توسط : شنیده‌ها حاکی از آن است که اپراتور همراه اول برای خرید سهام دیجی کالا آستین بالا زده و برای این منظور اقدام به مذاکره با سهامداران بزرگ‌ترین کسب‌وکار دیجیتال ایران کرده است. حمید محمدی هم بنیانگذار و رئیس هیات مدیره گروه دیجی‌کالا در اکانت شخصی خود در X با تایید این خبر اعلام کرد: ما در ماه‌های گذشته مذاکراتی را با تعدادی از سرمایه‌گذاران برای جذب سرمایه در دیجی‌کالا داشته‌ایم که یکی از شرکت‌ها حرکت اول (شرکت سرمایه‌گذاری همراه اول) بوده است. هیچ کدام از این مذاکرات به نتیجه قطعی نرسیده است.
دیروز اما همراه اول به این خبرها واکنش نشان داده و ضمن اعلام خبر قطعی نشدن مذاکرات گفت که «مذاکراتی در قالب سرمايه‌گذاری برای ورود يکی از شرکت‌های فرعی همراه اول (شرکت کسب‌وکارهای نوپای حرکت اول) به ديجی‌کالا در جريان و موضوع درحال مذاکره است که تاکنون نتيجه نهايی و قراردادی نيز منعقد نشده است».
درحال حاضر بنیانگذاران دیجی‌کالا یعنی سعید و حمید محمدی در مجموع 32/36 درصد سهام دیجی‌کالا را در اختیار دارند و سهم سرآوا از دیجی‌کالا 03/25 درصد است. 67/32 درصد دیگر از سهام نیز در اختیار یک صندوق سرمایه‌گذاری اروپایی با نام اینترنشنال اینترنت اینوستمنت (IIIC) است که در هلند به ثبت رسیده و بقیه نیز سهم تشویقی ۸۰ نفر از مدیران کلیدی دیجی‌کالا و سهامداران خرد است.
اما یکی از نکات مهم در ترکیب سهامداری دیجی‌کالا حضور این شرکت خارجی است. در سال ۱۴۰۱ روزنامه فایننشال دیلی در گزارش مفصلی اطلاعات جالبی در مورد سهامدار خارجی دیجی‌کالا منتشر کرد. طبق این گزارش یک گروه سرمایه‌گذار اروپایی متشکل از خانواده میلیاردر بلژیکی اسپولبرگ (De Spoelberch) چند صد میلیون یورو در رقیب منطقه‌ای آمازون در ایران، یعنی دیجی‌کالا، سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
فایننشال دیلی گزارش می‌دهد این شرکت که در هلند به ثبت رسیده در سال ۲۰۱۶ و قبل از خروج دونالد ترامپ از برجام حدود ۲۷۰ میلیون یورو در اکوسیستم استارت‌آپی ایران سرمایه‌گذاری کرده است.
طبق این اطلاعات صندوق پستاشیو متشکل از ۵۰ سرمایه‌گذار از لندن با سهم ۳۷ درصدی، شرکت سهامی عام پامگرنت متشکل از ۴۰۰ سرمایه‌گذار اروپایی با سهم ۲۹ درصدی، شرکت سرمایه‌گذاری فوباس با مالکیت سعید رحمانی سهم ۱۳ درصدی، صندوق ورلینوست خانواده اسپولبرگ با سهم ۱۲ درصدی و شرکت سرمایه‌گذاری گاروست متعلق به آرین بکر، موسس بزرگ‌ترین پلتفرم مارکت‌پلیس لهستان با سهم ۹ درصدی اعضای این شرکت را تشکیل می‌دهند.
تغییر در ترکیب سهامداری
طبق آخرین خبرها برنامه همراه اول این است که از طریق یکی از شرکت‌های زیرمجموعه خود به نام حرکت اول که یک صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر است، سهام متعلق به شرکت سرآوا و بنیانگذاران شرکت دیجی‌کالا را یکجا خریداری کند که مجموع این میزان سهام بیش از ۵۰ درصد است.
این به معنای آن است در صورتی که همراه اول موفق به خرید سهام بنیانگذاران و سرآوا شود با 4/57 درصد تبدیل به سهامدار اصلی دیجی‌کالا او رقیب اصلی سهامداران خارجی دیجی‌کالا خواهد شد.
همراه اول متعلق به چه کسانی است؟
83/89 درصد از سهام شرکت همراه اول متعلق به شرکت مخابرات ایران است. سهامدار اصلی شرکت مخابرات ایران نیز کنسرسیوم توسعه اعتماد مبین است. اعتماد مبین ابتدا از سه شرکت «شرکت شهریار مهستان» و «شرکت سرمایه‌گذاری توسعه اعتماد» متعلق به بنیاد تعاون سپاه و «شرکت گسترش الکترونیک مبین ایران» متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام تشکیل شد.
این شرکت‌ها در استان‌های تهران و خراسان قرار دارند. در ۵ مهر سال ۱۳۸۸ این کنسرسیوم ۵۱ درصد از سهام شرکت مخابرات ایران را به ارزش ۷۸۰۰ میلیارد تومان و به صورت اقساط خریداری کرد.
پس از آنکه اعتماد مبین رسماً از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم شد، روابط عمومی بنیاد تعاون سپاه در اطلاعیه‌ای خبر از فسخ این قرارداد در راستای تدابیر ستاد کل نیرو‌های مسلح داده و اعلام کرده که سهم خود از این کنسرسیوم را واگذار کرده است. مهرداد بذرپاش، وزیر فعلی راه و شهرسازی مدتی مدیریت عاملی این کنسرسیوم را بر عهده داشت. در نهایت عمده سهام اعتماد مبین در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام قرار گرفت و این نهاد شبه‌دولتی را به سهامدار اصلی شرکت همراه اول بدل کرد.
سرمایه‌گذاری مهر اقتصاد مبین، دیگر سهامدار همراه اول محسوب می‌شود که در این مجموعه شرکت ارتباطات سیار و ستاد اجرایی فرمان امام به عنوان سهامدار حضور دارند.
شرکت گسترش الکترونیک تدبیر ایران متعلق به گروه اقتصادی تدبیر از دیگر زیرمجموعه‌های ستاد اجرایی فرمان امام، دیگر شرکتی است که در هیات مدیره همراه اول یک صندلی را در اختیار خود گرفته است؛ بنابراین سهامدار عمده و اصلی شرکت همراه اول در اساس ستاد اجرایی فرمان امام محسوب می‌شود، رئیس پیشین این مجموعه بزرگ اقتصادی درحال حاضر معاون اول رئیس‌جمهور است.
دیجی‌کالا چقدر می‌ارزد؟
با توجه به اینکه سهام شرکت دیجی‌کالا با وجود تلاش‌های فراوان در بورس عرضه نشده است، نمی‌توان رقم دقیقی درباره ارزش سهام این شرکت ارائه کرد. با این حال در بسیاری از گزارش‌ها، ارزش کل سهام دیجی‌کالا رقمی بیش از ۵۰۰ میلیون دلار و تا حدود یک میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. ارزش شرکت دیجی‌کالا ۱۰ سال پیش توسط نشریه اکونومیست برای نخستین بار حدود ۱۵۰ میلیون دلار قیمت‌گذاری شد اما در تیر ماه ۱۴۰۱ شرکت پامگرنت یکی از سرمایه‌گذاران صندوق سرمایه‌گذاری‌ای آی‌ای سی (IIIC) یعنی مالک 67/32 درصدی دیجی‌کالا گزارشی از صورت‌های مالی خود منتشر کرد که نشان می‌دهد، ارزش سهام دیجی‌کالا رقمی بالغ بر یک میلیارد دلار است. این گزارش که اطلاعات مطمئن و موثقی دارد نشان می‌دهد، ارزش دیجی‌کالا در سال ۱۴۰۱ به یک یونیکورن یا معادل یک میلیارد دلار (۹۵۲میلیون یورو) رسیده است.
پامگرنت که یک شرکت سوئدی است تاکنون در استارت‌آپ‌های مختلف ایرانی همچون دیجی‌کالا، شیپور، سراوا، همتا و نوار سرمایه‌گذاری کرده و حدود ۲۹ درصد از سهام صندوق IIIC را به‌خود اختصاص داده است.
نگرانی درباره آینده یک کسب‌وکار موفق
فارغ از صحت و سقم و جزئیات این خبر، شعار سال ۱۴۰۳ بر تقویت حضور بخش خصوصی واقعی در اقتصاد ایران تاکید دارد اما اگر شرکت‌های دولتی و شبه‌دولتی به هر نحو وارد بنگاه‌های خصوصی شوند، قادر خواهند بود این بنگاه‌ها را از ریل اصلی خود خارج کنند و بر بازدهی و سود آنها تاثیر بگذارند. حضور پررنگ بنگاه‌های دولتی و خصولتی یادآور تصدی‌گری دولت در اقتصاد ایران است و حضور قابل توجه همین بنگاه‌های خصولتی یکی از عوامل شکست خصوصی‌سازی در اقتصاد ایران به شمار می‌رود.
جایی که محمد مهاجری، فعال سیاسی در واکنش به انتقال احتمالی سهام دیجی‌کالا به همراه اول گفت که؛ «امیدوارم این دفعه نگویید همراه اول مثل ستاد اجرایی خصوصی است. آقای دولت رئیسی؛ لااقل می‌گذاشتید یک ماه از شعار رهبری برای سال جدید مبنی بر مشارکت مردم در اقتصاد بگذرد، بعدش همراه اول را به تصاحب دیجی‌کالا می‌فرستادید».
او در ادامه گفت که «خدا کند مثل وزیر ناشی نفت که در حضور رهبری گفت، ستاد اجرایی بخش خصوصی است و با طعنه ایشان روبه‌رو شد، شما نگویید همراه اول خصوصیه».
مهم‌ترین نگرانی در مورد شرکت‌های موفق خصوصی ادامه یافتن روند قابل‌‌قبول فعلی آنهاست. مساله اینجاست که یک شرکت موفق خصوصی که توانسته عملکرد قابل‌قبولی از خود بر جای بگذارد، در صورت تملک از سوی یک نهاد دولتی یا شبه‌دولتی همچنان کارکردهای موفقش را ادامه خواهد داد یا تحت‌تاثیر مالکان جدید رویه نامساعدی را در پیش خواهد گرفت؟ این سوال کلیدی اصلی‌ترین نگرانی درباره این‌گونه نقل‌و‌انتقال‌هاست. به عبارت دیگر، ورود دولتی‌ها و خصولتی‌ها به حوزه‌های موفق درحالی انجام می‌شود که کارنامه قابل قبولی در سایر حوزه‌ها از خود بر جای نگذاشته‌اند و حاصل مدیریت‌ها تعداد زیادی بنگاه ورشکسته و زیانده است. نکته دیگری که وجود دارد این است که برخی می‌گویند، درحال حاضر سایر شرکت‌های خصوصی توان سرمایه‌گذاری ندارند و از سوی دیگر سرمایه‌گذار‌های بزرگ خارجی نیز حضور ندارند و شاید برای شرکت‌ها این تنها راه ادامه باشد اما اگر این اتفاق رخ دهد حتما در آینده شرکت‌ها اثرگذار خواهد بود.
