توسط : گفتمان رئیسجمهور زیر ضرب
روز گذشته روزنامه همشهری در یادداشتی به قلم مهدی فضائلی، عضو دفتر نشر آثار مقام معظم رهبری به تفسیر واژه وفاق پرداخت که توسط رئیسجمهور مطرح شد و بازتاب‌های متفاوتی داشت. البته بسیاری این موضوع را امری پسندیده و برخی نیز که عموماً جزو به اصطلاح تندروها و پایداری محسوب می‌شوند بدان حمله کردند. حال مهدی فضائلی می‌گوید که دولت پزشکیان «وفاق» را رویکرد اصلی و وجه تمایز خود قرار داده است بنابراین اگر رئیسجمهور امروز چارچوب وفاق را شفاف بیان نکند و مفهوم وفاق همچون توپی سرگردان وسط میدان سیاست رها شود، هر کس از راه برسد به آن ضربه‌ای وارد خواهد کرد و به سرگردانی آن خواهد افزود. او همچنین گفت: «تکرار واژه وفاق بدون تحدید آن، هر کسی را از ظن خود یار آن خواهد کرد و در این حالت نه تنها وفاقی شکل نخواهد گرفت بلکه اختلاف برداشت‌ها خود ضدوفاق عمل خواهد کرد! پس از رای اعتماد کامل مجلس شورای اسلامی به کابینه دکتر پزشکیان که سطح بالایی از همدلی مجلس با رئیسجمهور به‌رغم داشتن گرایش سیاسی متفاوت را به نمایش گذاشت شاهد برخی مواضع از سوی برخی چهره‌های سیاسی جریان موسوم به اصلاحات و انتصابات در برخی دستگاه‌ها هستیم که بیانگر سوءتفاهم در مفهوم وفاق است». پیش از این امیرحسین ثابتی در توئیتی با حمله به وفاق نوشته بود: «وفاق برای بازگشت نفاق» که این توئیت بسیار بحث‌برانگیز شد.
اکنون فضائلی با تاکید بر اینکه اشتباه محاسباتی جریان موسوم به اصلاحات و اتخاذ مواضع زیاده‌خواهانه و ازجمله گستاخی درباره فتنه ۸۸ و عوض کردن اصطلاحاً جای جلاد و شهید نه تنها هیچ کمکی به وفاق نمی‌کند بلکه این مفهوم ارزشمند را به‌شدت مورد آسیب قرار می‌دهد، به پزشکیان هشدار داد: «دکتر پزشکیان که خیرخواهانه و صادقانه ویژگی وفاق را برای دولت خود برگزیده‌اند و در ترکیب کابینه هم سعی کرده‌اند آن را به نمایش بگذارند، بیش و پیش از همه باید از این مفهوم صیانت کنند تا عده‌ای با برداشت‌های غلط یا سوءاستفاده، وفاق را در نطفه خفه نکنند. ازجمله راه‌های صیانت از «وفاق»، شفاف‌سازی حدود و ثغور آن از سویی و ترسیم خط قرمزها از سوی دیگر است. مرزبندی با زیاده‌خواهان و جلوگیری از انتصاب افراد بدسابقه (که اظهار ندامت نکرده‌اند) به‌خصوص در مدیریت سطوح بالا و میانی از دیگر اقداماتی است که دکتر پزشکیان برای صیانت از رویکرد اصلی دولت خود یعنی وفاق می‌توانند انجام دهند».
این درحالی است که رئیسجمهور پزشکیان، چه قبل از اینکه آرای مناسب برای پیروزی را به دست بیاورد و چه قبل از مناظره‌ها و برنامه‌های تبلیغاتی‌اش، پایان دادن به منازعات سیاسی را تکرار می‌کرد. به عقیده او شرایط کشور ایجاب می‌کند که گروه‌های سیاسی اختلافات را کنار بگذارند و با هم دست دوستی بدهند تا کشور از این شرایط سخت عبور کند. پافشاری رئیس دولت چهاردهم تا جایی پیش رفت که حتی اکنون شاهد به‌کارگیری برخی از دولتمردان سیزدهم هم هستیم. مساله‌ای که این سوال را در اذهان عمومی به وجود می‌آورد.
اما به هر حال گویا این سبک از وفاق به مذاق برخی خوش نمی‌آید. به طوری که در به‌کارگیری برخی مردان کابینه شکست خورده سیزدهم سکوت می‌کنند اما به انتخاب تعدادی از وزرای دولت چهاردهم خرده گرفته و از رئیسجمهور می‌خواهند که حدومرز وفاق را مشخص کند.
حدوحدود رئیسجمهور
منتقدان مسیر وفاق ملی مسعود پزشکیان بیشترین حملاتشان را پس از رای اعتماد یکدست مجلس دوازدهم به تمام وزرای پیشنهادی رئیسجمهور شروع کردند. مثلاً روز گذشته قاسم روانبخش، نماینده پایداری مجلس در گفت‌وگویی که با مهر داشت، گفت: متاسفانه برخی از افراد وفاق ملی را بد تعریف کرده و حتی بر این باورند که فتنه‌گران هم باید در وفاق ملی نقش‌آفرینی کنند. شعاری تحت عنوان وفاق ملی مطرح شد اما متاسفانه تعریف درستی از آن ارائه نشد. به گفته روانبخش «معنا و مفهوم وفاق ملی در نظام جمهوری اسلامی ایران آن است که باید کسانی در این وفاق حضور داشته باشند که در دشمن‌شناسی مرز خود را با دشمنان مشخص کرده باشند و علیه آمریکا به عنوان یک جنایتکار بزرگ همچنین رژیم صهیونیستی غاصب و کودک‌کش موضع شفاف و روشنی داشته باشند».
این اولین بار نیست که جمعی از پایداری‌ها علیه وزرای پزشکیان سخن می‌گویند. چنانکه چندی پیش هم محمود نبویان، رئیسجمهور را دروغگو خطاب کرده و گفته بود «وزیری که در فتنه سال ۸۸ حاضر بوده و در همان زمان وزارت اطلاعات نامه می‌دهد که ایشان جزو فعالان است و بعد از آن نامه رئیس صداوسیما مطرح می‌شود که ایشان حق ندارد در تلویزیون حرف بزند زیرا ایشان بسیار در این فتنه دخالت داشته یا دیگر وزیری که متاسفانه رای آورده، فتنه زن، زندگی، آزادی را نهادینه کرده است، آقای پزشکیان مدعی شدند، آقا از هر ۱۹ نفر راضی هستند ولی خب این کذب محض بود، خود آقا هم تکذیب کردند. حضرت آقا در دیدار با پزشکیان فرمودند که من بیشتر این افراد را نمی‌شناختم. این حرف آقای پزشکیان دروغ بود. چرا بزرگان مجلس با اینکه می‌دانستند این موضوع را تکذیب نکردند حرف‌های پزشکیان را؟» یا افرادی مانند امیرحسین ثابتی، (مجری سابق و نماینده فعلی مجلس) که در روز رای‌گیری هم تلاش داشتند تا بسیاری را از رای مثبت به وزرای پزشکیان منصرف کنند.
روزنامه کیهان هم وفاق پزشکیان را در معرض خطر دیکتاتوری مدعیان اصلاحات بیان کرده بود و نوشت: «گذشت روزها و هفته‌ها از آغاز دولت چهاردهم، هرچه پیش می‌رویم، وجوه جدیدی از ادعای وفاق ملی برای اذهان عمومی آشکار می‌شود. فاز جدید وفاق ملی مورد ادعای مدعیان اصلاحات و سیاستمداران آنان در دولت جدید علاوه بر میدان دادن به افرادی که علناً و آشکارا ضدیت خود را با نظام جمهوری اسلامی اعلام داشته‌اند با منزوی کردن نیروهای انقلابی همراه بوده است». چندی پیش هم روزنامه جوان در سرمقاله خود، در عین اینکه به موضوع وفاق ملی پرداخت، خطاب به پزشکیان نوشت: «اگر وفاق ملی را تعریف نکند، برخی دیگر با ارائه تعریف‌های بدلی، تحقق وفاق ملی را به بیراهه و انحراف و انحطاط خواهند کشاند».
میدان باز جریان رقیب با وفاق ملی
نکته مهم این است که بسیاری از اصلاح‌طلبان و معتدلین نیز بر این باورند که مسعود پزشکیان بهتر است که وفاق مدنظرش را کمی با نکته‌سنجی بیشتری پیش ببرد زیرا به ظن آنها مادامی كه در عمل، نشانه‌هايی دال بر این دیده شود که مخالفان او دست از انديشه مخرب و واپس‌گرا برای مردم و انزواآفرين برای كشور نكشيده باشند به مبارزه با اين انديشه خواهد آمد. به طوری که روزنامه جمهوری اسلامی نیز هفته گذشته در گزارشی نوشت: «اگر کابینه‌ای با حضور افرادی با گرایش‌های متفاوت تشکیل شود، نمی‌توان آن را مظهر وفاق ملی دانست بلکه چنین کابینه‌ای حتی نمی‌تواند ابزاری برای ایجاد وفاق ملی در جامعه باشد. قاعدتاً آقای رئیسجمهور درصدد هستند از طریق کابینه‌ای با ویژگی سهمیه‌ای بودن اولاً اعلام کنند که «وفاق ملی» ایجاد کرده‌ایم ثانیاً انتظار داشته باشند چنین کابینه‌ای عامل پیدایش «وفاق ملی» در سطح جامعه باشد».
رسول منتجب‌نیا با اشاره به شعار مسعود پزشکیان برای وفاق ملی معتقد است که زمان رای دادن به آقای پزشکیان وفاق ملی نبود. وفاق ملی بعد از رای آوردن و بعد از انتخابات مطرح شد و هنوز هم معنی وفاق ملی تعریف نشده است. وفاق ملی به معنای آش شله‌قلمکار نیست. او در گفت‌وگو با خبرآنلاین گفت: «وفاق ملی به معنای این نیست که ما رای را از مردم به‌عنوان اصلاح‌طلبی بگیریم ولی عمل ما به نفع مخالفان اصلاحات باشد. این برخلاف رویه و برخلاف تعهدی است که باید سپرده شود».
حتی ناصر ایمانی، فعال اصولگرا هم با هشدار به دولت جدید درباره دولت وفاق ملی هم تاکید کرد: «اگر کسانی در ذهن‌شان این است که وفاق ملی به معنای این است که آقای رئیسجمهور از ۲۰ نفر اعضای کابینه ۱۰ نفر را از این جناح و ۱۰ دیگر را از آن جناح انتخاب کند، سخت در اشتباه هستند. این کار به شدت مضر است».
محمد فاضلی، جامعه‌شناس درباره گمانه‌زنی‌ها پیرامون این مساله هشدار داده بود که «داشتن آدم‌هایی از همه کابینه‌ها، توافق‌سازی یا ساختن دولت وفاق ملی نیست. به خصوص که برخی آدم‌های همه دولت‌ها، نماد‌های بدی هستند، نماد آدم‌هایی که شخص شخیص سرمایه اجتماعی» با شنیدن نام‌شان غش می‌کند، کهیر می‌زند و از دست می‌رود.
به هر حال هرچند رئیسجمهور دولت چهاردهم تلاش دارد تا راه تداوم راهبرد آشتی سیاسی را پیش بگیرد و یک گفتمان جدید سیاسی بیافریند اما گویا خودش هم به تدریج در دام حقه‌های جریان رقیبش که چندان دل خوشی از او و همراهانش ندارند، گرفتار شده است. به طوری که از او حدوحدود می‌خواهند و برخی وزرایش که رسماً الان در کابینه هستند و قوه مقننه آنها را تاییدکرده است را به چالش‌های جدی می‌کشانند.
