توسط : ۷۰ کشته و ۱۲۰۰ زخمی
گروه اجتماعی: حادثه انفجار و آتش‌سوزی روز شنبه ۶ اردیبهشت ماه در محدوده بندر شهید رجایی (بندرعباس) ابعاد وسیعی داشت و ده‌ها ساختمان و خودرو را تخریب کرد. براساس گزارش‌های رسمی، تاکنون حدود ۷۰ نفر در این واقعه جان باخته و بیش از ۱۲۰۰ نفر مصدوم شده‌اند. از میان پیکرهای فوتی، رئیس کل دادگستری هرمزگان خبر داده که هویت ۳۳ نفر شناسایی شده و درحال تحویل به خانواده‌هاست. علت دقیق حادثه هنوز درحال بررسی است اما همزمان مقام‌ها و کارشناسان علل احتمالی متعددی را مطرح کرده‌اند.
تحقیقات اولیه در انتظار اعلام گزارش نهایی است اما برخی مسئولان و کارشناسان به بروز قصور در نگهداری کالا و ضعف زیرساخت‌ها اشاره کرده‌اند. به گفته تیمور باهنگام – کارگزار رسمی گمرک- این انفجار در بندری «فاقد امکانات و تجهیزات به‌روز» رخ داده است؛ وی تاکید کرد، انباشت طولانی‌مدت محموله‌ها و فرسودگی ترانسها، جرثقیل‌ها و لیفتراک‌ها (همگی دارای نشت روغن) باعث شده بود این حادثه «قابل پیش‌بینی» باشد.
همچنین نماینده‌ای از مجلس با ابراز تاسف از نبود پدافند غیرعامل در بنادر گفته است، در صورت عدم تامین این زیرساخت ایمنی «با یک اشتباه در داخل، بسیاری از تجهیزات و امکانات از بین می‌رود».
ناهماهنگی در مقررات بین دستگاه‌ها هم یکی دیگر از چالش‌ها بوده است؛ استاندار هرمزگان و وزیر راه در محل حادثه حضور یافته‌اند اما به دلیل «تداخل قانون بین وزارتخانه‌های مختلف» هیچ نهادی، مسئولیت را نپذیرفته که باید رفع شود. به طور کلی کارشناسان تاکید می‌کنند، ممانعت از ورود کالاهای خطرناک و تقویت نظارت (ازجمله کنترل با ایکس‌ری محموله‌ها) برای پیشگیری از فجایع مشابه ضروری است.
روایت‌ها و انتقادات
بازماندگان و ناظران محلی نیز از زاویه انسانی و فنی به حادثه پرداخته‌اند. تیمور باهنگام که خود از شاهدان انفجار بود، شرح داد: «ساعت حوالی ۱۲:۰۵ بود که انفجار مهیب رخ داد؛ موج انفجار، شیشه‌ها را شکست و گردوغبار همه جا را فراگرفت».
او در ادامه با انتقاد از وضعیت مدیریت بندر گفت، این فاجعه نتیجه ضعف ساختاری است و خود را «مامور ترخیص ۳۰ ساله» خواند. او همچنین نسبت به سال‌ها انباشت کالا در گمرک و اولویت‌بندی واردات کالاهای مصرفی به جای صنعتی انتقاد کرده و خواستار انتصاب مدیر توانمند در وزارت راه و گمرک شد. در پی این رخداد، برخی گزارش‌ها حاکی است که بین خدمه و خانواده جان‌باختگان هماهنگی در تعیین دیه و جبران خسارات درحال انجام است.
پیگیری قضایی و جبران خسارت
دستگاه قضایی استان هرمزگان اقداماتی را برای حمایت از آسیب‌دیدگان آغاز کرده است. مطابق اعلام معاون دادگستری هرمزگان در ۴۸ ساعت اول پس از حادثه خسارت ۱۲۰۰ خودروی سواری (فاقد بیمه بدنه) ارزیابی شده و مدیران ارزیاب در محل مستقر شده‌اند تا مالکان بتوانند برای دریافت خسارت مراجعه کنند. در همین حال رئیس کل دادگستری استان خبر داده است که دیه تعدادی از جان‌باختگان شناسایی شده ظرف ۴۸ ساعت پرداخت شده است.
مسئولان گزارش داده‌اند که در ساعات اولیه بیش از ۳۴۰ امدادگر و نیروی تخصصی جمعیت هلال‌احمر به همراه بالگردهای این سازمان به منطقه اعزام شدند و امدادرسانی و عملیات اطفای حریق را به صورت شبانه‌روزی ادامه دادند. رئیس جمعیت هلال‌احمر گزارش داده است: «روزانه بیش از ۳۴۰ امدادگر در محل حادثه حاضر بودند و بالگردهای هلال‌احمر به صورت مستمر آتش را اطفا کردند. با مشارکت سایر نهادها بیش از ۱۱۰۰ نفر از گرفتار شدگان نجات یافته‌اند که هم‌اکنون تنها حدود ۳۰ نفر در بیمارستان بستری هستند. از سوی دیگر، رسانه‌ها خبر داده‌اند که جمعیت هلال‌احمر با ناوگان هوایی خود ۷۲ سورتی پرواز امدادی برای انتقال مصدومان و اطفای حریق انجام داده است.
ضعف در بزرگ‌ترین بندر کانتینری کشور
حادثه بندر شهید رجایی، که با وسعت حدود ۲۴۰۰ هکتار و ظرفیت سالانه ۷۰ میلیون تن بار یکی از مهم‌ترین بنادر تجاری کشور است، ضعف‌های ساختاری و مدیریتی در مدیریت بنادر را بار دیگر آشکار کرد. یک یادداشت در روزنامه جام‌جم این رخداد را «نه حاصل قضا و قدر بلکه نتیجه بی‌تدبیری، بی‌انضباطی مدیریتی و ضعف نظارت در سطوح مختلف» دانسته و تاکید کرده، عدم عبرت از حوادث تاریخی می‌تواند، فجایعی مانند انفجار بندر بیروت را تکرار کند. کارشناسان اقتصادی و رسانه‌ای نیز خواستار بازنگری کلی در سیاست‌های ارزی و گمرکی شده‌اند تا کالاهای تولیدی کشور سریع‌تر ترخیص شده و از رسوب طولانی‌مدت بار در بنادر جلوگیری شود. جمعی از نمایندگان مجلس پیشنهاد داده‌اند، ورود و خروج کالاها در بنادر به وسیله دستگاه‌های ایکس‌ری کنترل شود تا مبنای حمل‌ونقل از مبدأ تا مقصد به دقت بررسی شود. کارشناسان این حادثه تلخ را زنگ هشداری برای تقویت ایمنی بنادر و تسریع نوسازی تجهیزات می‌دانند.
