توسط : انتخابات سازمان نظام پزشکی در سایه ردصلاحیتهای گسترده، روز جمعه برگزار میشود
در آستانه برگزاری نهمین دوره انتخابات سازمان نظام پزشکی، بحث گستردهای بر سر اعلام نامزدهای ردصلاحیت شده در جریان است. سیدمحمد جمالیان، رئیس هیات نظارت مرکزی این انتخابات، تعداد ثبتنامکنندگان را ۶۱۰ نفر اعلام کرده و گفته است: «خوشبختانه از میان حدود ۶۱۰ نفر ثبتنامکننده، تنها ۳۵ نفر ردصلاحیت شدند و این نشاندهنده سیاست باز، عادلانه و قانونمدار هیات نظارت است». بهگفته او حتی برای کسانی که سوابق تخلف یا محکومیت داشتند، فرصت بررسی مجدد و رفع آثار قانونی فراهم شده است.
با وجود موضع رسمی درباره کم بودن میزان ردصلاحیت، بسیاری از پزشکان ردصلاحیت شده مدعیاند، تعداد واقعی بسیار بیشتر است. هادی یزدانی، پزشک اصفهانی از داوطلبان منتفی شده، میگوید: «بسیاری از افراد از جمله خود من، بدون داشتن محکومیت قضایی یا انتظامی و حتی بدون سوءپیشینه صرفاً براساس استعلامهای نامشخص ردصلاحیت شدهاند». مشابه همین نظر را مهدیار سعیدیان، پزشک مشهدی، دارد. او یادآوری میکند که عدهای «بهدلیل اتفاقات سال ۱۴۰۱ پرونده داشتهاند اما حتی محکوم هم نشده بودند و همانها حالا ردصلاحیت شدهاند».
گزارشهای رسانهها نیز حاکی است، ردصلاحیتها محدود به افراد بیسابقه نیست. «چهرههای دولتی، روسای دانشگاهها و مشاوران وزارت بهداشت» هم در فهرست ردصلاحیت شدگان بودهاند. از جمله نامهایی چون شهابالدین صدر، علی تاجرنیا، سینا جمالیان، علیرضا سلیمی، رضا دستنشان، توماج خسروی و غنچه لنگری در تهران و هادی یزدانی در اصفهان بهعنوان ردصلاحیت شدگان اعلام شدهاند.
ابهام در معیارهای رد صلاحیت
وجه دیگری از نگرانیها به عدم شفافیت در اعلام دلایل ردصلاحیتها مربوط میشود. پزشکان میگویند نه تنها مصادیق ردصلاحیتها روشن نیست بلکه خود هیاتهای نظارت استانی هم در تصمیمگیری نقشی صرفاً تشریفاتی دارند. هادی یزدانی تصریح میکند: «به نظر میرسد، هیاتهای نظارت اختیار چندانی ندارند و صرفاً امضاکننده نتایجی هستند که به آنها ابلاغ میشود». او میگوید به کاندیداها هیچ «مستند روشن» ارائه نشده و گاه کار فقط به اکتفا به عبارت «استعلام منفی» کشیده است.
یزدانی با اشاره به سیاست جدید «مشاغل خاص و حساس» میگوید در این دوره علاوه بر مراجع معمول، وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه نیز در فرآیند استعلام دخیل شدهاند. از نظر او این تغییر، شائبه «مهندسی انتخابات» را تداعی میکند؛ رویکردی شبیه به کاری که شورای نگهبان در انتخابات پیشین مجلس انجام داد یعنی استفاده از اصطلاح «عدم احراز صلاحیت» در کنار ردصلاحیت.
گمانهزنیهای دیگری درباره ملاکهای پنهان نیز شنیده میشود. برای مثال عدهای حدس میزنند «پیامکهای حجاب» برای برخی زنان پزشک ملاک قرار گرفته است. یزدانی میگوید: «شنیده شده که برای بعضی افراد بهدلیل دریافت پیامک مرتبط با حجاب، «عدم التزام اخلاقی» در نظر گرفته شده و ردصلاحیت شدهاند». رضا لاریپور، سخنگوی سازمان نظام پزشکی اما چنین موضوعی را «بعید» میداند و میگوید: «موضوع حجاب مسبوق به سابقه نیست و فکر نمیکنم در این دوره اضافه شده باشد». با این حال استدلال برخی پزشکان آن است که حتی تصور پذیرفته شدن چنین معیاری، بهخودیخود، پیام روشنی درباره محدود کردن داوطلبان مستقل دارد.
واکنش جامعه پزشکی
این ابهامات و شایعهها، واکنشهایی را برانگیخته است. یکی از موارد بارز، استعفای اعتراضی ناهید خداکرمی، عضو هیات اجرایی انتخابات نظام پزشکی بوده است. او در نامهای عمومی روند اعلام صلاحیتها را «توهین به کرامت صنفی پزشکان» خوانده است. از سوی دیگر، برخی پزشکان در شبکههای اجتماعی از «مهندسی انتخابات» و دخالت نهادهای خاص در جریان رقابت انتقاد کردهاند.
فعالان صنفی نیز هشدار دادهاند که ادامه این ابهام و عدم شفافیت ممکن است، ضربه مهلکی به مشارکت اعضا و مشروعیت نمایندگان صنفی بزند. آنان تأکید میکنند که تداوم چنین روندی، میتواند به کاهش مشارکت و لطمه به کارکرد نمایندگی نهادهای صنفی بینجامد. این نگرانیها البته هنوز به پاسخ رسمی مشخصی نرسیده است؛ ملاکها و مصادیق دقیق رد یا تأیید صلاحیتها علنی نشده و منتقدان همچنان خواهان انتشار فهرست مستندات و شفاف شدن روند تصمیمگیری هستند.
از سوی دیگر، رئیس هیات نظارت مرکزی و مسئولان وزارت بهداشت همچنان اطمینان میدهند که تلاش اصلی بر تأمین حداکثری مشارکت بوده است. جمالیان وعده داده است که اعتراض داوطلبان بررسی میشود و در صورت رفع موانع، بسیاری به صحنه رقابت بازخواهند گشت. به هر حال تعداد بالای ثبتنامکننده (حدود ۶۱۰ نفر) و حداقل اعلام شده ردصلاحیت (۳۵ نفر) از نگاه رسمی، «انتخابات سالم و مشارکتی» را تضمین میکند. اما آنچه در ذهن بخشی از جامعه پزشکی نقش بسته، نگرانی از ادامه روند مهندسی در انتخابات تشکلهاست. به این ترتیب تا زمان رأیگیری روز جمعه، ابهامات زیادی درباره سازوکار بررسی صلاحیتها باقی است.
سلب استقلال سازمان نظام پزشکی
فرزانه ترکان، پزشک در گفتوگو با سازندگی با اشاره به تاریخچه ایجاد سازمان نظام پزشکی و استقلال از دست رفته آن به «سازندگی» میگوید: سازمان نظام پزشکی ایران در سال ۱۳۳۹ با شخصیت حقوقی مستقل تأسیس شد و پزشکان نامدار و پزشکان قابل اعتماد جامعه پزشکی از پیشکسوتان در مرجعیت نظام پزشکی، تصمیمهای اساسی را در جامعه پزشکی اتخاذ میکردند. از دهه ۶۰ متاسفانه برخورد ناجوانمردانهای با اعضای هیات مدیره نظام پزشکی صورت گرفت. این برخورد تند به دلیل اختلافات سیاسی میان اعضای هیات مدیره، که بسیاری از آنها هماهنگ با دولت نبودند، به وقوع پیوست. در این دوران، برخی از اعضای هیات مدیره نظام پزشکی حتی به زندان انداخته شدند و نظام پزشکی از انتخابات آزاد خود محروم شد. صدها پزشک در جریان این اعتراضات دستگیر و و تعدادی تبعید شدند، رییس وقت سازمان نظام پزشکی خلع گردید. دولت دکتر هادی منافی را به عنوان رئیس جدید سازمان منصوب کرد. از آن زمان استقلال نظام پزشکی به شدت کاهش یافت و این روند در دولت آقای احمدینژاد ادامه پیدا کرد. به طور خاص، اختیار تعیین تعرفهها، تدوین آییننامهها و نظارت بر مراکز بهداشتی و درمانی از نظام پزشکی گرفته شد.
او ادامه میدهد: در حال حاضر متاسفانه شاهد ردصلاحیتهایی در انتخابات نظام پزشکی هستیم که بسیاری از افراد با صلاحیت و مورد تایید جامعه پزشکی از حضور در انتخابات محروم شدهاند. این روند به جز در چند مورد خاص که افراد توانستند وارد سازمان شوند و تاثیر مثبتی داشته باشند، در بیشتر مواقع ادامه پیدا کرده است. در آخرین دوره، اعضای هیات مدیره نظام پزشکی عملاً ضعیفترین عملکرد را از خود نشان دادند و نتواستند از حقوق جامعه پزشکی به طور موثر دفاع کنند.
او با بیان اینکه هدف این است که افرادی با توانمندیهای اثرگذار در انتخابات شرکت کنند و روزمرگیها را کنار بگذارند، تاکید میکند: با وجود تلاشهای بسیار برای بهبود وضعیت، متاسفانه هنوز برخی از بزرگترین پزشکان که میتوانستند تاثیرگذار باشند، ردصلاحیت شدند. این امر باعث اعتراض و رایزنیهایی با رئیسجمهور شد اما همچنان تغییرات عمدهای در این زمینه مشاهده نمیشود. یکی از بزرگترین چالشها، عدم مشارکت گسترده جامعه پزشکی در انتخابات است. بسیاری از پزشکان به دلیل ناامیدی از تغییرات جدی، تمایلی به شرکت در انتخابات ندارند. ما باید تلاش کنیم تا پزشکان را ترغیب کنیم تا از طریق صندوقهای رای به تغییرات اساسی در نظام پزشکی کمک کنند. باید تلاش کنیم تا اقتدار از دست رفته نظام پزشکی به آن بازگردد و تصمیمگیریهای اساسی در عرصه پزشکی کشور توسط خود نظام پزشکی انجام شود.
اولویتهای سازمان جدید
ترکان اضافه میکند: مشکلات معیشتی پزشکان، به ویژه پزشکان جوان و دستیاران، باید به طور جدی مورد توجه قرار گیرد. بیش از ۳۰ هزار پزشک، شغل پزشکی را ترک کردهاند و به مشاغل دیگر پرداختهاند، بسیاری از پزشکان نیز به دلیل شرایط دشوار اقتصادی مهاجرت کردهاند. در این راستا باید ریشه این مشکلات شناسایی و برای حل آنها اقدام اساسی انجام شود. در مورد تعرفهها و اصلاح دستمزدها این موضوع باید به طور جدی پیگیری شود. اگر درآمد یک پزشک عمومی از یک کارمند معمولی کمتر باشد طبیعتاً او در این سیستم نمیتواند باقی بماند. همچنین اگر درآمد یک پزشک متخصص از هزینههای جراحی کمتر از هزینههای یک آرایشگر باشد، نمیتواند زندگی خود را اداره کند. بنابراین اصلاح تعرفهها، به ویژه از منظر بیمهها، ضروری است. رابطه مالی میان پزشک و بیمار باید حذف شود و بیمهها باید مسئولیت پوشش خدمات درمانی را بر عهده بگیرند چراکه بیمهها، سالها از ذخایر بیمهشدگان استفاده کردهاند و اکنون نوبت آن است که خدمات درمانی را به بهترین نحو ممکن ارائه دهند.
او با بیان اینکه این اصلاحات باید بهگونهای صورت گیرد که تاثیر منفی بر مردم نگذارد و از این طریق بتوانیم مشکلات معیشتی جامعه پزشکی را حل کنیم، تاکید میکند: متاسفانه همیشه بیمهها در حل مسائل به درستی عمل نکردهاند و در واقع بار افزایش هزینهها به مردم فشار وارد کرده است. باید راهکار مناسبی پیشبینی کنیم تا همزمان با افزایش تعرفهها، نظارت کافی بر کیفیت خدمات ارائه شده نیز وجود داشته باشد. اگر کادر درمان از جمله پزشکان، پرستاران و دیگر عوامل سیستم درمان، دریافت کافی داشته باشند، در آن صورت میتوان از آنها توقع کیفیت خدمات بالا، پرهیز از دریافت زیرمیزی و کوتاهی در ارائه خدمات داشت. در غیر این صورت نمیتوان در این زمینه کار جدی کرد و مانور داد.
ترکان ادامه میدهد: برخی روسای دانشگاهها بارها اعلام کردهاند که امکانات کافی برای افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی ندارند و به همین دلیل دانشجویانی که وارد این رشته میشوند به لحاظ علمی دچار ضعف هستند. در حالی که بررسیهای آماری نشان میدهد که ما کمبود پزشک نداریم بلکه مشکل اصلی کمبود پزشکانی است که وارد بازار کار میشوند و بسیاری از آنها به دلیل نداشتن درآمد مناسب، شغل پزشکی را رها کردهاند. اگر این مسائل اصلاح شوند به جای هزینههای گزاف برای افزایش ظرفیت دانشگاهها قطعاً مشکلات کمتری خواهیم داشت.
