به کلیت ایران و منافع مردم ایران بود.
دغدغۀ مهم دیگر سحابی، مسألۀ آزادی بود. او در باب آزادی از طرفداران بی‌چون‌وچرای ضرورت وجود آن بود و در غیاب آزادی، رشد و تکامل و پیشرفت جامعه را ممکن نمی‌دانست. با این همه در زمینۀ آزادی نیـز معتقد به ضرورت وجود توامان آزادی و مسئولیت پذیری از ســوی مجریان و هواداران آن بود و در بیان آثـار زیان‌بار مسئولیت‌ناپذیری مجریان و هواداران دو آتشۀ آزادی می‌گوید: در جریان استفاده از حق قانونی و طبیعی آزادی اگر احسـاس تعلق خاطر یا مسئولیتی نســبت به کل ملت و اصــل حاکمیت ملــی در برابر مطامع و منافــع بیگانگان وجود نداشته باشـد، آزادی سیاســی به تنهایی عامل بقا و پیشرفت کشـور و رفاه حال عمومی مردم گسترش عدالت اجتماعی نمی‌شود. آزادی سیاسی در بطن مسئولیت اجتماعی و ملی است که می‌تواند ضامن سعادت ملت و مملکت شود. مهندس سحابی بر ضرورت حفظ اسـتقلال و حاکمیت و مصالح ملی در عین وجود آزادی‌های اجتماعی و سیاسی و لزوم پایبندی حکومت به این موضوع تأکید ویژه‌ای داشت و نقد مسولانۀ قدرت را شرط دوام آزادی می‌دانست. دموکراسـی یا مردم‌سالاری، موضوع دیگر مطالــب گردآمده در ایــن مجموعه را تشکیل می‌دهد. در نگاه سحابی دموکراسی نیز همچون سـایر مفاهیــم اجتماعی و سیاسی امری اســت که به جز ریشه‌هایی که در فرهنگ سرزمین دارد، ضرورت دارد تا بومی‌سازی شود. او در گفت‌وگویی تحت عنوان الگوی ایرانی دموکراسی‌می‌گوید:.. حقیقت این مبانی ابتدا در تمدن ایرانی سپس در اسلام نیز وجود داشته است... در واقع ما می‌توانیم بسـیاری از مبانی دموکراسی را از فرهنگ تمدن خود استخراج‌کنیم تا احتیاج نباشد همۀ مبانی را از کارل پوپر و دیگر متفکرین غرب بیاوریم.
وقتی مبانی از فرهنگ خودمان باشـد چون در جامعه نفوذ دارد، آن را عمیقاً و راحت‌تر می‌پذیرد ولی وقتی از بیرون وارد شــود فقط سطح آن دریافت می‌شود. کتــاب ایــران، آزادی و دموکراســی علاوه بر پوشش دغدغه‌های مهندس ســحابی در زمینۀ هویت ایرانی- اسلامی، وحدت ملی، آزادی و دموکراســی، بعضی دیدگاه‌ها نظرات او را پیرامون مسائل روز ایران‌معاصر، از ابتدای انقلاب تا سال‌های اخیر، منعکس کرده است.
دیدگاه خود را بنویسید