فعالیت دوباره “تیکتاک” با دستور “ترامپ”
گروه اجتماعی: بعد از بیانیه ترامپ درباره ارائه مهلت به تیکتاک برای واگذاری ۵۰ درصد از مالکیت خود به آمریکا، دوباره تیکتاک به آمریکا بازگشت، اگرچه هنوز امکان دسترسی به این اپلیکیشن در آپاستور و گوگلپلی نیست. تیکتاک در ایران نیز کاربر دارد و عمده کاربران آن را نوجوانان تشکیل میدهند.
دونالد ترامپ در پیامی اعلام کرد، با امضای فرمان اجرایی مهلت تیکتاک برای فروش سهام خود را تمدید میکند. او اعلام کرد: «بهتر است این اتفاق هرچه سریعتر بیفتد تا کاربران در جریان اخبار وقایع مراسم تحلیف رئیسجمهور جدید قرار بگیرند». پس از آن اپلیکیشن تیکتاک دوباره فعال شد و به کاربران اعلام کرد به لطف تلاشهای ترامپ، توانسته به فعالیت در آمریکا ادامه دهد.
ترامپ با اعلام این موضوع که که اولین بار است که یک کاندید جمهوریخواه توانسته مورد استقبال رایدهندگان جوان قرار بگیرد به دلیل حضور آنها در این اپلیکیشن، سعی میکند این شبکه اجتماعی را در آمریکا نگه دارد. او پیشنهاد داده که تیکتاک باید به صورت مشارکتی با واگذاری ۵۰ درصد از سهام خود به فعالیت ادامه دهد و از این مسیر است که میتواند ارزش خود را حفط کند. آن طور که ترامپ میگوید این طرح ریسکی برای آمریکا ندارد و پولی هزینه نخواهد شد. فقط نیمی از مالکیت TikTok را به دست میآورد و به این پلتفرم اجازه میدهد همچنان در آمریکا فعالیت کند.
البته نخستین گامهای ممنوعیت تیکتاک در آمریکا را دولت ترامپ در سال ۲۰۲۰ برداشت. در آن زمان ترامپ فشار زیادی به مایکروسافت وارد کرد تا این شرکت را خریداری کند اما تلاشهای اولیه او با شکست مواجه شد.
تیکتاک هرگز قرار نبود یک اپلیکیشن سیاسی باشد. سال ۲۰۱۸ هنگامیکه این اپلیکیشن مبتنی بر ویدئو در آمریکا راهاندازی شد، بیشتر به عنوان مکانی سرگرمکننده برای دیدن محتواهای طنزآمیز و جالب شناخته میشد که کتابخانه موزیک وسیعی داشت و امکانات پیشرفتهای برای ویرایش ویدئوها ارائه میداد.
اما طی دو سال، نرخ دانلود تیکتاک در آمریکا از مرز ۱۶۵ میلیون بار گذشت و این برنامه رنگوبوی سیاسیتری به خود گرفت. واقعیت این بود که الگوریتم تیکتاک برای انتشار سریع محتوای سیاسی در سطوح بالای مخاطبان، بهتر از سایر رسانههای اجتماعی عمل میکرد هرچند موسسان شرکت این موضوع را تایید نمیکردند. از سوی دیگر محبوبیت تیکتاک بین کاربران آمریکایی به حدی بالا رفت که اکثراً به جای جستوجو در گوگل از این پلتفرم استفاده میکردند.
تمدید مهلت ۹ ماهه
تیکتاک پس از ماهها انتشار گزارشهای مختلف در ایالاتمتحده آمریکا روز یکشنبه از دسترس خارج شد. کاربران آمریکایی با این پیغام در هنگام استفاده از تیکتاک روبهرو شدند: «متاسفیم، تیکتاک درحال حاضر در دسترس نیست. قانون ممنوعیت TikTok در ایالاتمتحده اجرا شده است و متاسفانه درحال حاضر نمیتوانید از برنامه استفاده کنید. خوشبختانه رئیسجمهور ترامپ اعلام کرده است پس از آغاز به کار، همراه ما به منظور پیدا کردن راهحلی برای بازگرداندن تیکتاک تلاش خواهد کرد. لطفاً همراه ما باشید». براساس قانونی که سال گذشته تصویب و روز جمعه توسط دیوان عالی آمریکا تایید شد، این پلتفرم تا یکشنبه فرصت داشت تا روابط خود را با شرکت اصلی در چین قطع یا فعالیت خود را در آمریکا تعطیل کند.
دیوان عالی ایالاتمتحده مهلت زمانی ۹ ماهه فروش این اپلیکیشن به سرمایهگذاران آمریکایی که شرط اجباری ادامه کار این شرکت در آمریکا محسوب میشد را تمدید نکرد. در نهایت مدیران این پلتفرم طبق قانون از روز یکشنبه ۱۹ دسامبر ۲۰۲۵ دقیقاً یک روز قبل از تحلیف ترامپ، فعالیت خود را به طور کامل در ایالاتمتحده متوقف کردند و این برخلاف انتظار ۱۷۰ میلیون کاربر آمریکایی این پلتفرم بود. علت تصویب و اجرای این قانون «تهدید برای امنیت ملی» اعلام شد، اگرچه هیچ شواهدی مبنی بر کنترل برنامه جهانی تیکتاک توسط چین وجود ندارد. برخی نیز بر این باوراند که تلاش آمریکا در جهت ممنوعسازی این برنامه، برخلاف اصول اقتصاد بازار و رقابت منصفانه است و همزمان آمریکا درحال بهرهبرداری سیاسی از این اپلیکیشن است.
چرا تیک تاک؟
پاییز سال ۲۰۱۹ سه سناتور آمریکایی برای اولین بار خواستار تحقیق درخصوص پلتفرم تیکتاک شدند. اظهارات آنها پس از این منتشر شد که گاردین و واشنگتنپست در گزارشهای خود فاش کردند که تیکتاک در یک مقطع زمانی به ناظران خود دستور داده است ویدئوهایی که از نظر دولت چین «حساس» هستند را سانسور کند.
مدتی بعد کمیته سرمایهگذاری خارجی در ایالاتمتحده (CFIUS) که پیامدهای بالقوه امنیت ملی خریدهای خارجی شرکتهای آمریکایی را ارزیابی میکند، اعلام کرد فرآیند خرید Musical.ly توسط بایتدنس را مجدداً مورد بازبینی قرار میدهد. در این دوران تیکتاک چندین بار اعلام کرده بود که اطلاعات کاربران آمریکایی را به کشور چین ارسال نمیکند و حتی اگر دولت چین درخواست دهد، محتوای حساسی را از روی پلتفرم خود حذف نخواهد کرد.
با این حال دو قانون اطلاعاتی چین شرکتها را ملزم میکند در صورت نیاز به تحقیقات دولتی این کشور کمک کنند و همه اطلاعات لازم را بدون هیچ مقاومت و امتناعی به مقامات مربوطه تحویل دهند. سخنگوی شرکت در یک بیانیه رسمی گفته بود: «برای ما حفاظت از حریم خصوصی دادههای کاربرانمان اهمیت زیادی دارد. درحال حاضر شایعات غلط زیادی در مورد شرکت ما رونق گرفته؛ اما واقعیت این است که پلتفرم تیکتاک در کشور چین اصولاً در دسترس نیست. تیکتاک توسط یک مدیرعامل آمریکایی اداره میشود و صدها کارمند و رهبران حوزه امنیت دیجیتال، امنیت، محصول و سیاست عمومی آن را در ایالاتمتحده به عهده دارند. دادههای کاربران آمریکایی در ویرجینیا و سنگاپور ذخیره و پشتیبانگیری میشود و ما تلاش میکنیم که میزان دسترسی به این دادهها را به حداقل برسانیم.
ما از گفتوگو با قانونگذارانی که میخواهند روند کار شرکت را بهتر درک کنند، استقبال میکنیم. در همین راستا، یک تیم ویژه به واشنگتندیسی میفرستیم تا دولتمردان و کارشناسان بتوانند در مورد هر نگرانی و سوالی که دارند به آنها مراجعه کنند. ما میدانیم که عملکردها بلندتر از کلمات صحبت میکنند. به همین دلیل «مراکز شفافیت» جدیدی در لسآنجلس و دیسی باز میکنیم تا قانونگذاران و کارشناسان دعوت شده خودشان شخصاً ببینند که چگونه محتوا را تعدیل میکنیم و دادههای کاربرانمان را ایمن نگه میداریم».
اما تلاشهای تیکتاک برای جلب اعتماد آمریکا به نتیجه دلخواه نرسید. اوایل جولای ۲۰۲۰ مایک پمپئو، وزیر وقت امورخارجه آمریکا در مصاحبه با فاکسنیوز گفت که پس از مدتها روابط تنشزا با چین و در پی ممنوعیت ۵۰ اپلیکیشن چینی ازجمله تیکتاک در کشور هند، ایالاتمتحده نیز ممنوعیت این پلتفرم را بررسی میکند. اینجا بود که کاربران تیکتاک تهدید پیشروی ابزار سرگرمی خود را حس کردند.
اما ایران
تیکتاک در ایران نیز مانند سایر پلتفرمهای فیلتر شده کاربران ایرانی دارد. بررسیها نشان میدهد، عمده کاربران ایرانی این اپلیکشین نوجوانان هستند همانطور که در سایر کشورهای جهان این اپلیکیشن در میان نوجوانان محبوبیت بسیاری دارد. اما داستان محدودیت تیکتاک در ایران برعکس بود؛ این اپلیکیشن در ۲۱ مهر ۱۳۹۸ به صورت یکسویه توسط تیکتاک برای کاربران ایرانی قطع شد سپس توسط کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه فیلتر شد. بعد از این زمان از نسخههای مود شده آن استفاده کردند. اما از شهریور ۱۴۰۲ بود که امکان اتصال به تیکتاک برای کاربران ایرانی فراهم و تحریمهای خارجی علیه آنان برداشته شد و ایرانیان با فیلترشکن توانستند از آن استفاده کنند. همچنان امکان ثبتنام با شمارههای ایران در تیکتاک نیست و کاربران بدون ثبتنام یا از طریق ایمیل از آن استفاده میکنند!