توسط : پیامدهای سیاسی جایزه “جعفر پناهی”
جنجالها پیرامون اهدای نخل طلای هفتادوهشتمین جشنواره کن به «جعفر پناهی» در داخل و خارج از ایران همچنان ادامه دارد؛ از یک سو، رسانههای فرانسوی، منتقدان و تماشاگرانی که در این جشنواره به تماشای فیلمها نشستند، به این جایزه معترضاند و از سوی دیگر، در داخل ایران بسیاری این جایزه را سیاسی میدانند. دامنه این جنجالها به اندازهای رسید که «ژولیت بینوش» رئیس هیات داوران این دوره که عدهای رفاقت او با پناهی را یکی از دلایل اهدای این جایزه میدانند، ناچار به توضیح درباره دلایل انتخاب این فیلم شد و اعلام کرد ما بیش از فیلم از جهان اطراف فیلمساز تاثیر گرفتهایم. این اعتراف صادقانه بر سیاسی بودن اعطای این جایزه بهخوبی مهر تایید میزند و دیگر اظهارات بینوش هم موید همین مطلب است: رئیس هیات داوران، «سیاسی»بودن را یکی از جنبههای «یک تصادف ساده» معرفی و اظهار کرد، پناهی «از کشوری [با شرایط] پیچیده میآید. وقتی فیلم را تماشا کردیم، خودش را از دیگر آثار جدا کرد».
بینوش با تاکید بر انتخاب سیاسی «یک تصادف ساده» عنوان کرد «با توجه به آنچه او [پناهی] پشت سر گذاشته است، جشن گرفتن برای او واقعا هیجانانگیز بود».
در اظهارات دیگر اعضای هیات داوران نیز نشانی از ارجاع مستقیم به جنبههای فنی، روایی یا هنری فیلم دیده نمیشود. «جرمی استرانگ»، بازیگر آمریکایی و عضو هیات داوران از انتخابهایی سخن گفت که باید «چیزی فراتر از یک اثر» باشند.
پاسخ عراقچی و احضار کاردار فرانسه
اما این جنجالها تنها محدود به رسانهها، منتقدان و هیات داوران نشد و با موضعگیری وزیر امور خارجه فرانسه درباره اهدای این جایزه، «سیدعباس عراقی» وزیر امور خارجه در پی اظهارات مداخلهجویانه مقامات فرانسوی درباره ایران خطاب به مقامات فرانسه گفت: «دست از ارشاد کردن ایرانیان بردارید».
وزیر امور خارجه گفت: «تعدیها و رفتارهای متناقض بسیاری هستند که اعتبار ادعای فرانسه در زمینه «دفاع از حقوق بشر» را زیر سوال میبرند اما شاید هیچکدام بهاندازه رویکرد این کشور نسبت به رژیم اسرائیل و جنایات جنگی آن، این تناقض را بهروشنی آشکار نکرده باشد.» او خطاب به مقامات فرانسوی گفت: «دست از ارشاد کردن ایرانیان بردارید؛ شما هیچ صلاحیت اخلاقی برای این کار ندارید.» این اظهارات مداخلهجویانه و طرح ادعاهای بیاساس توسط وزیر امور خارجه فرانسه پس از اهدای جوایز جشنواره فیلم «کن» همچنین منجر به احضار کاردار فرانسه به وزارت خارجه ایران شد. کاردار فرانسه در تهران از سوی «محمد تنهایی» رئیس اداره دوم غرب اروپای وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض شدید ایران به او ابلاغ شد. رئیس اداره دوم غرب اروپای وزارت امور خارجه ادعاهای مطرح شده از سوی وزیر خارجه فرانسه را مداخله آشکار در امور داخلی ایران توصیف کرد و ضمن محکوم خواندن چنین موضعگیریهای غیرمسئولانه و تحریکآمیزی، خواستار توضیح رسمی وزارت امور خارجه فرانسه در این خصوص شد.
«محمد تنهایی» همچنین با تقبیح سوءاستفاده دولت فرانسه از فرصت میزبانی یک رویداد سینمایی (کن) برای پیشبرد اغراض سیاسی خود علیه جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: «دولت فرانسه بهعنوان یکی از حامیان اصلی رژیم صهیونیستی در استمرار نقضهای فاحش حقوق بشر و حقوق بشردوستانه، به خصوص حق تعیین سرنوشت ملت فلسطین، بههیچ عنوان از صلاحیت اخلاقی برای طرح ادعاهای حقوق بشری و اتهامانی علیه دیگران برخوردار نیست.» کاردار فرانسه نیز گفت، مراتب را به دولت متبوعش منتقل خواهد کرد.
احتمالا بینوش همراه دیگر اعضای هیات داوران تصورش را هم نمیکردند، اهدای این جایزه به پناهی، منجر به دعوای سیاسی اینچنینی میان دو دولت شود و کاردار سفارت فرانسه بر اثر این اقدام به وزارت خارجه ایران احضار شود.
رتبه هفتم منتقدان ورایتی
پس از اتمام این دوره از جشنواره کن، منتقدان مجله «ورایتی» ۱۷ فیلم برتر خود در بخشهای مختلف را انتخاب کردند؛ جالب اینجاست فیلم برنده نخل طلای کن یعنی «یک تصادف ساده» در رتبه هفتم انتخاب منتقدان این نشریه قرار دارد. منتقدان این مجله پیشبینی میکردند پناهی برنده جایزه بزرگ یا جایزه ویژه هیات داوران شود نه اینکه نخل طلا به او تعلق گیرد. بر اساس بازخورد منتقدان، تشویق تماشاگران و صحبت با چندین منبع حاضر در جشنواره و نزدیک به اعضای هیات داوران، تعداد انگشتشماری از فیلمها بهگونهای آشکار، حساب خود را از بقیه جدا کردهاند و هیچیک بهاندازه «ارزش احساسی»، نمایشی درباره رابطه یک پدر و دختر، ساخته «یواکیم ترییر» موفق نبودهاند. ترییر که از کارگردانهای پیشکسوت کن است با فیلم «بدترین فرد دنیا» در سال ۲۰۲۱ جایزه بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد. «ارزش احساسی» را کمپانی «نئون» خریده است که پیش از این برای «انگل»، «تیتان»، «مثلث غم»، «آناتومی یک سقوط» و «آن ورا» نخل طلا را دریافت کرده بود و اگر این بار هم موفق به این کار میشد، ششمین برد متوالی نخل طلا را در تاریخ ثبت میکرد. امسال، «ارزش احساسی» پرشورترین تشویق ایستاده جشنواره را دریافت کرد.
استقبال از پناهی در فرودگاه
جعفر پناهی ساعات اولیه بامداد روز گذشته (دوشنبه) به ایران بازگشت. با اینکه از روز پیش از ورودش به ایران، پیامی در گروههای مجازی دستبهدست میشد که به ساعت ورود او به فرودگاه امام خمینی اشاره داشت و از اهالی سینمای خواسته بود به استقبال او بروند و در این پیام تاکید شده بود که نمایندگان خانه سینما، با افتخار به پیشواز این فیلمساز خواهند رفت اما در نهایت، تنها معدودی از سینماگران که تعدادشان از انگشتان یک دست هم فراتر نمیرفت و از دوستان قدیمی پناهی بهحساب میآمدند، در فرودگاه به استقبال او رفتند؛ «محسن امیریوسفی»، «مجید برزگر»، «سیفالله صمدیان»، «تورج اصلانی» و «مهدی نادری» افرادی بودند که در فرودگاه حاضر شدند.
