توسط : اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا درباره غزه چه پیامدهایی دارد؟
گروه بین‌الملل: از ابتدای به روی کار آمدن ترامپ برای دومین‌بار در ایالات‌متحده، بسیاری از تحلیلگران منتظر دیدار او با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل بودند. انتظار برای مواجهه این دو در واشنگتن شاید از منظر رسانه‌ای و سیاسی یک امر مهم تلقی شود، اما باید توجه داشت که چارچوب مسائل راهبردی فی‌مابین رژیم اسرائیل و ایالات‌متحده بدون‌شک اهمیت بسزایی دارد و می‌تواند به صورت مستقیم اتمسفر منطقه را تحت‌الشعاع قرار دهد. بر همین اساس اگر دیدار ترامپ و نتانیاهو را زیر ذره‌بین ببریم باید گفت که اظهارات این دو در کنفرانس خبری مشترک‌شان پر است از اقداماتی که محوریت آنها با خاورمیانه است، ولی باید این سخنان را به دو بخش تقسیم کرد.
بخش اول، کنفرانس خبری تا حد زیادی در مورد ایران بود اما قبل از آن ترامپ یادداشتی را با درون‌مایه سیاست سختگیرانه علیه ایران امضا کرد که به‌نوعی نشان از آن دارد که ترامپ و تیمش قصد دارند فشارها علیه ایران را مجدداً بازگردانند. او درخصوص ایران در زمان امضای این یادداشت سخنانی را به زبان آورد که نشان می‌دهد رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده تا حدودی نسبت به قبل قصد دارد آرام‌تر درخصوص تهران عمل کند؛ چراکه یادداشت به امضاء رسیده از سوی وی اساساً نمی‌تواند جنبه اجرایی به خود بگیرد اما در معنای سیاسی باید آن را یک سایه مشخص بر سر ایران قلمداد کرد که می‌خواهد تهدیدزایی را معنا کند.
اینکه ترامپ از یکسو قبل از کنفرانس خبری با نتانیاهو و پس از امضای یادداشت مذکور اعلام می‌کند که خواهان مذاکره با ایران است و سپس می‌گوید اما ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد نشان از یک دوگانه‌گویی است. ترامپ در کنفرانس با نتانیاهو اعلام کرد که در دور اول ریاست‌جمهوری‌اش، سیاست‌های اعمالی او علیه ایران موجب شد تا منابع مالی تهران کاهش پیدا کند و حتی مجدداً تکرار می‌کند که ما در آن زمان از (برجام) یکی از بدترین توافقات تاریخ آمریکا خارج شدیم. او در بخشی دیگر از سخنانش به این موضوع اشاره کرد که «اگر ایران به دنبال ساخت سلاح هسته‌ای برود، برای آنها بد خواهد شد اما در صورت تصمیم تهران برای دوری از سلاح هسته‌ای، این کشور به کشوری با آینده‌ای باورناپذیر تبدیل خواهد شد». پس از این اظهارات ترامپ به‌گونه‌ای دیگر موضع گرفت و در حساب کاربری خود در «تروث سوشال» درباره ایران نوشت: «مایلم که ایران کشوری فوق‌العاده و موفق باشد، اما کشوری که سلاح اتمی نداشته باشد». او در ادامه پیام خود نوشت: «گزارش‌ها درباره اینکه همکاری آمریکا با اسرائیل، ایران را خرد و خاکشیر خواهد کرد، تا حد زیادی اغراق‌آمیز است. من بیشتر ترجیح می‌دهم که توافق صلح هسته‌ای قابل راستی‌آزمایی داشته باشیم که به ایران امکان رشد و پیشرفت مسالمت‌آمیز را بدهد. ما باید فوراً، روی این موضوع کار کنیم و وقتی نهایی و امضا شد، جشن بزرگی در خاورمیانه برپا کنیم».
این سخنان البته با واکنش‌های زیادی در داخل روبه‌رو بوده اما در این خصوص سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در واکنش به اظهارات مشابهی از سوی ترامپ در دیدار او با نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرد که «درخصوص صحبت‌هایی که توسط رئیس‌جمهور آمریکا مطرح شد، معتقد هستم که فشار حداکثری یک تجربه شکست خورده است و امتحان مجدد آن نیز به شکست دیگری تبدیل خواهد شد. اگر موضوع اصلی این است که ایران به دنبال سلاح هسته‌ای نرود، این قابل حصول است و خیلی موضوع مشکلی نیست؛ چراکه ایران یک عضو متعهد NPT بوده است». او در ادامه اظهار کرد که «مواضع ایران درخصوص سلاح هسته‌ای کاملاً مشخص است و فتوای مقام معظم رهبری نیز وجود دارد که تکلیف را برای همه ما روشن کرده است».
غزه و موج انتقاد از ترامپ
اینکه ترامپ در گفتار با ایران چگونه به ارائه نظرات خود و تیمش پرداخته و از سوی دیگر، چگونه قرار است آن را اجرایی کند، موضوعی است که در آینده مشخص می‌شود اما بخش دوم سخنان او در کنفرانس خبری با نتانیاهو می‌تواند نشان‌دهنده راهبرد او در قبال منطقه و به‌خصوص غزه باشد. شکی وجود ندارد ترامپ وام‌دار اسرائیل و لابی آیپک است و از سوی دیگر، به‌عنوان رئیس‌جمهور ایالات‌متحده (همانند اسلاف خود) به حمایت از اسرائیل متعهد است اما موضع جدیدی که دو در قبال غزه گرفته است، یک سناریوی عجیب و البته خطرناک را پیش‌روی خاورمیانه قرار داده است.
ترامپ در اظهارات خود صراحتاً و برای اولین‌بار گفت که «آمریکا کنترل غزه را در دست خواهد گرفت و با آن کارهای زیبایی خواهیم کرد. ما صاحب آن خواهیم بود و همه ویرانه‌ها را بازسازی خواهیم کرد و منطقه‌ای توسعه یافته خواهیم ساخت که شغل‌های بسیاری در آنجا فراهم خواهد کرد». ترامپ افزود: «فلسطینیان نباید به غزه بازگردند. اگر بازگردند، شرایط مانند گذشته خواهد بود. امیدوارم آتش‌بس شروع صلحی ادامه‌دار باشد تا کشتار پایان یابد».
او مدعی شد که برای تقویت حضور آمریکا در منطقه و تعمیق اتحاد در خاورمیانه تلاش خواهد کرد و این درحالی است که تحریم تسلیحاتی دولت قبل (بایدن) بر اسرائیل را لغو کردم. ترامپ همچنین گفت: «با خوشحالی اعلام می‌کنم که آمریکا از سازمان یهودستیزانه آنروا نیز خارج شده و همه حمایت‌های خود از این سازمان که برای حماس پولشویی می‌کرد را قطع کردم».
ترامپ همچنین در پاسخ به سوالی درباره احتمال اعزام سربازان آمریکایی به باریکه غزه گفت که «هرکاری لازم باشد انجام خواهیم داد. آن منطقه را کنترل خواهیم کرد. به باور همه، ادامه یافتن این روند اشتباه است و آمریکا از قدرت خود برای پاسداری از غزه استفاده خواهد کرد».
ترامپ در پاسخ به سوالی درباره تضمین آتش‌بس در غزه مدعی شد: «نمی‌توانم درباره پایداری آتش‌بس در غزه ضمانتی ارائه دهم. دولت بایدن به ما کمکی نکرد، اما توانستیم تعدادی از اسرا را آزاد کنیم و امیدوارم توافق پایدار بماند». رئیس‌جمهور آمریکا درباره احتمال اشغال دائمی غزه توسط آمریکا و گسترش نفوذ اسرائیل گفت: «کنترل درازمدت غزه توسط آمریکا را می‌بینم. این کار به صلح در خاورمیانه کمک خواهد کرد. با هر کسی که صحبت کردم، همگی از ایده مالکیت غزه توسط آمریکا حمایت کردند».
اما بخش دیگری از سخنان ترامپ درباره غزه را باید بسیار مهم قلمداد کنیم. او صراحتاً اعلام کرد که غزه نباید بازسازی شود و توسط افرادی که در آنجا زندگی کرده و کشته شده‌اند و از آن دفاع کرده‌اند (فلسطینیان) اشغال شود». او در جایی دیگر اعلام کرد که مناطق متعدد می‌تواند برای فلسطینیان ساخته شود و در این خصوص همسایگان ثروتمند اسرائیل می‌توانند وارد میدان شوند».
در این راستا، دو نکته بسیار مهم وجود دارد. نخست اینکه ترامپ به عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی اشاره کرده اما در این بین بحث عدم تشکیل کشور فلسطین را مورد اشاره قرار داده است که حالا با واکنش ریاض روبه‌رو شده است. در این خصوص وزارت خارجه عربستان در بیانیه‌ای در واکنش به اظهارات ترامپ اعلام کرد که «محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان تاکید کرده که عربستان سعودی از کار خستگی‌ناپذیر خود برای ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی به پایتختی بیت‌المقدس شرقی دست نخواهد کشید و ریاض بدون آن روابط دیپلماتیک با اسرائیل برقرار نخواهد کرد».
همین موضع نشان می‌دهد که ترامپ اگرچه به دنبال جوش دادن این روابط و تامین منافع ایالات‌متحده است، اما در این راستا نه‌تنها سعودی‌ها با موضوع عدم تشکیل کشور مستقل فلسطین مخالف هستند، بلکه حالا در سراسر جهان موج مخالفت با کوچاندن اجباری ساکنان غزه که درون‌مایه طرح ترامپ است، به راه افتاده و همین مساله را باید نکته دوم بدانیم. اکثر کشورهای اروپایی مانند انگلیس، آلمان، فرانسه، اسپانیا و … به انضمام نهادهای بین‌المللی و دولت‌های منطقه‌ای این طرح ترامپ را نه‌تنها انسانی و درست نمی‌دانند، بلکه در این راستا معتقدند که این اقدام می‌تواند به درگیری جدید و تنش در غزه و خاورمیانه منجر شود. حال آنکه مصر و اردن به‌عنوان بخشی از طرح ترامپ، رسماً با این سخنان وی مخالفت کرده‌اند.
