ساخت مسجد در پارک قیطریه ازجمله خبرهای جنجالی نوروز ۱۴۰۳ بود. جایی که شهرداری تهران و مالک از فرصت تعطیلات نوروز استفاده کرده تا بتوانند بخش زیادی از عملیات ساخت را جلو ببرند. همان نگرانیای که اهالی محل پیش از تعطیلات داشتند و ناصر امانی، عضو شورای شهر تهران نیز به آن اشاره کرده و تذکر داده بود. او ضمن مخالفت با ساخت مسجد در پارک قیطریه، تاکید کرد: «حداقل ۱۵ درخت ارزشمند قدیمی با قطر چند ده سانتیمتری در محوطه حصارکشی شده، وجود دارد که امکان جابهجایی آنها حتی در فصل مناسب هم وجود ندارد؛ علاوه بر آن، از دهها اصله درخت و گونههای گیاهی نیز باید محافظت شود». او روز چهارشنبه، ۸ فروردین، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که ساخت مسجد در بخشی از بوستان قیطریه نه تنها «تعظیم شعائر اسلامی نیست بلکه موجب بدبینی بخش وسیعی از شهروندان خواهد شد، تا کی قرار است خودزنی کنیم؟»
نگرانیها در این زمینه از چند هفته پیش آغاز شد، زمانی که انتشار تعدادی عکس که نشان میداد قسمتی از این پارک حصارکشی شده است. پس از آن کارزاری برای حفظ این بوستان و جلوگیری از ساخت مسجد در آن به راه افتاد و برخی فعالان محیط زیست، معماران شهری و اعضای شورای شهر نیز گرایش به ساخت مسجد در گوشهگوشه شهر تهران ازجمله در پارک قیطریه و حتی به شرط قطع درخت را نشانه «کجسلیقگی» دانستند.
در متن این تومار اعتراضی که خطاب به رئیس قوه قضائیه، رئیسجمهور و رئیس دیوان عدالت اداری جمهوری اسلامی نوشته شده، آمده که «تهران شهری پرجمعیت و باتراکم بالاست و دچار کمبود بوستان و فضایی سبز است؛ لذا در سالهای اخیر شهرداری نهتنها عمل موثری در این راستا نکرده، بلکه به طور گسترده اقدام به قلعوقمع درختان در نقاط مختلف تهران ازجمله بوستان زعفرانیه، باغ گیاهشناسی ملی، پارک چیتگر، کاخ سعدآباد و هماکنون نیز قصد تخریب پارک تاریخی قیطریه با وجود درختان کهن سال را دارد».
در ادامه گفته میشود که «با وجود آلودگی شدید هوای تهران و نیاز این شهر به وجود درختان، این کار عواقب جبرانناپذیری دارد؛ کمااینکه شهروندان پایتخت از افسردگی رنج میبرند و وجود ساختمانهای بیقواره، ازدحام و کمبود فضای سبز شهری از علل بسیاری از بیماریهای روانی است. لذا ما شهروندان تهران خواستار جلوگیری از تخریب پارک قیطریه هستیم».
با این همه عبدالمطهر محمدخانی، سخنگوی شهرداری تهران اعلام کرد که این مسجد به دلیل «مطالبات مردمی از سالها پیش»، ساخته میشود. به گفته رئیس مرکز ارتباطات و امور بینالملل شهرداری تهران «اینکه برخی از مساجد موجود نمازگزار کمی دارند، دلیل خوبی برای عدم توسعه مساجد نیست، ضمن اینکه مسجد پارک قیطریه اولین و آخرین مسجد در پارکهای بزرگ تهران هم نیست، بلکه چهلوچهارمین مسجد پارکهای فرامنطقهای شهر تهران خواهد بود». محمدخانی اضافه کرد: «گزاره درخت قطع میکنند تا مسجد بسازند» را هم باید به «کلکسیون دروغهای شاخدار علیه شهرداری تهران» اضافه کرد. علیرضا زاکانی، شهردار تهران هم اعلام کرد که «حتماً ما در پارکها مسجد میسازیم، مساجد خوب هم میسازیم». او اعلام کرد که برای ساخت این مسجد درختی قطع نخواهد شد و «تنها تعدادی نهال جابهجا خواهند شد».
این درحالی است که تعدادی از فعالان محیط زیست و ساکنان اطراف پارک قیطریه این صحبتها را خلاف واقع میدانند و میگویند در این محوطه نه نهال، بلکه درختان تناوری وجود دارد که جابهجا کردن آنها ممکن نیست. برخی از لحن شهردار تهران انتقاد کردند و گروهی نیز این نوع برخورد را موجب تخریب شعائر و بدبینی بخش وسیعی از شهروندان توصیف کردند.
امیر تنها، فعال فضای مجازی با انتشار تصاویری از این پارک نوشت: «امروز خودم رفتم پارک قیطریه عکس و فیلم گرفتم از مکانی که تو پارک میخوان مسجد بسازن. آقای زاکانی! وقتی میگی فقط چنتا نهال هست، گلوتو بمال. یا نهال ندیدی یا اونی که بهت نشون دادن، اسمش نهال نبوده. این درختهای تناور اسمشون نهال نیست، باز هرجور صلاحه».
پیشتر مجید غفوریروزبهانی، دبیر شورای ساماندهی، توسعه و گسترش مساجد شهر تهران در پنجم فروردین ماه با تاکید بر اینکه هیچ درختی جابهجا نخواهد شد، گفته بود که «طراحی این مسجد به یکی از بهترین مهندسین معمار واگذار شده است تا بهعنوان مسجدی فاخر و باشکوه، به زیبایی پارک قیطریه و محله بیفزاید و بهعنوان نگینی نهتنها در محله قیطریه که در کل منطقه بدرخشد».
تیر به قلب دشمنان!
ازجمله واکنشهای جنجالی به ساخت مسجد در پارک قیطریه، اظهارات اسماعیل کوثری، نماینده منتخب تهران در مجلس شورای اسلامی، دهم فروردینماه بود که مخالفان ساخت مسجد در قیطریه را دشمن خواند و گفت: «ساخت این مسجد تیری است در قلب دشمنان». او با اشاره به مخالفت «دشمنان» اسلام و ایران با ساخت مسجد و نفوذ فرهنگی آنها، تاکید کرد:«ساخت این مسجد در چنین مکانی دقیقاً مصداق برطرف کردن نیاز فرهنگی منطقه است و ما باید کار خودمان را بکنیم و فضاها را برای نیروهای متعهد آماده کنیم».
عباس عبدی، فعال سیاسی اصلاحطلب، نیز در واکنش به اظهارات او روز شنبه، ۱۱ فروردین در توئیتی نوشته است: «نتیجه این تیراندازیهاست که موجب شده مطابق مطالعات رسمی ۷۵ درصد جوانان تهرانی حتی سالی یک بار هم پا به مسجد نگذارند».
پیشتر خبرگزاری فارس نیز در حمایت از علیرضا زاکانی و ساخت مسجد در پارک قیطریه، این طرح را اثربخش دانسته و نوشت: «پارکها جولانگاه انواع بزهکاری و سگگردانیاند».
همزمان اما علی قلهکی، فعال رسانهای اصولگرا، در صفحه ایکس خود نوشت: «ساخت مسجد در پارک قیطریه که غیر از نمازخانه، اطرافش ۵ مسجد و یک حسینیه است، کارکرد حاکمیتی و بیلانسازی دارد و خطری هم برای مردم نمازخوان محله قیطریه با توجه به تعدد مساجد در این محل، ندارد. آقای زاکانی؛ گرداندن شهرداری، بسیج دانشجویی، مناظره با تاجزاده و روز ۱۶ آذر نیست!»
وحید اشتری، فعال رسانهای نیز در شبکه اجتماعی ایکس نوشت؛ «همینجوری مساجد خالیاند، در محلهای که اینجوری مسجد میسازید نمازگذار از کجا میخواهید بیاورید؟»
محمد توسلی، اولین شهردار تهران بعد از انقلاب و دبیرکل نهضت آزادی از اصرار شهرداری تهران در ساخت مسجد در پارک قیطریه انتقاد کرد و اضافه کرد: «در کجای مقررات شهرداری آمده است که باید برای مسجد برنامهریزی کنند؟ این کارها عبور از وظایف راهبردی شهرداری است. وظایف شهرداری تهران پاسخ به نیازهایی است که زیست سلامت شهروندان را در ابعاد مختلف تامین میکند».
توسلی در ادامه گفت: زمین پارک قیطریه متعلق به خانمی بود که آن را در اوایل روی کار آمدن جمهوری اسلامی، برای ساخت پارک عمومی در اختیار شهرداری تهران گذاشت.
یاشار سلطانی، فعال رسانهای هم در شبکه اجتماعی ایکس نوشت ساخت مسجد در پارک قیطریه در شمال تهران برخلاف وصیتنامه محمود محتشمیپور است که خواهان ساخت مسجد در مناطق کمتر برخوردار و محروم شده بود. به گفته سلطانی، محتشمیپور، داماد خود به نام جواد سعیدینژاد را بهعنوان وصی برای ساخت مسجد انتخاب کرده بود اما سعیدینژاد و همسرش «با توافقی که با زاکانی انجام دادهاند، سرمایه وصیت شده برای ساخت مسجد در مناطق محروم را به قیطریه آوردهاند تا مسجد جنجالی پارک قیطریه را نزدیک منزلشان بسازند و از منافع اقتصادی و تجاری که در کنار این مساجد ایجاد میشود، بهرهبرداری کنند». براساس گزارشها، ساخت مسجد در پارک قیطریه با سرمایه به ارث گذشته شده از سوی محمود محتشمیپور، پدر فخرالسادات محتشمیپور، فعال سیاسی و پدر همسر مصطفی تاجزاده، انجام خواهد گرفت.
فخرالسادات محتشمیپور بهعنوان یکی از وراث پدرش روز ۱۲ فروردین با انتشار متنی، ساخت مسجد در پارک قیطریه را «مخل مصالح و منافع عمومی»، «کاری خلاف» و «نمونه بیاخلاقیهای مدیران اقتدارگرا» توصیف کرد. او در واکنش به برخی که دلیل ساخت مسجد در پارک قیطریه را نبود مکانی برای نماز خواندن دانسته بودند، نوشت در این پارک نمازخانهای وجود دارد که «البته هیچگاه مملو از جمعیت نبوده» است. او از شهردار تهران خواست «دست از لجبازی با مردم بردارد و به جای اقدامات نمایشی، دینداری خود را با ساماندهی نابهسامانیهای شهری و ارائه خدمات ضروری به شهروندان نشان دهد».
کانال تلگرام «تحکیم ملت» هم در یادداشتی به نام سلمان موسوی همین موضوع را گزارش داد که پدر محتشمیپور دامادش، باجناق تاجزاده را وصی ساخت مسجد در «منطقه محروم» انتخاب کرد و بودجهای را به این امر اختصاص داد. تحکیم ملت نوشت که داماد محتشمیپور «میبیند که ساخت مسجد در مناطق محروم دردسر و مصائب خود را دارد و نفعی برایش نداشته با توجه به نزدیکی منزلش با پارک قیطریه پیشنهاد احداث مسجد و اختصاص بخشی از پارک قیطریه را فرصتی برای عملیاتی کردن وصیت پدر خانوم و رانت و بهرههای اقتصادیاش ازجمله بخش تجاری و تولیت آن میبیند».
بعد از آن روز دوشنبه، ۱۲ فروردینماه محسن سعادتی، معاون میراث فرهنگی تهران قیطریه را یک «محوطه باستانی مهم» معرفی کرد و گفت پیش از این ۳۵۰ گور در این منطقه کشف شده است و «هنوز آثار زیادی آنجا هست که باید کاوش شود». او اضافه کرد: اداره میراث فرهنگی به شهرداری تهران اعلام کرده پیش از انجام هرگونه ساختوساز در پارک قیطریه، کارشناسان میراث فرهنگی باید در آن محل مستقر شوند.
سعادتی خبر داد در پی اعزام نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی به پارک قیطریه، حصارهایی که پیش از این برای انجام عملیات ساختوساز در محل تعبیه شده بود، برداشته شد. به گفته این مقام اداره میراث فرهنگی استان تهران، تاکنون «هیچ اقدامی اعم از گودبرداری یا فعالیت دیگری در آن محدوده انجام نشده است». اما در نهایت تصاویری روز گذشته منتشر شد که نهتنها خبری از حضور یگان ویژه نبود بلکه حصارهای اطراف این پارک نیز جمعآوری نشده و زاکانی با قدرت بنای ساخت این مسجد و مخالفت صریح با شهروندان تهرانی را احتمالاً به دلایل سیاسی و حزبی دارد.