اخراج ایران‌ستیز

درباره برکناری “برایان هوک”

ورود مجدد ترامپ به کاخ سفید همه ما را به یاد ژانویه ۲۰۱۷ تا ۲۰ ژانویه ۲۰۲۱ می‌ندازد. به باور بسیاری از ناظران بین‌المللی ترامپ در آن دوره ۴ ساله به «مشت آهنین» محافظه‌کاران تکیه کرد و همه، اعم از خودی و غیرخودی را از دم تیغ گذراند. در همان سال‌ها مهم‌ترین مُهره کابینه او یعنی رکس تیلرسون که سکان‌دار دستگاه دیپلماسی ترامپ بود از سوی وی در اوایل سال ۲۰۱۸ برکنار شد و مایک پمپئو که در آن زمان رئیس آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) بود به جای وی منصوب شد و بلافاصله جینا هاسپل به‌ عنوان اولین رئیس زن سازمان سیا به جای پمپئو وارد ساختمان این نهاد عریض و طویل اطلاعاتی – امنیتی شد.
اینکه چرا تیلرسون در همان ابتدا و صرفاً با گذشت کمی بیشتر از یک سال برکنار شد، موضوعی است که بخشی از آن ممکن است به ایران مربوط باشد. ترامپ در همان موقع و در گفت‌وگو با خبرنگاران گفته بود که «به نظر من این توافق (برجام) افتضاح است و فکر می‌کنم، تیلرسون در این خصوص فکر می‌کند که این توافق مناسب است. من می‌خواستم تمامش کنم یا کاری درباره‌اش انجام دهم اما نظر او کمی متفاوت بود و این بدان معناست که ما همانند یکدیگر فکر نمی‌کردیم. این مدل از برخورد ترامپ تا جایی رادیکال شد که استیو گلدستین، مشاور وقت وزیر خارجه آمریکا بعد از اعلام خبر برکناری تیلرسون گفت که هیچ اطلاعی از این موضوع و دلایل آن ندارد و جالب اینجاست که ساعتی بعد از این اظهارنظر وی، کاخ سفید گلدستین را هم را از سمتش برکنار کرد!

شما اخراج شدید!
این تغییرات و بازخوانی رفتار ترامپ در دولت اولش در شرایطی که حالا او برای بار دوم وارد اتاق بیضی کاخ سفید شده از آن جهت اهمیت دارد که بدانیم تکرار این اخبار در دولت دوم او باز هم می‌تواند همه را شگفت‌زده و متعجب کند. در این مسیر ترامپ پس از برگزاری مراسم تحلیفش در کنگره آمریکا در رسانه متعلق به خود یعنی Truth Social اعلام کرد که قصد دارد ۱۰۰۰ نفر که با دیدگاه او یعنی «آمریکا را دوباره با عظمت می‌کنیم» همسو نیستند و در دولت قبلی (جو بایدن) کار می‌کردند، شناسایی و برکنار کند. ترامپ سپس نام چهار نفر اول که از کار برکنار کرده را منتشر کرد که عبارت بود از: برایان هوک، رئیس سابق میز ایران در وزارت خارجه و رئیس اندیشکده ویلسون، خوزه آندرس از انجمن ورزش و تغذیه، مارک مایلی از انجمن ملی مشاوره زیرساخت‌ها و کیشا لنس باتمز از اتاق تجارت ریاست جمهوری. اعلام این چهار نام را باید شروع دوباره موج و دومینوی ترامپ برای برخورد با مخالفانش دانست که بسیاری آن را ابتدایی‌ترین کار او برآورد کرده‌اند و معتقدند که این روند ادامه خواهد داشت.
آنچه در این راستا باید مورد نظر قرار بگیرد این است که درج نام برایان هوک در میان این چهار نفر برای بسیاری از هم‌تیمی‌های ترامپ تعجب‌آور است. هوک که بین سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ مسئول میز ایران در دولت اول دونالد ترامپ بود، همان‌گونه که ترامپ می‌خواست، مواضع تندی علیه ایران داشت. او از طرفداران فشار حداکثری بر ایران بود و بارها مدعی شده بود که تهران بزرگ‌ترین حامی تروریسم در جهان است. او همچنین در امضای «پیمان ابراهیم» در سال ۲۰۲۰ که در نهایت باعث عادی‌سازی روابط اسرائیل با امارات، بحرین و مراکش شد، نقش داشت. بسیاری از دیپلمات‌های ایالات‌متحده در آن موقع معتقد بودند که اگرچه مایک پمپئو در کسوت وزیر خارجه ایالات‌متحده خدمت می‌کرد اما نفوذ برایان هوک به حدی در این وزارتخانه زیاد بود که او را وزیر در سایه می‌خواندند. برخی دیگر هم هوک را یک عنصر مورد علاقه تیم تندروی ترامپ در عرصه دیپلماتیک تحلیل می‌کردند و حتی بحث بر سر این بود که با شروع دور دوم دولت ترامپ، او قرار است در مناصب بالاتر ایفای نقش کند. نکته مهم این است که برایان هوک از مدیرانی بود که در تحویل وزارت امور خارجه از دولت بایدن به تیم ترامپ نقش داشته است اما دستور اخیر ترامپ مبنی بر کنار گذاشتن وی نشان می‌دهد که او دیگر در ساختار وزارت خارجه ایالات‌متحده حضور نخواهد داشت. از سوی دیگر باید توجه کرد که ترامپ برایان هوک را از ریاست اندیشکده ویلسون نیز برکنار کرده و این در حالی است که ترامپ این سمت را در دور اول دولت خود به هوک ارائه داده بود که نشان از نوعی کینه سیاسی با وی دارد.
نکته مهم دیگر این است که مارک میلی، رئیس سابق ستاد مشترک نیز از سوی ترامپ برکنار شده است. او در مورد حمله طرفداران ترامپ به کنگره آمریکا در ۶ ژانویه ۲۰۲۱ صراحتاً گفته بود که ترامپ یک فاشیست به حساب می‌آید و به دنبال ضربه زدن به دموکراسی در ایالات‌متحده است که همین امر باعث شده تا او هم خشم ترامپ را برانگیزد و در نهایت در فهرست حذف وی قرار بگیرد.

چرا اخراج؟
اینکه چرا ترامپ دست به چنین اقدامی زده و در گام اول ۴ نفر از عناصر کلیدی در چارچوب سیاسی – امنیتی ایالات‌متحده را حذف کرده، دلایلی درون خود دارد که برخی از آنها می‌تواند شخصی و حزبی باشد و برخی دیگر هم می‌تواند فراتر از این دایره تحلیل شود. از حیث شخصی و حزبی باید توجه شود که ترامپ طی ۴ سال گذشته نه ‌تنها از سوی دموکرات‌ها و تیم بایدن بلکه از طرف هم‌حزبی‌ها و اعضای کابینه سابق خود هم مورد حمله قرار گرفت.
او بارها و بارها در زمانی که در حال ورود به دادگاه نیویورک بود به این نکته اشاره کرد که ساختار قضایی ایالات‌متحده به یک سلاح حزبی و سیاسی تبدیل شده است. از نظر ترامپ بایدن و دموکرات‌ها با سیاسی‌کاری تمام نه ‌تنها در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ تقلب کردند بلکه در این ۴ سال سعی داشتند با تمام قوا او را بایکوت کنند و به حاشیه بکشانند. ترامپ اعتقاد دارد که توانسته پس از گذر از ۴ سال بحران حالا دوباره به قدرت برسد و بنا ندارد که به هیچ‌کس رحم کند! او در ابتدای پیروزی در انتخابات ماه نوامبر صراحتاً اعلام کرد که از نیکی هیلی، جان بولتون و مایک پمپئو که سه ضلع مثلث تیم سیاست خارجی وی را تشکیل می‌دادند، قرار نیست استفاده کند. اینکه حالا قرعه به نام برایان هوک افتاده شاید این پیام را مخابره کند که شاید برکناری او پیامی باشد مبنی بر نارضایتی از عملکرد دولت قبلی (بایدن) در قبال ایران و عدم برخورد با آن. برخی‌ها هم ممکن است این‌گونه تحلیل کنند که ترامپ به دنبال تغییر سیاست و نگاه خود در قبال ایران است اما به هر ترتیب باید توجه شود که حالا او به «ضدایرانی‌ترین» گزینه‌های تیم خود رحم نکرده است؛ تا جایی که رئیس‌جمهور آمریکا چند ساعت پس از آغاز به کار دولت دوم ترامپ، حفاظت امنیتی سرویس مخفی آمریکا را که به «جان بولتون» مشاور امنیت ملی سابقش اختصاص داده شده بود، لغو کرد و بولتون (سه‌شنبه) این موضوع را در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌‌ان تایید کرد.

صف ۵۰‌ نفره
ترامپ این اقدامات خود را در پوشش جدید به خورد افکار عمومی آمریکا و جهان می‌دهد. او بارها اعلام کرده که دموکرات‌ها از کمونیسم حمایت می‌کنند و در مقابل اعلام می‌کند که بسیاری از اعضای فعال در دولت بایدن که حتی ممکن است در لایه‌هایی از آن، جمهوری‌خواهان (مانند برایان‌هوک) هم حضور داشته باشند به دنبال آن هستند که نگذارند، شعار «بازگشت عظمت به آمریکا» از سوی وی محقق شود. این رویکرد زمانی جای خود را به تسویه‌حساب شخصی و حزبی می‌دهد که سخنگوی آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) اعلام می‌کند که از دستور اجرایی رئیس‌جمهور آمریکا برای لغو مجوزهای امنیتی ۵۰ مقام سابق اطلاعاتی و بلندپایه دولتی که در سال ۲۰۲۰ نامه‌ای را برای زیر سوال بردن صحت اطلاعات موجود در لپ‌تاپ پسر بایدن (هانتر بایدن) امضا کردند، پیروی کرده است. حال باید دید که سناریوی حذف غیر وفاداران به او تا کجا ادامه خواهد داشت.