توسط : غیبت روسای جمهور در اجلاس آذربایجان
گروه بین‌الملل: برگزاری اجلاس یا نشست در مقیاس بین‌المللی برای هر کشوری که عضو جامعه ملل است به صورت کلی می‌تواند، فضای گفت‌وگو را فراهم آورد مگر آنکه درخصوص آن رویداد، اتفاقاتی رخ دهد که عموماً درون‌مایه سیاسی دارد و کشورهای دعوت شده به آن به دلیل «تضاد منافع» و حتی اختلاف دیدگاه‌های بنیادین در آن شرکت نکنند. بدون‌شک بیست‌ونهمین اجلاس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد که کاپ ۲۹ (COP 29) نامیده می‌شود، یکی از همین محافلی است که نشان‌دهنده بروز اختلافات چندضلعی در قامت سیاست بین‌الملل است؛ چراکه اختلاف در حوزه امنیت و اقتصاد بین‌الملل در نهایت خود را در کالبد سیاست بین‌الملل نشان می‌دهد و حالا هم شکل عیان آن را به مشاهده نشسته‌ایم. این اجلاس که به صورت سالانه انجام می‌شود، سال گذشته در دوبی برگزار شد و این بار قرار است از ۱۱ تا ۲۲ نوامبر (۲۱ آبان تا ۲ آذر) در شهر باکو، پایتخت جمهوری آذربایجان برگزار شود.
در این اجلاس که عموماً بر پایه مسائل اقلیمی و محیط زیست بنا شده، مسائل متنوعی طرح می‌شود و پنل‌های گوناگونی هم برای رایزنی‌های دو یا چند جانبه ایجاد می‌شود اما مساله این است که اجلاس امسال منتقدان زیادی دارد. به عنوان مثال، نشریه فایننشال‌تایمز در تاریخ ۱۳ اکتبر ۲۰۲۴ (۲۲ مهر۱۴۰۳) گزارشی را منتشر کرد و به این موضوع پرداخت که این اجلاس توسط یک کشور نفتی درحال برگزاری است که هیچ خروجی‌ای برای جهان جز «سبزشویی آذربایجان» نخواهد داشت. در این گزارش با اشاره به سوابق دو اجلاس گذشته آمده است که اجلاس سال گذشته (کاپ ۲۸) در امارات برگزار شد. همچنین اجلاس قبلی آن یعنی کاپ ۲۷ هم در شرم‌الشیخ مصر برپا شد که این دو کشور هم دولت‌های نفتی به حساب می‌آیند و اساساً با موضوع انرژی پاک و محیط زیست و دوری کردن از سوخت‌های فسیلی هیچ قرابتی ندارند و حالا آذربایجان هم دقیقاً همین حالت را دارد.
فایننشال‌تایمز البته در این راستا به پرونده قره‌باغ و جنگ میان ارتش آذربایجان و ارمنستان هم اشاره می‌کند و به نوعی میزبانی باکو از این اجلاس را در تکمیل آلبوم موفقیت‌های الهام علی‌اف تحلیل می‌کند تا صرفاً او بتواند در این فضا برای خود یک پرستیژ جهانی دست‌وپا کند. اینکه این نشریه انگلیسی به صورت علنی از آذربایجان و سیاست‌های آن به‌خصوص طی سال‌ها و ماه‌های اخیر انتقاد کند، یک موضوع کاملاً طبیعی از حیث راهبرد رسانه‌ای و حتی منافع سیاسی به حساب می‌آید اما واقعیت این است که بسیاری از کشورهای غربی و شرقی بنا ندارند که در این اجلاس شرکت کنند.
اینکه هیات اسرائیل در اجلاس کاپ ۲۹ قرار است به سرپرستی اسحاق هرتزوگ، رئیس رژیم صهیونیستی در هفته دوم کنفرانس وارد باکو شود، موضوعی است که باعث شده تا زمزمه‌هایی از عدم حضور رئیس‌جمهور پزشکیان در این اجلاس به راه بیفتد. در این خصوص به گزارش ایرنا فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت (چهارشنبه ۱۶ آبان) در حاشیه جلسه هیات دولت و در جمع خبرنگاران درخصوص اجلاس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد، گفت: کاپ ۲۹ یکی از نشست‌های مهمی است که در حوزه محیط زیست برگزار می‌شود. معمولاً کشورها در سطوح بالا در آن شرکت می‌کنند. وی بیان کرد: تغییرات اقلیمی در دنیا خیلی پررنگ است و همان‌طور که شاهد بودیم، سیل اخیری هم که در اروپا شکل گرفت ناشی از اتفاقات تغییرات اقلیمی بود.
سخنگوی دولت با بیان اینکه تخریب‌های زیست‌محیطی و مصرف سوخت‌های فسیلی ازجمله مسائلی است که در این جلسات بررسی می‌شود، اظهار کرد: به جهت اهمیت این مساله رئیس‌جمهور در آن حضور می‌یابد و دیدارهایی در حاشیه این نشست انجام می‌شود. مهاجرانی با بیان اینکه تا به حال صحبتی برای شرکت نکردن رئیس‌جمهور کشورمان به دلیل حضور احتمالی نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نشده است، افزود: حفظ منافع ملی اولین اولویت کشورمان است.
اختلاف با باکو یا ترس از ترامپ؟
آنچه درخصوص این اجلاس باید مدنظر قرار بگیرد این است که بسیاری از رهبران کشورهای مطرح جهان قرار نیست در اجلاس کاپ ۲۹ که باکو میزبان آن است، شرکت کنند. به عنوان مثال پانیه روناشه، وزیر محیط زیست فرانسه چهارشنبه ۶ نوامبر (۱۶ آبان) اعلام کرد که امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری این کشور در بیست‌ونهمین اجلاس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در آذربایجان شرکت نخواهد کرد و صرفاً فرانسه تنها در سطح یک هیات نمایندگی در این نشست شرکت خواهد کرد. به گزارش یورونیوز، پانیه روناشه تاکید کرد که هیچ رهبر فرانسوی در این نشست حضور نخواهد داشت و تصریح کرد که این نخستین بار از زمان توافق پاریس در سال ۲۰۱۵ است که چنین اتفاقی می‌افتد. وزیر محیط زیست فرانسه گفت: «ما در بافتار دیپلماتیک، روابط پیچیده و دشواری با آذربایجان داریم و مقامات فرانسوی در هیچ رویدادی که به نوعی سیاست آذربایجان را تقویت کند، شرکت نخواهند داشت». وی افزود: «از طرف فرانسه، هیچ ارتباطی با مقامات آذربایجان خارج از چارچوب کاپ وجود نخواهد داشت».
اینکه چرا ماکرون در این اجلاس شرکت نمی‌کند عموماً دلایل سیاسی دارد و راهبرد کلان فرانسه را در بر می‌گیرد. پاریس به دلیل اشتراکات مذهبی با ارمنستان، همیشه درحال حمایت از ایروان بوده و از سوی دیگر جنگ قره‌باغ باعث شده تا فرانسه به ارمنستان بیش از گذشته نزدیک شود؛ به‌گونه‌ای که فرانسوی‌ها فروش تسلیحات به ارمنستان در زمانه‌ای که اروپا و آمریکا بر سر اوکراین با روسیه در جنگ هستند را در دستور کار گذاشته است. از نظر فرانسوی‌ها و به صورت کلی اتحادیه اروپا، روسیه درحال حمایت از آذربایجان بوده و ارمنستان را تنها گذاشته است و به همین دلیل قاره سبز سعی کرده طی ماه‌های اخیر نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان را در کشورش تقویت کند که این موضوع برای باکو و مسکو چندان خوشایند نیست. بر همین اساس یانیک ژادو، سناتور فرانسوی از جبهه سبزها از وزیر محیط زیست فرانسه خواسته بود به خاطر محیط زیست، به خاطر ارمنی‌ها و با توجه به مناقشه مرزی بین ارمنستان و آذربایجان و برای حقوق بشر کاپ ۲۹ را تحریم کند.
به غیر از ماکرون، منابع خبری اعلام کردند که اولاف شولتس، صدراعظم آلمان هم در این اجلاس شرکت نمی‌کند. بلومبرگ دلیل عدم حضور شولتس را مشکلات سیاسی داخلی و فروپاشی کابینه ائتلافی اعلام کرده اما باید توجه شود که جو بایدن، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نیز غیبت خود در کاپ ۲۹ را اعلام کرده‌اند. همچنین لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور برزیل و اورزولا فن در لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا نیز تصمیم گرفته‌اند به آذربایجان سفر نکنند. پولیتیکو در گزارش خود نوشته است که جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا، سیریل رامافوسا رئیس‌جمهوری آفریقای جنوبی، آنتونی آلبانیز نخست‌وزیر استرالیا به انضام کریستالینا جورجیوا رئیس صندوق بین‌المللی پول از دیگران غایبان این نشست هستند اما گفته شده که کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر انگلیس در این نشست حضور خواهد داشت. همچنین گفته شده که رهبران چین، ژاپن و مکزیک هم در اجلاس کاپ ۲۹ حضور نخواهند داشت.
نکته نهایی این است که این اجلاس درحالی برگزار می‌شود که دونالد ترامپ به عنوان چهل‌وهفتمین رئیس جمهوری ایالات‌متحده حدود ۲ ماه دیگر وارد کاخ سفید خواهد شد و براساس سابقه رفتاری، وی یکی از مخالفان توافق آب‌وهوای پاریس است و احتمال دارد به محض ورود به کاخ سفید از این پیمان خارج شود. بر همین اساس، برخی از کشورها ممکن است به همین دلیل حضور خود در اجلاس کاپ ۲۹ را لغو کرده باشند؛ چراکه می‌دانند، آینده این اجلاس با آمدن «غول نیویورک» مبهم خواهد شد و این می‌تواند به معنای نمایان شدن شکل دیگری از تضاد منافع باشد.
