توسط : درباره عکس سال جهان
عکاس فلسطینی سمر ابوالعوف با تصویری از محمود عجور، کودک غزه‌ای که در حمله رژیم صهیونسیتی هر دو دست خود را از دست داده، برنده جایزۀ عکس مطبوعات جهان سال ۲۰۲۵ شد. این عکس نمایان‌گر رنج کودکان جنگ و صدای جوامع محلی در عرصه جهانی است. سمر ابوالعوف، هنگام حضور در نمایشگاه آمستردام که عکس برنده‌اش در آن به نمایش درآمده بود، شاد نبود.
محمود عجور هنگام ثبت عکس، ۹ساله بود و اکنون ۱۰ سال دارد. او در حملۀ رژیم صهیونیستی به غزه بیش از یک سال پیش، هر دو دست خود را از دست داده است. ابوالعوف می‌گوید، هنگام گرفتن این عکس به چهار فرزند خود، به‌ویژه کوچک‌ترین‌شان که ۱۲ساله است، فکر می‌کرده و ادامه می‌دهد: «وقتی به محمود نگاه می‌کنم، انگار به پسر خودم نگاه می‌کنم». ابوالعوف خود اهل غزه است؛ مانند بسیاری از سوژه‌های عکس‌هایش، از منطقه خارج شده و اکنون در مجموعه‌ای مسکونی در دوحه زندگی می‌کند که محمود و خانواده‌اش نیز در آن سکونت دارند. او می‌گوید: «همیشه می‌دیدم که محمود با حسرت به بازی بچه‌ها نگاه می‌کند و دردش را حس می‌کردم. پس از موافقت محمود برای عکاسی، از مادرش خواستم زمانی که نور خورشید به داخل خانه‌شان می‌تابد، او را خبر کند. نتیجه، تصویری است شبیه به مجسمه‌های کلاسیک که چهرۀ متفکر محمود را نشان می‌دهد، بی‌آن‌که واقعیت تلخ آسیب‌هایش را پنهان کند».
محمود عجور هم لحظۀ انفجار و از دست دادن دستانش را این‌گونه توصیف کرده: «فکر می‌کردم فقط زمین خورده‌ام اما خودم را روی زمین دیدم و خسته بودم و نمی‌دانستم چه شده» او می‌گوید، ابتدا متوجه شدت جراحاتش نشده بود تا اینکه مادرش به او گفت هر دو دستش را از دست داده است. محمود می‌گوید: «شروع کردم به گریه کردن. خیلی ناراحت شدم و حالم از نظر روحی خیلی بد شد». وضعیت روحی او زمانی بدتر شد که مانند بسیاری از کودکان دیگر غزه، ناچار شد بدون بی‌حسی و داروهای لازم تحت عمل جراحی قرار بگیرد. محمود می‌گوید: «عمل جراحی را روی من انجام دادند، درحالی که بیدار بودم. نمی‌توانستم درد را تحمل کنم و با صدای بلند فریاد می‌زدم». پس از انتقال به قطر برای درمان، محمود در دوحه زندگی می‌کند و یاد گرفته با پاهایش بنویسد، بازی کند و درها را باز کند اما هم‌چنان برای بسیاری از کارهای روزمره مانند غذا خوردن و لباس پوشیدن به کمک نیاز دارد. او آرزو دارد روزی بتواند پروتز بگیرد و مانند سایر کودکان زندگی کند و می‌گوید: «همه چیز سخت شده، حتی غذا خوردن و رفتن به سرویس بهداشتی. اما سعی می‌کنم از پس شرایط بربیایم. زندگی را این‌گونه مدیریت می‌کنم و کارهایم را انجام می‌دهم».
جایزۀ عکس سال مطبوعات جهان (world press photo of the year) در هفتادمین سال خود، میزبان ۵۹ هزار و ۳۲۰ عکس از سوی ۳ هزار و ۷۷۸ عکاس از ۱۴۱ کشور بود. موفقیت ابوالعوف نشان‌دهندۀ سیاست جدید مدیر مسابقه، جومانا الزین خوری است؛ او بر تشویق عکاسان محلی تأکید دارد، نه عکاسانی که از کشورهای غربی برای عکاسی وارد مناطق بحران‌زده می‌شوند و سپس بازمی‌گردند. خوری که پنج سال پیش این مسئولیت را بر عهده گرفت، می‌گوید: وقتی رسیدم، با خودم فکر کردم چطور خود را مسابقه جهانی عکس می‌نامیم درحالی که بیشتر برندگان‌مان مردان سفیدپوست از اروپا و آمریکا هستند؟
برای ایجاد تنوع بیشتر، او جهان را به ۶ منطقه تقسیم کرد و عکاسان را موظف کرد تنها از محل فعالیت خود شرکت کنند. همچنین داورانی از همان مناطق انتخاب شدند. به گفته خوری، گرچه داوری به‌صورت ناشناس انجام می‌شود، این تغییرات به شکل‌گیری دیدگاه تازه‌ای نسبت به رقابت کمک کرده است. در اولین سال اجرای این سیاست، ۸۰ درصد راه‌یافتگان به دور نهایی از میان عکاسان بومی انتخاب شدند.
عکس ابوالعوف از میان بیش از ۱۴۰ تصویر دیگر در کلیسای نیووکرک آمستردام (نزدیک میدان دام) تا ۲۱ سپتامبر به نمایش درآمده و سپس در نمایشگاه‌هایی در سراسر جهان در معرض دید عموم قرار خواهد گرفت. این رویداد مانند هر سال، مهم‌ترین بحران‌ها و وقایع جهان را مستند کرده است؛ از سوءقصد به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در پنسیلوانیا گرفته تا بحران ماهی‌های ساردین در دریاچه کیوو میان رواندا و جمهوری دموکراتیک کنگو و نیز تصاویری از کودکان آسیب‌دیده جنگ اوکراین و معترضان جنبش جوانان کنیا.
عکاس شهید در کن
جشنوارۀ کن امسال هم قرار است در بخش مستقل «ACID» مستند «روحت را در دستت بگیر و راه برو» سپیده فارسی را نمایش دهد. اما در کمال ناباوری، حیرت و اندوه، ۲۴ ساعت بعد از اعلام این خبر، فاطمه حسونه، عکاس فلسطینی‌ای که شخصیت اصلی این مستند بود و بخش زیادی از آن حاصب عکس‌ها و فیلم‌های او است، به همراه ۹ عضو خانواده‌اش روز چهارشنبه در پی اصابت مستقیم موشک به خانه‌شان در شهر غزه به شهادت رسیدند. حسونه به‌خوبی می‌دانست که مرگ همواره در کمین اوست. او طی ۱۸ ماه گذشته، جنگ را از دل این منطقه محاصره شده روایت کرده بود. بمباران‌های پیاپی، ویرانی خانه‌اش، آوارگی بی‌پایان، و مرگ ۱۱ تن از اعضای خانواده‌اش. سپیده فارسی در گفت‌وگو با ددلاین در توصیف حسونه گفته است: «او چشمان من در غزه بود. پُرشور و سرزنده. [من] خنده‌ها، امیدها، اشک‌ها و افسردگی‌اش را فیلم گرفتم. او نوری بود در دل تاریکی. بسیار بااستعداد بود. وقتی فیلم را ببینید، متوجه خواهید شد. فقط چند ساعت پیش از مرگش با او صحبت کرده بودم تا بگویم فیلم در کن نمایش داده می‌شود. می‌خواستم او را دعوت کنم. همیشه نگران جان فاطمه بودم، اما با خودم می‌گفتم حق ندارم به‌جای او بترسم، وقتی خودش نمی‌ترسد. [باید] به قدرت او و به ایمان تزلزل‌ناپذیرش تکیه کنم. چند ساعت قبل از مرگش با او تماس گرفتم تا خبر حضور فیلم در کن را بدهم و دعوتش کنم. فاطمه نسبت به حضور در جشنواره ابراز تمایل کرده بود، به شرط آن‌که بتواند به غزه بازگردد و گفت: می‌آیم، اما باید به غزه برگردم. نمی‌خواهم از غزه جدا شوم».
توجه جشنواره‌های جهانی به آثار هنرمندان فلسطینی حکایت از چرخشی آرام اما دیرهنگام در این جشنواره‌ها دارد. تا چندی قبل جشنواره‌های جهانی و نمایشگاه‌ها تحت فشار شدید صهیونیست‌ها از پذیرش آثار نویسندگان و هنرمندان فلسطینی خودداری می‌کردند اما با افزایش اعتراضات بین‌المللی نسبت به این رویکرد حالا آرام‌آرام درحال تجدیدنظر در سیاست‌گذاری و رویکردهای خود هستند.
