توسط : بررسی تک‌تک موارد ممنوع‌الکاری هنرمندان
سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه جلسه روز گذشته دولت در جمع خبرنگاران، بیان کرد: بخشی که به عنوان هنرمندان ممنوعالکار تلقی می‌شوند موارد مختلفی دارد. تک‌تک این موارد در این دوره جدید مورد بررسی قرار و یک تجدید نظر کلی صورت خواهد گرفت.
وزیر ارشاد در حالی این اظهارات را پس از یک هفته از انتخاب رییس سازمان سینمایی تازه‌اش مطرح می‌کند که محمد خزاعی رییس قبلی این سازمان بارها گفته بود که برخی از افراد بنا بر تشخیص مراجع قضایی ممنوعالکار شدند و در این رابطه سازمان سینمایی دخالتی نداشته است. خزاعی در آخرین روزهای کاری‌اش با حضور در تلویزیون در این باره توضیح داده بود: «زمانی که وارد سینما شدم حدود ۴۰۰ و خرده نفر ممنوعالکار بودند. ممنوع‌الکاری هیچ ارتباطی با وزارت ارشاد در هیچ دوره‌ای از دولت ندارد و باید یک جای قضایی حکمی صادر کند تا براساس آن یک هنرمند ممنوعالکار شود و این یک تصمیم شخصی نیست. ما سعی کردیم تا جایی که می‌توانیم، اجازه ندهیم دستگاه‌های امنیتی وارد فضای سینما شوند و ما خودمان با هنرمندان وارد گفتوگو شویم. ما خودمان با نزدیک به ۲ هزار نفر از هنرمندان وارد گفتوگو شدیم تا مشکلشان حل شود اما برخی هنرمندان پرونده‌شان کاملا امنیتی شده بود و از عهده ما خارج بود. در آن شرایط هم خود آقای اسماعیلی (وزیر ارشاد وقت) بارها جلسات متعددی برگزار کردند تا مشکلات هنرمندان مرتفع شود و با دستگاه‌های مختلف رایزنی می‌کردند. یک عده‌ای از این ۳۰ نفر ممنوعالکار مربوط به هنرمندانی است که کشف حجاب کردند. برخی از این هنرمندان در خارج از کشور هستند و دائما علیه جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند. به طور مثال در کشور ما حجاب یک قانونی دارد و ما نمی‌توانیم وعده الکی بدهیم تا شخصیت خوبی از خودمان بسازیم. ما بارها اعلام کردیم اگر برخی هنرمندان خانم حجاب را رعایت کنند کاملا فضای کار برایشان فراهم است اما عده‌ای قبول نمی‌کنند. ما هم نمی‌توانیم فیلم بدون حجاب روی پرده سینما ببریم.»
وزیر ارشاد پیشین هم بر تعداد ممنوع‌‌الکارانی که خزاعی به آن اشاره می‌کند، تاکید و البته در جایی هم اشاره کرده بود که این تعداد کمتر از انگشتان دو دست است!
اگر بخواهیم بنا را بر همان تعدادی که رییس قبلی سازمان سینمایی بر آن تاکید کرده، بگذاریم مدیران صالحی باید برای رفع ممنوع‌الکاری ۳۰ نفر از اهالی هنر که بیشتر آنان در حوزه سینما و موسیقی فعالیت می‌کنند، تلاش کنند. بخش زیادی از این افراد را زنان بازیگر تشکیل می‌دهند که در دوره‌ای اقدام به کشف حجاب کردند و حالا با تلاش‌هایی که برای بازگشت آنها صورت گرفته ظاهرا برخی از آنها مشکلی برای ادامه کار ندارند. از میان این افراد می‌توان به لیلی رشیدی اشاره کرد که تا همین چندی پیش قرار بود در نمایشی روی صحنه برود اما به میل خود از ادامه همکاری با گروه انصراف داد. آزاده صمدی و لیلا بلوکات هم که در دوره‌ای مشمول برخی از احکام قضایی شدند، مشکلی برای ادامه کار ندارند و صمدی تا همین چندی پیش نمایشی را در تماشاخانه ایرانشهر تهیه‌کنندگی می‌کرد. بلوکات هم اعلام کرد که احکام قضایی مربوط به ممنوع‌الکاری‌اش رفع شده و دیگر مشکلی برای کار کردن ندارد. در این میان بازیگرانی چون فاطمه معتمد‌آریا، ترانه علیدوستی، پانته آ بهرام، هنگامه قاضیانی، شقایق دهقان، کتایون ریاحی و افسانه بایگان از جمله افرادی هستند که به نظر می‌رسد ممنوع‌الکاری آنها هنوز برداشته نشده و آنها شرایط فعالیت هنری را پیدا نکردند. کارگردان فیلم سینمایی «شهر خاموش» که باران کوثری در آن بازی می‌کند و این روزها در برخی سینماها روی پرده است از ممنوع‌‌الحضور بودن این بازیگر در نشست‌های نقد و بررسی این فیلم گفته و حتی تاکید کرده بود که اجازه طراحی پوستر فیلم با چهره این بازیگر هم به آنها داده نشده است.
اما در این میان عده‌ای هم هستند که دچار این ممنوعیت نیستند اما خود مایل به ادامه کار در حال حاضر نخواهند بود. آنها در شرایطی که جامعه دچار التهاب بود، اعلام کردند که دیگر فعالیت نخواهند کرد و وزیر ارشاد به همراه رییس سازمان سینمایی شاید بتوانند چاره‌ای برای ادامه کار این عده هم بیابند. از جمله اینها می‌توان به وحید جلیلوند، کارگردان سینمای اشاره کرد که در آن روزها در ویدئویی اظهار کرد که در ایران دیگر فیلم نخواهد ساخت.
پس از انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان رییس جمهور دو تشکل کانون کارگردانان خانه سینما و انجمن تهیه‌کنندگان مستقل سینمای ایران در نامه‌هایی سرگشاده از رییس جمهور خواستند که به موضوع هنرمندان ممنوعالکار رسیدگی کند. خانه سینما هم پیش از اینکه انتخابات ریاست جمهوری به پایان برسد، درخواست‌های خود را از رییس جمهور در قالب پرسش‌هایی مطرح کرده بود که رسیدگی به وضعیت سینماگران ممنوعالکار هم یکی از این موارد بود.
همه اینها نشان می‌دهد که وزیر ارشاد یکی از ماموریت‌های جدی خود را رفع موانع برای هنرمندان ممنوعالکار می‌داند اما اینکه به همراه مدیرانش تا چه اندازه در این زمینه موفق عمل کند در آینده نزدیک مشخص خواهد شد.
همه اینها در حالی است که وزیر قبلی فرهنگ و ارشاد اسلامی یک ماه پس از انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان رییس جمهور اعلام کرد: «دیگر ممنوع‌الکاری به طور مخفیانه به هنرمندان اعلام نمی‌شود. اگر هنرمندی دچار مشکلی شد به جای اینکه در راهروهای دادگاه و دادسرا در رفت و آمد باشد توسط هیات تخلفات در وزارت فرهنگ که با حضور نمایندگان اصناف و خود هنرمند تشکیل می‌شود مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این جلسه خود هنرمند سخنانش را می‌گوید و اگر حکم صادره مورد اعتراض قرار گرفت، موضوع در نهاد بالادستی ۹ نفره‌ای که در نظر گرفته شده است، بررسی می‌شود.»
حالا باید دید چنین هیاتی همچنان در وزارت فرهنگ و ارشاد وجود دارد و سیدعباس صالحی با کمک چنین هیاتی می‌خواهد مشکل ممنوع‌الکاری هنرمندان را رفع کند و یا اینکه متوسل به روش‌های دیگر خواهد شد. اسماعیلی وزیر پیشین این وزارتخانه در حالی این خبر را اعلام کرده بود که پزشکیان بر مسند ریاست جمهوری نشسته بود و بعید به نظر می‌رسد، در آن دوره این هیات تنها بنا به میل و خواسته اسماعیلی شکل گرفته باشد. در واقع آن طور که اسماعیلی خبر داده بود، گویا مسائلی مانند ممنوعیت‌های کاری هنرمندان از محاکم قضایی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارجاع داده شده و این مسائل قرار است در همین وزارتخانه رفع و رجوع شود.
فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در اولین روزهای کاری به مراسمی سینمایی در موزه سینما آمد و در گفتوگو با خبرنگاران از رفع ممنوع‌الکاری هنرمندان در راستای وفاق ملی گفت. او در این مراسم تاکید کرد: «نگاه دولت تعامل حداکثری است و در این موارد، نگاه کارشناسانه باید جریان پیدا کند. خیلی از موضوع‌ها باید چکش‌کاری شوند تا در نهایت با حفظ منافع کشور و حفظ حرمت هنرمند، سند تصویب شود. نگاه دولت جدید برای به تصویر کشیدن واقعیت‌ها و آرزوها در سینما، حمایتی است و برای رفع ممنوع‌الکاری هنرمندان به ویژه سینماگران زن به دنبال وفاق ملی خواهد بود.»
با همه اینها باید ببینیم وزیر به همراه مدیران وزارتخانه‌اش تا چه اندازه می‌توانند در رفع محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها در سینما و در حوزه‌های دیگر مانند تئاتر و موسیقی موفق باشند و آیا می‌توانند برخی از فعالان این حوزه‌ها که مدتی است از فعالیت دور مانده‌اند را به این عرصه بازگردانند یا نه. به نظر می‌رسد، عزم و انگیزه جدی در این زمینه وجود دارد اما این شرط کافی برای رفع چنین محدودیت‌هایی نیست و باید قدرت چانه‌زنی، ذکاوت و سیاس بودن را به این انگیزه اضافه کرد و توانایی تعامل و اقناع کردن برخی از افراد، گروه‌ها و نهادها را هم به آن افزود تا در نهایت به حل چنین محدودیت‌هایی فائق آمد. وزیر ارشاد در همین یک فقره از ماموریت‌های خود راه دشواری و مصائب بسیاری پیش رو دارد که در صورت موفقیت در آن خود را به عنوان وزیری کارآمد و موثر مطرح خواهد کرد اما در غیر این صورت یکی از مطالبات جدی اهالی هنر روی زمین خواهد ماند و وزیر با اتهاماتی نظیر ناکارآمدی و ناتوانی در رفع مشکلات روبه‌رو خواهد شد که ادامه کار را برایش سخت‌تر کرده و او بخشی از حمایت هنرمندان از خود را از دست خواهد داد.
