توسط : ترور “اسماعیل هنیه” معادلات غزه را پیچیده کرد
پس از ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، انبوهی از تحلیل‌ها و اظهارنظر مقامات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از سوی رسانه‌ها منتشر شد که این روند همچنان هم ادامه داشته و به نوعی نشان از اهمیت موضوع برای تمامی دولت‌ها دارد. در این راستا، آنچه که به عنوان یک محور بسیار مهم مدنظر قرار دارد این است که یک نگاه منفی‌تر از گذشته درخصوص مواجهه با اسرائیل میان کشورهای منطقه شکل گرفته که درون‌مایه آن، اذعان به تشدید تنش و بحران از سوی مقامات اسرائیل است. به‌عنوان مثال احمد عطاف، وزیر امور خارجه الجزایر و ایمن الصفدی، معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه اردن (جمعه) در تماس تلفنی با علی باقری، سرپرست وزارت امور خارجه کشورمان در وهله اول ترور اسماعیل هنیه را نقض حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی جمهوری اسلامی ایران دانستند و در گام بعد، از ابتکار تهران در برگزاری نشست فوری سازمان همکاری اسلامی برای مقابله با اقدامات اسرائیل حمایت کردند.
روند تبادل‌نظر میان تهران و کشورهای منطقه از همان ابتدای امر به‌خصوص طی روزهای گذشته به اینجا ختم نشد و این موضوع ادامه دارد و در این بین مقامات ایران صراحتاً اعلام کرده‌اند که هدف قرار دادن رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران ضمن نقض مقررات بین‌المللی، عبور مشهود از خط قرمزهای تهران به حساب می‌آید و بی‌تردید جمهوری اسلامی ایران قانون و عدالت را بدون هیچ تسامحی درباره اسرائیل اجرا خواهد کرد. در این راستا باید توجه شود که اساساً مواضع ایران در مورد این اقدام اسرائیل کاملاً روشن است و به موازات آن جریان‌های مقاومت در منطقه اعم از حزب‌الله لبنان، انصارالله یمن، حشدالشعبی عراق و تمام گروه‌های فلسطینی به این موضوع اشاره کرده‌اند که به زودی پاسخ این اقدام اسرائیل در سطوح و ابعاد گوناگون داده خواهد شد اما در این میان باید متوجه بود که برخی دیگر از کشورهای منطقه به صورتی دیگر وارد چالش با اسرائیل شده‌اند. به عنوان مثال قطری‌‌ها در همان ابتدای امر این ترور را محکوم کردند و به صورت علنی اعلام کردند که این اقدام اسرائیل می‌تواند، منطقه را با بحران روبه‌رو کند و از سوی دیگر بر این مساله تاکید کردند که چنین اقداماتی می‌تواند آتش‌بس در غزه را به صورت کلی از بین ببرد.
به‌عنوان نمونه، محمدبن عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر و وزیر خارجه قطر علاوه بر اینکه در گفت‌وگو با مقامات کشورمان ترور هنیه را محکوم کرد، در بخشی از مواضع اخیر خود نسبت به این مساله صراحتاً اعلام کرد که چگونه می‌توان مذاکرات آتش‌بس را درحالی پیش برد که یک طرف مذاکره، طرف دیگر را می‌کشد؟ از منظری دیگر باید توجه داشت که در کشوری مانند اردن، الجزایر یا ترکیه، افکار عمومی به شدت علیه اسرائیل واکنش نشان داده‌اند. در ترکیه سازمان دیانت این کشور با اعلام فراخوان از مردم ترکیه برای اقامه نماز غیابی میت برای اسماعیل هنیه دعوت به عمل آورد و در همان زمان در دوحه مراسم تشییع پیکر هنیه با حضور مقامات کشورهای اسلامی و عربی در مسجد محمد بن عبدالوهاب واقع در پایتخت قطر برگزار شد که از سوی ایران محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در این مراسم حضور یافت.
نکته مهمی که در این خصوص و در اتمسفر فعلی باید مورد نظر قرار بگیرد این است که اسرائیل درحال تحمل شدیدترین شوک‌های سیاسی و میدانی از خارج و حتی داخل است. برای مثال سفارت ترکیه در تل‌آویو به احترام اسماعیل هنیه، پرچم خود را به حالت نیمه‌افراشته درآورد و همین موضوع باعث شد تا یسرائیل کاتس، وزیر خارجه اسرائیل در بیانیه‌ای اعلام کند: «اسرائیل مشارکت در عزاداری فردی چون اسماعیل هنیه را نمی‌پذیرد». چندی بعد از این هم رسانه‌ها اعلام کردند، معاون سفیر ترکیه در تل‌آویو توسط دستگاه دیپلماسی اسرائیل احضار شده است.
مرگ آتش‌بس غزه؟
با گذر از تمام این مسائل، آنچه در شرایط کنونی به عنوان یک سوال بزرگ مطرح می‌شود این است که تکلیف آتش‌بس در غزه چه خواهد شد و عملاً قرار است این موضوع به چه سمت‌وسویی پیش برود؟ واقعیت غیرقابل انکار این است که طی حدود ۱۰ ماه گذشته که جنگ در غزه جریان داشت، بارها و بارها مذاکرات برای اجرای آتش‌بس و حتی تبادل اسرا انجام شد که در این میان قطر به عنوان میانجی اصلی و مصر به عنوان میانجی دوم، نقش مشخص خود را با هدایت ایالات‌متحده ایفا کردند. حتی در این راستا ویلیام برنز، رئیس آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) بارها به قطر سفر و در آنجا با همتای اسرائیلی خود ملاقات کرد و نسبت به این پرونده تبادل‌نظر انجام شد ولی باز هم هیچ خروجی خاصی را شاهد نبودیم. از سوی دیگر براساس گزارش رسانه‌های غربی، بیشترین تعداد سفر از سوی مقامات آمریکا مانند آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات‌متحده و سایرین طی ماه‌های گذشته به تل‌آویو ثبت شده که نشان از حمایت تمام‌قد واشنگتن دارد اما باز هم مانعی به نام «نتانیاهو» نگذاشت که آتش‌بس در غزه و حتی طرح آمریکا برای بحران فعلی به نتیجه برسد و هر دفعه شاهد یک سناریونویسی جدید برای تعویق این موضوع بودیم.
در آخرین مورد، سفر نتانیاهو به واشنگتن و دیدارش با بایدن این گمانه‌زنی را تقویت کرد که آمریکا، وی را برای پذیرش آتش‌بس تحت فشار قرار خواهد داد و به زودی باید منتظر این موضوع باشیم اما این گمانه‌زنی‌ها نه تنها محقق نشد بلکه حالا شاهد اتفاقاتی هستیم که به صورت کلی تمام تئوری‌های سیاسی موجود را به حاشیه برده است. در این میان (جمعه) رویترز به مکالمه تلفنی بنیامین نتانیاهو و جو بایدن درخصوص شرایط جاری خاورمیانه اشاره کرد و به نقل از رئیس‌جمهوری آمریکا نوشته که وی اعلام کرده: «ترور اسماعیل هنیه کمکی به دستیابی به توافق آتش‌بس نمی‌کند». در ادامه گزارش رویترز آمده که بایدن اعلام کرده، گفت‌وگوی وی با نتانیاهو بسیار صریح بوده و به او گفته که از تنش‌ها در منطقه نگران است.
به موازات انتشار این اظهارات بایدن، خبرگزاری آناتولی هم به گفت‌وگوی اردوغان و بایدن اشاره داشته که در آن رئیس‌جمهوری ترکیه اذعان کرده، نتانیاهو در طول این مدت نشان داده که خواهان آتش‌بس و صلح نیست و سخنرانی اخیر وی در کنگره آمریکا باعث ناامیدی عمیق در ترکیه و جهان شده است. این مواضع به خوبی گویای آن است که بایدن حداقل تا انتخابات نوامبر نمی‌تواند نتانیاهو را مهار و او را مجاب به پذیرش آتش‌بس در غزه و توافق بر سر تبادل زندانیان کند. این در حالی است که همین حالا بسیاری از کشورهای منطقه‌ای و حتی اروپا در مورد اوضاع و احوال منطقه نگران هستند و به خوبی می‌دانند که در این شرایط نتانیاهو به هیچ موضوعی فکر نمی‌کند جز تشدید و توزیع بحران در منطقه تا بتواند این روند را تا انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا پیش ببرد تا بلکه شاید پیروزی احتمالی ترامپ برای او بتواند گشایش‌هایی را حاصل کند. این درحالی است که داده‌ها نشان می‌دهد، ارتش اسرائیل جمعه به کرانه باختری یورش برده و علاوه بر درگیری با ساکنان آن، چندین نفر را هم بازداشت کرده است؛ موضوعی که نشان می‌دهد، اقدامات اسرائیل مجدداً درحال تهاجمی‌تر شدن است و به نظر می‌رسد که علاوه بر بایکوت آتش‌بس غزه باید منتظر اقدامات جدید از سوی نظامیان در مرزهای جنوبی (غزه) و شمالی (هم‌مرز با جنوب لبنان) باشیم که بدون‌شک تشدید تنش در چند محور را در بر خواهد داشت.
