توسط : فرشاد گلزاری، گروه بینالملل
حوالی ساعت چهار بامداد جمعه اخباری مبنی بر شنیده شدن صدای انفجار در آسمان اصفهان در رسانههای اجتماعی سپس خبرگزاریهای رسمی کشور منتشر شد که نشان از عمل کردن به موقع پدافند هوایی کشورمان داشت. کمی بعد مشخص شد که پدافند هوایی پایگاه هشتم شکاری اصفهان برای رهگیری به کار افتاده و صدای پدافند از سمت شمال شرق اصفهان به گوش رسید. در این راستا اخباری منتشر شده بود که ادعا میشد، صدای انفجارها در آسمان به گوش رسیده سپس مشخص شد هیچ انفجاری در این منطقه رخ نداده و دلیل شنیده شدن صدای مذکور صرفاً قرار داشتن پایگاه هشتم شکاری نیروی هوایی ارتش در نزدیکی فرودگاه اصفهان و در کنار منطقه قهجاورستان بوده است.
در این خصوص امیر سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی، فرماندهکل ارتش درباره صدای انفجار در اصفهان اظهار کرد که انفجار در آسمان اصفهان مربوط به تیراندازی سامانههای پدافند ضد هوایی به شئ مشکوکی بوده که هیچ حادثه و خسارتی در پی نداشته است. همچنین امیر سرتیپ دوم سیاوش میهندوست، ارشدِ نظامی ارتش در استان اصفهان درباره شنیده شدن صداهای مذکور در شرق اصفهان گفت، صدایی که جمعه صبح در اصفهان شنیده شد، انفجار نبود بلکه شلیک سامانههای قدرتمند پدافند هوایی به شیء مشکوکی بود که هیچگونه خسارت یا حادثهای را در پی نداشت.
وی همچنین تصریح کرد که نیروی پدافند هوایی و کارکنان غیور آن با آمادگی و قدرت کامل آماده هر نوع برخورد با دشمنی هستند که سوءنیتی به سرزمین و آسمان ایران اسلامی داشته باشد و جای هیچگونه نگرانی برای ملت شریف ایران عزیز اسلامی وجود ندارد.
سردار سرتیپ جواد استکی، فرمانده قرارگاه منطقهای حضرت سیدالشهدا (ع) هم در سخنرانی پیش از خطبههای نماز جمعه شهر اصفهان اعلام کرد که حادثه صبح جمعه در اصفهان جز یک عملیات روانی بیش نیست و همان طوری که ارشد نظامی آجا در استان اصفهان خبر دادند، ریزپرندههای دشمن مورد هدف قرار داده شد و دشمن برای جبران این تحقیر، دست به عملیات روانی زده است و ملت انقلابی در این رابطه باید هوشیار باشد. از سوی دیگر برخی از اخبارها هم از فعال شدن پدافند هوایی تبریز حکایت داشتند که در این رابطه تراب محمدی، معاون سیاسی و اجتماعی استاندار آذربایجان شرقی اعلام کرد که این صداها مربوط به رصد پدافند هوایی مربوط به اشیاع ناشناس بوده و امری عادی است و هیچ نفوذ ریزپرنده یا… رخ نداده و شرایط در این استان و شهر تبریز کاملاً عادی و آرام است.
در این راستا برخی از منابع غیررسمی اعلام کردند که شورای عالی امنیت ملی در تهران جلسه تشکیل خواهد که در نهایت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران خبر منتشر شده در مورد برگزاری جلسه اضطراری این شورا را تکذیب کرد.
به موازات این روند اخباری هم از تعلیق پروازها در چند استان حکایت داشت اما در نهایت چند ساعت بعد درخصوص این مساله اطلاعرسانی و به روال عادی بازگشت. در این خصوص جواد صالحی، مدیرکل اطلاعرسانی و امور بینالملل فرودگاه امام خمینی(ره) اعلام کرد که پروازها از ساعت ۵ صبح جمعه تا ساعت ۷ و ۴۵ دقیقه برای حفظ ایمنی تعلیق شده بود اما مجدداً این پروازها از سر گرفته شده است. همچنین جعفر یازرلو، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری اعلام کرد که محدودیت عملیاتی اعمال شده در فرودگاهها برطرف و شرکتهای هواپیمایی مجاز به انجام پروازهای برنامهریزی شده، هستند. در این راستا حسین دلیریان، سخنگوی سازمان فضایی ایران در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس(توئیتر سابق) خبر داد که سه ریزپرنده در آسمان اصفهان با موفقیت رهگیری شده است.
فارغ از اظهارنظرهای داخلی باید متوجه باشیم که در آن سوی مرزها وضعیت به صورت دیگری تحلیل شده و اساساً شاهد تزریق حجم عظیمی از اخبار هستیم که سعی دارند صرفاً اعلام کنند، اتفاقی که در اصفهان و تبریز رخ داده یک حمله تمام عیاز از سوی اسرائیل به ایران بوده است. به عنوان مثال شبکه سی.ان.ان در بخش اخبار فوری خود و پس از مخابره اخبار اولیه از فعال شدن پدافند هوایی کشورمان یکباره از قول یک منبع اطلاعاتی منطقهای اعلام کرد که حملات مستقیم اسرائیل و ایران به یکدیگر پایان یافته است. همچنین رویترز هم در ابتدای امر خبری را منتشر کرد و در ادامه این خبر به این موضوع اشاره کرد که خسارت جدی در اصفهان به وجود نیامده است و حتی در این خبر اعلام میکند که نشانهای از عزم طرفین برای تشدید تنش دیده نمیشود، در صورتی که بر اساس مستندات موجود و اعلام مقامات نظامی و امنیتی کشورمان اساساً هیچ برخورد یا انفجاری روی زمین صورت نگرفته و صرفاً این اخبار را میتوان نوعی تحریک رسانهای دانست.
با تمام این تفاسیر باید ۷ نکته مهم در مورد وقایع بامداد جمعه مورد نظر قرار بگیرد:
این اولین بار نیست که چنین اقدامی در آسمان اصفهان به وقوع میپیوندد و در ادوار گذشته هم پدافند هوایی در این استان با هوشیاری تمام توانست، ریزپرندهها را ساقط کند. به عنوان نمونه ساعت ۲۳ و ۳۰ دقیقه شامگاه هشتم بهمن ماه ۱۴۰۱ گذشته نیز برخی منابع محلی در استان اصفهان از شنیده شدن صدای انفجار در محدوده خیابان «خانه اصفهان» خبر دادند که پیرو آن ساعتی بعد وزارت دفاع و پشتیانی نیروهای مسلح با انتشار اطلاعیهای جزئیات بیشتری از این حادثه را بیان و علت آن را «حمله ناموفق با استفاده از ریزپرنده» به یکی از مجتمعهای کارگاهی این وزارتخانه اعلام کرد که طبق این اطلاعیه با تکیه بر تمهیدات پدافندی، یکی از ریزپرندهها مورد اصابت پدافند هوایی مجتمع و دو فروند دیگر نیز در تلههای پدافندی گرفتار و منفجر شدند. همچنین سهشنبه شب مورخ ۱۵ فروردین ۱۴۰۲ هم مجتمع امیرالمومنین(ع) وزارت دفاع در اصفهان هدف حمله یک ریزپرنده قرار گرفت که در اثر اقدام به موقع پدافندی این ریزپرنده به هدف خود نرسید و منهدم شد و این دومین باری بود که یک ریزپرنده در آسمان اصفهان ساقط میشود.
با عنایت به اینکه عمل کردن پدافند هوایی اصفهان در روز جمعه علیه ریزپرندهها برای سومین بار طی دو سال گذشته اتفاق میافتد، این موضوع به خوبی نشان میدهد که رینگ پدافندی در این استان از آمادگی بسیار بالایی برای رهگیری و انهدام هرگونه تهدید برخوردار است که در تبریز هم همین مساله به اثبات رسید.
به رغم اینکه بخش اعظمی از رسانههای غربی و حتی برخی از رسانههای منطقهای به دنبال آن بودند که اعلام کنند یک حمله نظامی علیه ایران اتفاق افتاده، شاهد آن هستیم که حتی آژانس انرژی اتمی هم در این خصوص بیانیه صادر کرد. این نهاد بینالمللی روز جمعه تایید کرد که در نتیجه حادثه روی داده، هیچ آسیبی به تاسیسات هستهای ایران وارد نشده و این دقیقاً همان نکته مهمی است که باید مورد نظر قرار بگیرد. تعجیل آژانس انرژی اتمی برای صدور این بیانیه به این جهت بود که اساساً طی روزهای گذشته بارها و بارها تندروهای کابینه نتانیاهو، وی را تشویق کردند تا در پاسخ به عملیات وعده صادق، تاسیسات هستهای ایران را مورد هدف قرار دهد که در این خصوص بسیاری از کارشناسان امنیتی و حتی مقامات ارشد آمریکا و اتحادیه اروپا به تلآویو هشدارهای پنهان و آشکار دادند.
در مورد مواضع سیاسی در قبال اتفاقهای روز گذسته باید متوجه بود که عموماً تمام اظهارنظرها بر پایه خویشتنداری از سوی ایران استوار بود. به عنوان مثال ریشی سوناک، نخستوزیر انگلیس اعلام کرد که باید از تشدید تنش خودداری شود. اورزولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا هم اعلام کرد که ما باید تمام تلاش خود را به کار گیریم تا تمام طرفها را از تشدید تنش در خاورمیانه بازداریم و لازم است که منطقه در ثبات باشد. از سوی دیگر وزرای خارجه گروه ۷ تأکید کردند که از تمام طرفها میخواهیم از هرگونه تنش خودداری کنند؛ چراکه خواهان تحقق ثبات در خاورمیانه هستیم. همچنین کشورهای دیگر مانند مصر، اسپانیا، ترکیه، هلند آلمان و … هم بر کاهش تنشها تاکید کردند که میتواند نشان از تراس و هراس آنها در خصوص وضعیت فعلی منطقه باشد.
واکنش ایالات متحده به وقایع جمعه در ایران هم تقریباً همانند دیگران بوده است. او در واکنش به حادثه اصفهان از پاسخ به اینکه آیا تلآویو در مورد آن با واشنگتن هماهنگی کرده است، خودداری کرد اما گفت که واشنگتن در هیچ عملیات تهاجمی درگیر نشده است اما به حمایت از اسرائیل برای دفاع از خودش همچنین کاهش تنش در منطقه پایبند هستیم و تلاش میکنیم تا اسرائیل بتواند از خودش دفاع کند. این موضوع باز هم به نوعی یک تصمیم دوگانه را از سوی واشنگتن نشان میدهد که بخشی از آن به دلیل فشارهای لابی آیپک به بایدن خواهد بود.
اخباری به موازات وقایع روز جمعه از سوی منابع امنیتی در عراق منتشر شده که نشان میدهد، بقایای حداقل یک موشک که احتمالاً میتواند اسرائیلی باشد در این کشور کشف شده است. بر اساس اخبار منتشر شده از سوی منابع محلی عراق، نیروهای اطلاعاتی حشدالشعبی بقایای یک موشک را در منطقه لطیفیه در حومه پایتخت بغداد پیدا کردند.
نکته نهایی درگیری و تنش لفظی میان مقامات اسرائیل است. کمی بعد از انتشار خبر ساقط شدن ریزپرندهها در اصفهان، کانال ۱۲ تلویزیون اسرائیل گزارش داد که توئیتهای ایتامار بن گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل و تالی گوتلیب، عضو کنست (پارلمان اسرائیل) که به مسئولیت اسرائیل اشاره کردهاند، موجب نگرانی دستگاههای امنیتی شده است؛ چراکه با وجود سکوت تمام دستگاهها و مقامات اسرائیل او به نوعی اسرائیل را پشتپرده این وقایع اعلام کرده بود. در همین حال میکی لِوی، رئیس سابق و عضو فعلی پارلمان اسرائیل خطاب به بنگویر نوشت: «تبریک میگویم! شما توانستید تمام دوران حضور خود در مسئولیت «وزارت شکست ملی» و «عضویت در کابینه» را در یک کلمه توصیف کنید!». این رد و بدل شدن پیامها در داخل اراضی اشغالی نشان میدهد که هنوز دودستگی مشهود و عجیبی در تلآویو وجود دارد. تا جایی که حتی بلومبرگ به نقل از مقامات اسرائیلی اعلام کرد که تلآویو از تمام مقامات و سفارتخانههای خود خواسته تا در مورد وقایع اصفهان به هیچ وجه سخن نگویند.
