توسط : تروئیکای اروپایی پیش‌نویس قطعنامه جدید در مورد فعالیت هسته‌ای ایران را به شورای حکام ارائه کرد
فرشاد گلزاری، گروه بین‌الملل
انگلیس، فرانسه و آلمان به عنوان تروئیکای اروپایی در جدیدترین اقدام خود، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای حکام ارائه کرده‌اند که در آن ضمن تکرار ادعاها علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان، تعاملات گسترده و رو به جلو میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران را نادیده گرفته و درخواست‌ها برای افزایش همکاری‌های دو طرف در آن تکرار شده است. در بیانیه مشترک فرانسه، انگلیس و آلمان با هدف غیرصلح‌آمیز جلوه دادن برنامه هسته‌ای ایران، آمده است: «ما آماده‌ایم از تمام اهرم‌های دیپلماتیک موجود برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای استفاده کنیم». همچنین سه کشور اروپایی در ادامه ادعاهای بی‌پایه و اساس علیه ایران، مدعی شدند که «تشدید فعالیت‌های هسته‌ای ایران به امنیت بین‌المللی آسیب می‌زند و ما متعهد به راه‌حل دیپلماتیک هستیم». تروئیکای اروپایی در ادامه با تکرار ادعاهای قبلی خود مدعی شدند که «ایران راه‌حل دیپلماتیک را رد کرد و تصمیم گرفت، برنامه هسته‌ای خود را به سطوح نگران‌کننده‌ای گسترش دهد. ایران به غنی‌سازی اورانیوم فراتر از تعهداتش در برنامه اقدام مشترک ادامه داده است». در این راستا باید توجه داشت که در پیش‌نویس مورد نظر از ایران خواسته شده، بیانیه موسوم به چهارم مارس درباره حل‌وفصل تمام موضوعات باقی‌مانده بین ایران و آژانس را «بدون تاخیر» اجرا کند و مجوز بازرسان آژانس که ایران براساس حقوق حاکمیتی مصرح در ماده ۹ موافقت‌نامه جامع پادمان لغو کرده را احیا کند.
نکته مهم این است که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده و هرگز مدرکی که نشان دهد، برنامه صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند. ایران نیز به همکاری خود با آژانس در چارچوب موافقت‌نامه جامع پادمان ادامه داده و تاکید دارد که مسائل باقی‌مانده با رویکرد حرفه‌ای و بدون جانب‌داری آژانس قابل حل است.
در این خصوص باید دانست که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هر سه ماه، گزارشی را درباره راستی‌آزمایی و بازرسی فعالیت‌های اتمی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد و اجرای توافق‌نامه پادمان به اعضای شورای حکام ارائه می‌دهد؛ به عبارتی دیگر، گزارش‌هایی که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای حکام یا شورای امنیت سازمان ملل ارائه می‌دهد، دارای دو بخش است. بخش نخست درباره برجام و بخش دیگر آن به پادمان و ان.پی.تی مربوط است. در بخش پادمان یک روال طبیعی برابر ضوابط پادمان و NPT در دستور کار است و نمایندگان آژانس در ایران مستقر بوده و بازرسی‌های خود را انجام می‌دهد و براساس همین ضوابط، امورات جاری متوقف نبوده و روال مذکور ادامه دارد. بخش دوم این گزارش‌ها به برجام مربوط است. در این بخش هم طرفینی وجود دارند که تعهداتی بر عهده آنها بوده و به آن عمل نکرده‌اند که در این راستا باید شاخصه آنها را ایالات‌متحده به خصوص دولت دونالد ترامپ دانست که از برجام خارج شد و حتی کار را به جایی رساند که اجازه همکاری سایر کشورها با ایران را هم نداد و مقابل این موضوع ایستادگی کرد.
در این خصوص محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی روز سه‌شنبه اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام به تعهدات خود عمل می‌کند و هرگونه فعالیت هسته‌ای که تعامل بین ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را خدشه‌دار کند، نمی‌پذیرد. او با اشاره به خروج آمریکا از برجام اعلام کرد، در صورتی که آنها(غرب) به تعهدات خود عمل کنند، جمهوری اسلامی هم به تعهدات برجامی درخصوص بندهایی که برای برخی محدودیت‌ها وجود دارد، عمل خواهد کرد.
به موازات اقدامات اخیر تروئیکای اروپایی علی باقری‌کنی، سرپرست وزارت امور خارجه کشورمان چهارشنبه در حاشیه جلسه هیات دولت درخصوص این رفتار سه کشور اروپایی گفت که «آژانس یک نهاد فنی است و انتظار می‌رود همه کشورها ازجمله کشورهای عضو شورای حکام براساس رویکرد فنی آژانس رفتار کنند. رویکرد غیرسازنده برخی از کشورهای عضو در زمینه استفاده از ظرفیت آژانس در مسیر اهداف سیاسی قطعاً به ضرر هویت آژانس و نقش‌آفرینی آن و نیز نقش تخصصی‌اش خواهد بود». باقری همچنین اظهار کرد که «ما همواره دولت‌های مختلف را دعوت کردیم که اجازه دهند که آژانس، نقش فنی و تخصصی خود را ادامه دهد و به دلیل ناکامی‌ها و شکست‌هایی که در عرصه‌های خارج از آژانس داشتند، آنجا را به محل تسویه‌حساب سیاسی بدل نکنند».
همراهی واشنگتن
در این راستا، ذکر دو نکته بسیار مهم جلوه می‌کند. نخست، همراهی ایالات‌متحده با تروئیکای اروپایی درخصوص پیش‌نویس قطعنامه علیه ایران در شورای حکام است. چندی پیش دیپلمات‌های اروپایی اعلام کرده بودند که در همراه کردن آمریکا با این اقدام خود به مشکلاتی برخورده‌اند و واشنگتن این بار از اقدام علیه ایران در شورای حکام حمایت نکرده اما گویا حالا همه چیز تغییر کرده است. در این راستا متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در یک نشست خبری در پاسخ به این سوال که موضع واشنگتن درباره ارائه پیش‌نویس قطعنامه‌ای ضدایرانی از سوی تروئیکای اروپایی(آلمان، فرانسه و انگلیس) به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چیست، گفت: «قصد ندارم اقداماتی که ممکن است در شورای حکام انجام بدهیم از پیش بیان کنم. فقط می‌گویم ما قبلا در شورای حکام، اقدامات قابل توجهی انجام داده‌ایم و آماده هستیم که در آینده نیز دوباره آن را تکرار کنیم و به مذاکره با شرکایمان ازجمله تروئیکای اروپایی درباره اینکه دقیقاً به چه شکلی عمل می‌کنند، ادامه می‌دهیم». او همچنین اذعان کرد که «اگر قطعنامه‌ای در کار باشد شاهد موضع آمریکا خواهید بود اما فکر میکنم نباید انتظار داشته باشید که عملکردمان ناهماهنگ با شرکایمان در تروئیکای اروپایی باشد. اتحادمان با آنها برایمان مغتنم است و انتظار من این است که ادامه بیابد».
این موضع ایالات‌متحده به خوبی نشان می‌دهد که اروپایی‌ها در این سناریو تنها نیستند و واشنگتن هم در کنار آنها علیه تهران ایستاده اما در این خصوص نکته دوم بسیار مهم‌تر بوده که آن هم بحث استفاده از فضای شورای حکام به عنوان یک ابزار سیاسی است که در پس آن بدون شک اسرائیل هم درحال اقدامات پیدا و پنهان خود است. واقعیت غیرقابل انکار این است که نهادهای بین‌المللی که عموماً زیر نظر سازمان ملل هستند به دلیل آنکه بودجه و حمایت‌های مالی خود را به صورت مستقیم و غیرمستقیم از دولت‌ها دریافت می‌کنند همواره نمی‌توانند از درخواست‌های سیاسی و حتی نفوذهای گاه‌وبیگاه در امان باشند و به اهرمی برای اعمال فشار و تسویه‌حساب‌های سیاسی تبدیل می‌شوند. اگرچه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی(IAEA) از حیث شکلی یک نهاد مستقل به حساب می‌آید و زیر نظر یا جزیی از سازمان ملل متحد نیست اما واقعیت این است که گزارش‌های تهیه شده از سوی این نهاد که حالا رافائل گروسی سکاندار آن به حساب می‌آید، مرتب و به صورت نوبه‌ای در اختیار شورای امنیت سازمان ملل و حتی مجمع عمومی این سازمان قرار می‌گیرد و همین مساله می‌تواند باب «گروکشی سیاسی» را باز کند. در شرایط کنونی باید توجه شود که اسرائیل زیر شدیدترین فشارهای حقوقی و سیاسی در خارج است و نتانیاهو هم در داخل با مشکلات عدیده‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کند و همین موضوع باعث شده تا اسرائیل در پشت پرده و حتی در عرصه دیپلماسی رسانه‌ای علیه تهران دست به اقدام بزند تا بتواند یک اجماع بین‌المللی را در قبال فعالیت هسته‌ای ایران به وجود بیاورد. در این راستا میخائیل اولیانوف، سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین بیانیه مشترک ایران، روسیه و چین را در محکومیت اقدام تروئیکای اروپایی ارائه داد که در آن با تاکید بر اینکه مفاد برجام همچنان معتبر است به کشورهای غربی که با بدعهدی و بی‌عملی خود اجرای این توافق را به بن‌بست کشانده‌اند، توصیه کردند که با نشان دادن اراده سیاسی، گام‌های لازم را برای از سرگیری اجرای برجام بردارند.
