توسط : پرهیز از تنگ‌نظری‌های سلیقه‌ای
گروه اجتماعی: محمدجعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی خبری سه‌شنبه خبر از بازنگری فرآیند گزینش معلمان، به‌ویژه اعمال کد ۱۹ داد. او گفت که «این روزها بعد از اینکه مسئولیت گزینش از سوی رئیس‌جمهور به من محول شد، صدها پیامک برای من ارسال شد و گفتند، ما مشمول کد ۱۹ برای جذب دبیران شدیم در ابلاغ من بر بهبود روش‌های گزینش برای جذب نیروی انسانی توانمند و شایسته و متعهد و پرهیز از تنگ‌نظری‌ها و نگرش‌های سلیقه‌ای و غیرحرفه‌ای تاکید شده است؛ لذا باید شایستگان را استخدام کنیم و گزینش را روزآمد کنیم؛ همه کسانی که در این کشورند، حق دارند و همه تحصیل‌کردگان حق دارند استخدام شوند».
قائم‌پناه ادامه داد که «عدم گزینش افراد باید بر منطقه حق و عدالت باشد؛ وزیر آموزش، پیگیر رفع این مشکل است. از اینجا از همه افرادی که کد ۱۹ خورده‌اند، می‌خواهم اعتراض کتبی خود را اعلام کنند، حتماً هسته مرکزی گزینش آموزش‌وپرورش رسیدگی خواهد کرد».
داغ شدن بحث «کد ۱۹» گزینش در کارنامه برخی از داوطلبان آزمون استخدامی آموزش‌وپرورش، از آن دست خبرهایی است که این روزها با اعلام نتایج نهایی آزمون، در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود. افرادی که در کارنامه آنها کد ۱۹ درج شده است، صلاحیت علمی را کسب کرده‌اند، اما صلاحیت‌های عمومی (گزینش) این داوطلبان مورد تایید قرار نگرفته است و مجدداً مورد گزینش و ارزیابی قرار خواهند گرفت. چند مورد از مهم‌ترین موارد مربوط به علت درج کد ۱۹ در کارنامه عبارتند از: تتو و آرایش نامناسب، پوشش نامتعارف، عدم مشارکت در مراسم مذهبی و نماز جمعه، عدم حضور در مناسبات سیاسی و ملی (انتخابات و تظاهرات). این افراد با راه انداختن کارزار‌ها و گروه‌های مجازی تلاش دارند صدای خود را به گوش مسئولان مربوطه برسانند.
کمبود ۱۷۶ هزار معلم یکی از مسائل سیستم آموزش‌وپرورش ماست که طرح‌های مختلف هنوز نتوانسته است این بحران را حل کند. استفاده از آزمون‌های استخدامی برای جبران کمبود معلم یکی از راه‌حل‌هایی بود که پیش‌بینی شد، اما «کد ۱۹» سد جدیدی است که بر سر راه جذب معلمان قرار گرفته است.
استخدام و اعزام به کلاس حدود ۵۰ هزار نفر در مهر ۱۴۰۲ و برگزاری آزمون برای استخدام ۷۲ هزار نفر در مهر ۱۴۰۳ نتوانست مشکل کمبود معلم را حل کند و با احتساب پذیرش‌ها و استخدام‌های انجام شده و درحال انجام، مطابق آمار رسمی در مهر ۱۴۰۳ آموزش‌وپرورش با کمبود بیش از ۱۷۶ هزار معلم رو‌به‌رو است. برای حل مساله کمبود معلم اقدامات متنوع، اما بی‌نتیجه‌ای انجام شده است، ازجمله استفاده از سرباز‌معلم‌ها، معلمان بازنشسته، روحانیون و طلاب. مساله به قوت بر سر جای خود باقی است و مهر امسال حداقل ۱۷۶ هزار کلاس درس از معلم محروم مانده‌اند. این آمار بدون در نظر گرفتن کمبود کادر مدرسه ازجمله معاونان تربیتی و پرورشی است.
۲۳ آذر ۱۴۰۲ خبرگزاری رسمی دولت به نقل از وزیر آموزش‌وپرورش و از دیدار او با آیت‌الله نوری‌همدانی این خبر را منتشر کرد: «آموزش‌وپرورش با کمبود ۲۰۰ هزار معلم رو‌به‌رو بود. برای رفع این کمبود امسال در اقدامی کم‌سابقه ۷۰ هزار معلم استخدام شده‌اند. از این تعداد ۵۸۰۰ نفر جهادی‌اند و ۱۳۰۰ نفر معلم قرآن. با همکاری حوزه علمیه ۲۵ هزار نفر طلبه هم با هدف توجه به ابعاد اعتقادی دانش‌آموزان استخدام شده‌اند». کمبود معلم بار دیگر راه را برای جذب طلاب به این سیستم باز کرد؛ در دولت سیزدهم و ۲۵ هزار طلبه راهی کلاس‌ها درس شدند. طلاب مانند سایر اصناف و اقشار جامعه این حق را دارند که با طی مراحل قانونی و با شرط شایستگی مشغول به کار شوند. اما نباید برای آنها حق ویژه‌ای در نظر گرفته شود و بدون طی دروس معلمی و کسب توانمندی لازم وارد مدارس شوند. این به ضرر جامعه و آینده کشور است.
در سال‌های اخیر بار‌ها و به طرق مختلف معلمان حول مطالباتی، چون اجرای کامل قانون رتبه‌بندی فرهنگیان، قانون همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، تورم و بهبود وضعیتی معیشتی، اخراج، بازخرید، بازنشستگی اجباری، تبعید معلمان و … اعتراض کردند و هیچ‌گاه مطالبات آنها به صورت کامل پاسخ داده نشد. به یاد داریم که واریز نشدن حقوق اسفندماه معلمان و عدم اجرای قانون رتبه‌بندی در اسفند سال ۱۴۰۱ منجر به استعفای وزیر آموزش‌وپرورش دولت سیزدهم شد. آموزش‌وپرورش دولت سیزدهم نه‌تنها در پاسخگویی مطالبات معلمان و کادر آموزشی خود ناتوان بود که با اقدامات ناصحیح و غیرشفاف خود مطالبه‌گران جدیدی را شکل می‌دهد که نمی‌دانند پاسخ مطالبه خود را به چه طریقی جویا شوند.
گزینش مجدد داوطلبان
در پی این اتفاق محمدمهدی شهریاری، نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که با پیگیری‌های صورت گرفته و براساس قول مساعد وزیر جدید آموزش‌وپرورش، افرادی که در گزینش با کد ۱۹ و کد ۵ رد شده‌اند، مجدداً و با دقت مورد گزینش قرار خواهند گرفت.
شهریاری گفت که قرار است تمامی کسانی که در گزینش رد شده‌اند، به صورت عادلانه مورد بررسی دوباره قرار گیرند تا حداکثر مساعدت در حق آنان انجام شود.
او با اشاره به «تغییر مسئول اداره امور گزینش کشور و رویکرد مثبت دولت برای فراهم کردن فرصت‌های برابر در استخدام‌ها» گفت: ارتقای کیفیت جذب نیروی انسانی در آموزش‌وپرورش یکی از مهم‌ترین عوامل زمینه‌ساز تحقق اهداف آموزشی است که باید بدون حب و بغض و براساس معیارهای علمی و شاخص‌های دقیق صورت گیرد.
محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزش و معلم بازنشسته، معتقد است که «ردصلاحیت داوطلبان آزمون استخدامی آموزش‌وپرورش، تحت تاثیر کد ۱۹، آدم را یاد گزینش‌های دهه‌های قبل می‌اندازد که با سختگیریهای بیش از حد، منجر به سلب انگیزه متقاضیان می‌شد. گزینش در این قبیل آزمون‌ها جزو بدیهیات است و اتفاقاً لازم است اما باید عقلانیت و اعتدال در آن رعایت شود؛ زیرا فردی که تمایل به خدمت در این زمینه دارد، باید از حداقل‌های اخلاقی، رفتاری، پوششی برخوردار بوده و مطابق با ایده‌آل اجتماعی باشد».
این کارشناس آموزش بر این باور است که اجرای کد ۱۹ در یکی دو سال گذشته و ردصلاحیت داوطلبانی که ذیل آن قرار گرفته‌اند، یادآور گزینش‌های سفت‌وسخت سال‌های قبل است. او اضافه می‌کند: «البته اگر این مورد را کنار دیگر رفتارها و سختگیریهای دولت سیزدهم بگذارید، دیگر جای تعجب نخواهد ماند؛ چراکه شما در برخورد با معلمان ما در هیچ دولتی پس از انقلاب -صرف‌نظر از دهه ۶۰- به اندازه دولت قبل چنین سختگیری‌هایی را نمی‌بینید».
به گفته او: «از دولت آقای رفسنجانی به بعد، با وجود اینکه سختگیری‌ها پابرجا بود، اما از شدت آن کاسته شد و دولت‌ها در برخورد با معلمان صنفی و معترض و حتی در مواجهه با دانش‌آموزانی که نگاه و پوشش متفاوتی داشتند، رویکردی معقولانه‌تر و پذیرفتنی‌تر داشتند. ولی امروزه کد ۱۹ دارد به‌مثابه همان گزینش‌های سخت سال‌های دور عمل می‌کند؛ که البته این کار از دولت سیزدهم قابل انتظار بود. دولتی که در گستره‌های مختلف در آموزش‌وپرورش فشار وارد کرد و معلمان صنفی را با انواع و اقسام روش‌ها، از اخراج گرفته تا کسر رتبه یا حذف رتبه‌بندی، تحت فشار قرار داد».
این معلم بازنشسته خبر داده که «خبرهایی هست از اینکه دانشجو-معلمان حتی اگر صفحه‌ای را دنبال کردند یا پستی را لایک کردند که در تضاد با ارزش‌های استخدامی بوده، آنها را به‌شدت تحت فشار قرار دادند یا در برخی موارد تهدید به اخراج کردند. به طور نمونه، مثل روز روشن است که درخصوص ماجراهای سال ۱۴۰۱ یا پیش و پس از آن، افرادی که در صفحات مجازی خودشان یا دیگران، واکنش و اظهارنظر سیاسی داشتند، چقدر تحت فشار قرار گرفتند. این طبیعتاً یک روند اشتباه است. مسئولان در این گزینش‌ها معلم را به لحاظ سیاسی و اعتقادی پایش می‌کنند، اما ابعاد روحی-روانی و آمادگی فردی را مدنظر قرار نمی‌دهند و به اینکه انگیزه افراد از انتخاب این رشته و شغل چه بوده و آیا واقعاً شایستگی معلم‌شدن را به لحاظ سلامت روان دارند یا نه، بی‌توجه هستند».
