توسط : ریاست “حسین واله” بر موسسه حکمت و فلسفه
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با صدور حکمی حسین واله را به عنوان سرپرست موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران منصوب کرد. حسین سیمایی‌صراف در حکم انتصاب واله آورده است: «نظر به مراتب تعهد، تخصص و تجارب ارزشمند، جنابعالی به موجب این حکم به‌عنوان سرپرست موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران منصوب می‌شوید. از جنابعالی انتظار دارد با توکل به خداوند سبحان، سرپرستی آن موسسه را بر پایۀ قوانین، سیاست‌ها و برنامه‌های مصوب و سند دانشگاه اسلامی به انجام رسانید. امیدوار است با پیروی از آموزه‌های اسلامی، مبانی علمی و راهبرد دولت وفاق ملی و با جلب همکاری دانشگاهیان و صاحب‌نظران، وظایف محوله را به نحو شایسته انجام دهید.» وزیر علوم در نامه‌ای جداگانه از خدمات و تلاش‌های حجت‌الاسلام عسگر دیرباز، رئیس سابق موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در مدت تصدی این مسئولیت قدردانی کرد.
حسین واله، متولد ۱۳۴۳ در مشهد و عضو هیأت علمی گروه فلسفه دانشگاه شهید بهشتی با مرتبۀ دانشیار است. از مهم‌ترین سوابق اجرایی او می‌توان به معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور در دولت هشتم و سفیر ایران در الجزایر اشاره کرد. واله دورۀ دکتری فلسفه و کلام اسلامی را در دانشگاه تربیت مدرس گذرانده است. واله با این‌که دانش‌آموختۀ فلسفۀ اسلامی است اما بیشتر به فلسفۀ تحلیلی گرایش دارد و درس‌های دانشگاه‌هایش هم یا مربوط به فلسفۀ معاصر غرب است یا فلسفۀ دین با رویکرد تحلیلی. از مهم‌ترین کتاب‌های ترجمه شده توسط حسین واله می‌توان به «خوانش ناشناختی از زبان دین» دی. زی فیلیپس، «کریپکی» کنسلو پرتی، «مقدمه‌ای بر معناشناسی زبان‌شناختی» جان لاینز، «درآمدی بر فلسفۀ معاصر غرب» آنتونی آپیا، «راهنمای کمبریج به اندیشه‌های پوپر» جرمی شی‌یرمر و جفری استوکس و «نظریۀ سیاسی در اسلام؛ تحلیلی انتقادی از سرگذشت اندیشۀ سیاسی سنی و شیعی و تحولات آن» علی الزمیع اشاره کرد. «نظریۀ حکمرانی بر اساس مبانی فقه شیعی سنتی»، «دین و حکمرانی چالش‌ها و تأمل‌ها» و «متافیزیک و فلسفۀ زبان» هم از جمله تألیفات واله است. با این سابقۀ پژوهشی و تحصیلاتی واله انتظار می‌رود، او در راستای احیای گذشتۀ درخشان این موسسه و روشن کردن چراغ خرد و حکمت در آن گام بردارد.
نهاد پنجاه ساله
موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، موسسه‌ای است که تبار آن به دهۀ ۵۰ بازمی‌گردد و داستان آن از این قرار است:
بعد از این‌كه سیدحسین نصر به عضویت مؤسسۀ بین‌المللی فلسفه در فرانسه درآمد، ریموند کلیبانسکی (رئیس این موسسه) پیشنهاد داد: چرا چیزی شبیه این مؤسسه در ایران تأسیس نمی‌کنید. بعد از این پیشنهاد، نصر پس از مشورت با افرادی چون سیدجلال‌الدین آشتیانی، عبدالله انتظام، مرتضی مطهری، یحیی مهدوی، محمود شهابی، مهدی محقق و هانری کُربن مقدمات تأسیس این انجمن را فراهم کرد. محمود شهابی پیشنهاد داد، نام این انجمن را مثل انجمن‌های سلطنتی بریتانیا، سوئد و جاهای دیگر، انجمن سلطنتی فلسفه بگذارند و سرانجام با مشاوره‌های هانری کربن، نام «انجمن شاهنشاهی فلسفۀ ایران» انتخاب شد. سپس منزل قدیمی لقمان‌الملک را در نزدیکی چهارراه پهلوی (ولیعصر فعلی) خریداری و آن را نوسازی کردند. انجمن حکمت و فلسفه سرانجام در تاریخ ۱۳ دی ۱۳۵۳ به منظور بهتر شناختن و شناساندن و گسترش میراث فلسفی و فکری ایران در دوران اسلامی و قبل از اسلام در داخل و خارج از کشور و نیز آشنا ساختن هر چه بیشتر ایرانیان با سنن فکری و فلسفی تمدن‌های دیگر شرق و غرب و تطبیق و مقایسۀ مکتب‌های مختلف فلسفی شروع به کار کرد. سیدحسین نصر معتقد است، هدف اصلی تشكیل انجمن شاهنشاهی فلسفه گفت‌وگو میان روشن‌فكران سكولار ایرانی و علما و فیلسوفان سنتی بود. به گفتۀ او نخستین اعضای هیأت علمی انجمن هانری كربن، ایزوتسو، مرتضی مطهری، مهدی حائری، جلال‌الدین آشتیانی، یحیی مهدوی و خود نصر بودند.
با پیروزی انقلاب و هم‌زمان با رخدادهای پس از آن، این موسسه برای مدتی تعطیل بود تا این‌که در سال ۱۳۶۱ فعالیت مجدد خود را آغاز کرد. کلاس‌های آن بار دیگر دایر شدند و فضای کشور که نیازمند مباحث گوناگون فلسفی بود با سخنرانی استادان زیادی رونق گرفت. سال ۱۳۶۳ انجمن و ۱۲ مؤسسۀ دیگر زیر نظر وزارت علوم و «مؤسسه مطالعات فرهنگی»- که اکنون «پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی» نام دارد- قرار گرفتند و اسم انجمن به «پژوهشکدۀ حکمت و ادیان» تغییر یافت. غلامرضا اعوانی از همان سال ۱۳۶۳ ریاست «پژوهشکدۀ حکمت و ادیان» را بر عهده داشت و سرانجام با تلاش‌ها و پیگیری‌های بسیار اعوانی در سال ۱۳۸۰ «مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران» به صورت مستقل و با ۶ گروه پژوهشی، کار خود را شروع و در آبان ۱۳۸۳ این مؤسسه با حضور سیدمحمد خاتمی به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد. اعوانی قبل از این‌كه موفق شود «موسسه پژوهشی حكمت و فلسفه» را از زیر سایۀ «موسسه مطالعات فرهنگی» بیرون بكشد در سال ۱۳۷۷ با تعداد دیگری از دوستانش (مصطفی محقق‌داماد، غلامحسین ابراهیمی‌دینانی، ضیاء موحد، شهین اعوانی، نجفقلی حبیبی، شهرام پازوكی، یوسف ثانی و…) مجوز انجمن علمی حكمت و فلسفه را گرفت و این انجمن آذر ۱۳۷۷ با نوشتن اساسنامه‌ای جدید و تصویب آن در انجمن‌های علمی كشور، اعلام موجودیت كرد. تا مرداد ۱۳۹۰ که غلامرضا اعوانی ریاست موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه را برعهده داشت، فعالیت‌های انجمن حکمت و فلسفه هم در همان محل موسسه پژوهشی انجام می‌شد و به همین دلیل كمتر كسی بین این دو نهاد تفكیكی قائل بود اما پس از آن‌که عبدالحسین خسروپناه در مرداد ۱۳۹۰ به‌عنوان ریاست موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه منصوب شد، اعوانی و دوستانش تصمیم گرفتند، فعالیت‌های انجمن حکمت و فلسفه را از موسسه جدا كنند و آغاز دور جدید فعالیت‌های آن را اعلام كردند. عبدالحسین خسروپناه تا دی ۱۳۹۷ ریاست موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه را برعهده داشت و پس از او غلامرضا ذکیانی (۱۴۰۰–۱۳۹۷)، احمدحسین شریفی (۱۴۰۱–۱۴۰۰) و عسگر دیرباز (۱۴۰۱–۱۴۰۳) عهده‌دار ریاست این موسسه بودند.
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران از ابتدای تأسیس در کنار فعالیت‌های آموزشی خود، مبتکر کلاس‌های آموزشی آزاد نیز بوده و دوره‌های مختلفی را برای علاقه‌مندان ارائه می‌کرد اما از زمان ریاست خسروپناه به بعد به مرور تعداد این کلاس‌ها کمتر شد یا تغییر ماهیت داد و انتظار می‌رود با شروع فعالیت حسین واله در این موسسه، فعالیت‌ها و کلاس‌های آن احیا شود و فعالیت گروه‌های مختلف موسسه رونق بگیرد. گروه فلسفۀ غرب، گروه فلسفۀ اسلامی، گروه ادیان و عرفان، گروه منطق، گروه مطالعات علم، گروه کلام، گروه مطالعات ابن‌سینا، گروه حکمت عملی و گروه فلسفۀ علوم انسانی، گروه‌های پژوهشی این موسسه هستند. این گروه‌ها وظیفۀ برنامه‌ریزی، هماهنگی، نظارت، هدایت، حمایت و اجرای طرح‌های پژوهشی و تشکیل دوره‌های تحصیلات تکمیلی با تأکید بر پژوهش را در چارچوب اساس‌نامه و مقررات داخلی بر عهده دارند.
