توسط : از شبکه ترک فارسی‌زبان چه می‌دانیم؟
گروه اجتماعی: شبکه تیآرتی که بنا به تعریف خودش «سازمان صداوسیمای ملی کشور ترکیه است» بخش فارسی‌زبان خود را افتتاح و هدف خود را این‌گونه عنوان کرده که «در دنیای امروز که حفظ زبان‌ها به معنای حفظ تاریخ، هویت و فرهنگ‌هاست و دسترسی به اطلاعات حق هر فردی است TRT Farsi با هدف ارائه تحلیل‌ها و دیدگاه‌های تازه و دقیق به مخاطبان فارسی‌زبان، به‌ویژه در زمینه‌های جهانی و بین‌المللی، به فعالیت می‌پردازد». راه‌اندازی بخش فارسی تیآرتی، همزمانی معناداری بعد از حوادث و فروپاشی دولت سوریه و گریختن رئیس‌جمهور آن کشور دارد.
ابتدا با یادداشت حسین شریعتمداری، مدیرعامل کیهان، این‌گونه برداشت شد که ایران نیز در جریان افتتاح بخش فارسی‌زبان تیآرتی هست اما همان دیروز وزارت ارشاد دخیل بودن در فرآیند راه‌اندازی این شبکه را تکذیب کرد.
شریعتمداری گفته بود: «آیا مسئولان محترم کشورمان با صدور مجوز راه‌اندازی شبکه تلویزیونی فارسی‌زبان ترکیه به اردوغان و دولتی که این روزها دست‌های آلوده به خون مردم مظلوم سوریه دارد و انکار نمی‌کند که یکی از سه ضلع مثلث آمریکا، اسرائیل و ترکیه در مقابله خونین با نیروهای مقاومت است، جایزه داده‌اند؟!»
وزارت ارشاد نیز اعلام کرد که «در ارتباط با صدور مجوز فعالیت برای بخش فارسی شبکه تلویزیونی «تیآرتی» ترکیه، این معاونت هیچ‌گونه مجوزی در این رابطه صادر نکرده و آنچه تحت عنوان فعالیت با مجوز این شبکه مطرح شده، صحیح نیست».
شرکت رادیو و تلویزیون ملی ترکیه در سال ۱۹۶۴ تاسیس شد و پخش برنامه‌های تلویزیونی خود را در سال ۱۹۶۸ آغاز کرد. تیآرتی دارای ۱۴ کانال تلویزیونی و ۱۹ ایستگاه رادیویی است. تیآرتی همچنین دارای کانال‌های تلویزیونی به زبان‌های ترکی، انگلیسی، عربی، آذری و کردی است. این شبکه می‌گوید که همه کانال‌هایش زیر نظر (RTUK) شورای عالی رادیو و تلویزیون) و مطابق با کنوانسیون اروپایی تلویزیون‌های فرامرزی اداره می‌شوند.
شبکه تیآرتی می‌گوید: تاکنون توانسته است از طریق ۱۱ زبان دیگر به ۱۱ میلیارد بازدید و ۸ میلیارد تماشای ویدئو در فضای دیجیتال دست یابد و ۶۰ میلیون دنبال‌کننده را جذب کند.
فخرالدین آلتون، مدیر مرکز ارتباطات ریاست‌جمهوری ترکیه در مراسم افتتاح پلتفرم چندرسانه‌ای شبکه تیآرتی، رادیو و تلویزیون ملی ترکیه، به زبان فارسی گفت که تیآرتی به یک مرکز جاذبه در حوزه رسانه‌ای تبدیل شده و بدون تردید، انتشار محتوا به زبان فارسی، خدمتی ارزشمند به بشریت است.
تیآرتی فارسی می‌گوید که به عنوان دوازدهمین زبان و نهمین پلتفرم فعالیت‌های بین‌المللی رادیو و تلویزیون ملی ترکیه با هدف ارائه محتوای خبری دقیق، جامع و بی‌طرفانه برای بیش از ۱۳۰ میلیون فارسی‌زبان در سراسر جهان راه‌اندازی شده است.
آلتون در مراسم آغاز به کار بخش فارسی رادیو و تلویزیون ملی ترکیه، تیآرتی، گفت: «تیآرتی باید در خدمت ثبات و آرامش جهانی باشد. اکنون زمان آن رسیده که حقیقت را آشکار کنیم و آن را به زبان بیاوریم. ما باید تحت هر شرایطی در کنار حقیقت بمانیم». در این مراسم هیچ نماینده‌ای از سفارت جمهوری اسلامی و یا دولت جمهوری اسلامی حضور نداشت.
مدیر مرکز ارتباطات ریاست‌جمهوری ترکیه در سخنان خود با اشاره به اهمیت ایجاد پیوند میان ملت‌های منطقه افزود: «برقراری ارتباط میان دو ملت کهن، اقدامی بسیار مهم است. تعامل و پیوند میان این دو ملت با وجود تمامی چالش‌ها، همچنان قدرتمند باقی مانده است. کافی است به دیوان کبیر مولانا نگاهی بیندازیم تا به قدرت این پیوند پی ببریم».
می‌خواهیم ایران را اذیت کنیم
حمد زاهد سوباجی، مدیرکل تیآرتی نیز در مراسم راه‌اندازی بخش فارسی این شبکه گفت: «ما صدایی اثرگذار در عرصه بین‌المللی هستیم و در مناطق مختلف جهان به زبان‌های خودشان محتوا تولید می‌کنیم. سال‌ها یک نگاه یک‌جانبه و غرب‌محور بر رسانه‌های بین‌المللی حاکم بود. ترکیه به رهبری رئیس‌جمهوری اردوغان، همان‌گونه که در برابر بی‌عدالتی‌ها ایستاد، در حوزه رسانه‌ای نیز این انحصار را به چالش کشید و برای تحقق جهانی عادلانه‌تر تلاش کرد».
مدیرکل تیآرتی گفت: «ما با زبان فارسی و توجه به پیوندهای مشترک فرهنگی، درصدد تقویت ارتباط بین ملل هستیم. باور داریم که تیآرتی فارسی به عنوان یک پلتفرم معتبر و منبعی مورد استناد، نقشی مهم در توسعه ارتباطات بین ترک‌ها و فارسی‌زبانان ایفا خواهد کرد».
«مهمت سوباجی» خودش فارغ‌التحصیل دانشگاه اولوداغ ترکیه است و ۷ اکتبر همزمان با حمله حماس به اسرائیل در همین دانشگاه سخنرانی کرد و درحالی که از راه‌اندازی شبکه‌های بین‌المللی به ۴۱ زبان دنیا خبر می‌داد، ناگهان وقتی به ایران رسید، دو بار تکرار کرد: «ما مجبوریم برای ایران مزاحمت ایجاد کنیم».
این حرف‌ها نه فقط در ایران بلکه در خود ترکیه هم واکنش داشت. «دوغو پرینچک»، رهبر حزب «وطن» و متحد نزدیک رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور این کشور از این سخنان به سرعت انتقاد کرد و هشدار داد: «اگر تیآرتی رویکردی برای ایجاد ناآرامی در ایران اتخاذ کرده باشد، این نشان‌دهنده وجود طرحی خطرناک به دستور آمریکا و اسرائیل است».
«اومیت اُزداغ»، رهبر حزب ملی‌گرای «ظفر» نیز به‌شدت به این اظهارات واکنش نشان داد. او گفت: «حزب عدالت و توسعه با همکاری آمریکا و اسرائیل علیه ایران موضع گرفته است. نه‌تنها این تصمیم اشتباه است بلکه اعلام آن در ملأعام، اشتباهی بزرگ‌تر است».
«بینگل»، معاون حزب جمهوری خلق که رقیب اصلی حزب عدالت و توسعه است نیز به سیاست خارجی هاکان فیدان انتقاد کرد. او حتی خواستار استعفای سوباجی شد و این سخنان را نشانگر «ناتوانی دولت» در حفظ روابط دیپلماتیک موثر با همسایگان دانست.
یک هفته بعد مهمت سوباجی در توضیح اظهارات خودش عقب‌نشینی کرد و گفت که منظورش از «اذیت کردن ایران» در واقع رقابت رسانه‌ای با دیگر شبکه‌های بین‌المللی بوده است و افزود: «تیآرتی فارسی تنها بخشی از گسترش شبکه‌های ماست و در چارچوب سیاست‌های خارجی ترکیه عمل می‌کند نه براساس تحریکات سیاسی».
با این حال سوباجی، کسی است که در سال ۲۰۱۳ دانشیار و در سال ۲۰۲۰ استاد تمام «سیاست عمومی و روابط رسانه اجتماعی- سیاست» شده است. بنابراین بیان جمله که «مجبوریم برای ایران مزاحمت ایجاد کنیم» و تکرار کردن آن با حالت تاکیدی از سوی «مهمت زاهد سوباجی» احتمالاً یک هشدار جدی به ایران است که از همین امروز جلوی اقدامات احتمالی تجزیه‌طلبانه از سوی یک رسانه گرفته شود!
