چرا پایشهای ایمنی برج میلاد متوقف شده است؟
«برج میلاد شبیه انسانی است که مدتهاست به چکاپ پزشکی نرفته است و هر لحظه محتمل است به واسطه فشار خون یا قند خون … یا «امور قابل پیشگیری دیگر» دچار مشکل شود.» این بخشی از نامه چند تن از معماران مشهور کشور خطاب به شهردار تهران است که درباره اوضاع نامناسب ایمنی برج میلاد هشدار دادند. آنها از علیرضا زاکانی خواسته بودند تا هرچه سریعتر تیمی را برای تعیین وضعیت فنی این برج مشخص کند. این نامه به امضای عباس زرکوب، مجری طرح برج میلاد، بهروز گتمیری، استاد دانشکده فنی دانشگاه تهران و مشاور عالی پروژه برج میلاد و محمدرضا اسلامی، استاد دانشگاه ایالتی پلیتکنیک کالیفرنیا رسیده است.
در این نامه آمده که «برج میلاد تهران سالهاست که پایش سلامت (به شکل فنی-مهندسی) نمیشود. متاسفانه تجهیزات ابزار دقیق که در زمان احداث برج در بدنه بتنی کارگزاری شده، یا از دست رفته یا اینکه قرائت نمیشود. مضافاً اینکه، اتصالات فولادی دکل آنتن (پیچهای مقاومت بالا) و جوشهای اتصالات پیچیده قسمت سبد سازه رأس، نیازمند «کنترل دائم» توسط آزمایشهای غیرمخرب است. علاوه بر اینها، اثر گودبرداری ضلع شمالی بر فونداسیون برج میلاد نیازمند مطالعات ژئوتکنیک جدی است». آنها اعلام کردند، حاضرند به صورت رایگان به ایمنسازی برج میلاد کمک کنند.
کلنگ ساخت برج میلاد در دیماه ۱۳۷۶ پس از حدود ۴ سال مطالعه فنی و شهرسازی در مکان فعلی برج میلاد به زمین خورد اما در آن زمان، نام «یادمان» -مرکز ارتباطات بینالمللی تهران- برای برج تعیین شد اما بعداً در طول ساخت، به «میلاد» تغییر کرد. طبق بررسیهای انجام شده ساخت این برج ۱۱ سال به درازا انجامید. در ۸ سال نخست۴۰ درصد از برج تکمیل شده بود و در دوران شهرداری محمدباقر قالیباف کار ساخت این برج به پایان رسید.
نهایتاً برج میلاد با ارتفاع ۴۳۵ متر، بهعنوان بلندترین برج ایران و ششمین برج بلند مخابراتی جهان، پس از ۱۱ سال از مراحل احداث، در روز ۱۶ مهر ۱۳۸۷؛ با شعار «آسمان نزدیک است» افتتاح شد.
موضوع ایمنی برج میلاد به نشست خبری مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران هم رسید. او گفته که «برج میلاد باید به صورت مرتب پایش شود اما برای مدتی دستگاههای پایش آن خراب بوده است». او در عین حال که اشاره نکرد چه مدت این دستگاهها خراب بوده، نگفت که آیا پایش برج بهتازگی انجام شده یا نه. او همچنین درباره سرانجام گود کنار برج میلاد هم گفته که «ایمنسازی این گود انجام شده و بنده پیشنهاد دادم از این گود بهعنوان پارکینگ استفاده شود».
در سال ۱۳۸۷ که فاز اول برج میلاد تهران افتتاح شد. در کنار این برج، در همان زمان قرار بود برج دوقلویی دیگری ساخته شود، اما بعداً این موضوع منتفی و قرار شد که در کنار برج میلاد مرکز تجارت جهانی و هتل ساخته شود. به طوری که گودبرداری آن آغاز شد، اما بعد از مدتی متوقف و سالهاست بلاتکلیف مانده است. زاکانی، شهردار تهران سال گذشته خبر از ایمنسازی گود برج میلاد اما زرکوب، مجری طرح برج میلاد میگویند، ایمنسازی انجام شده، کافی نیست و گود مجاور برج میتواند خطر فزایندهای برای ایمنی برج ایجاد کند.
او گفته که «طی یک اقدام شتابزده سالها قبل در قسمت شمال مرکز همایشها، یک گودبرداری عظیم صورت گرفت تا توسط یکی از نهادها در آنجا، مرکزی تجاری ساخته شود. درحالی که طراحی مجموعه به شکل یک مجموعه ارگانیک و هماهنگ دیده و همه اجزای آن محاسبه شده بود. ولی حالا این گودبرداری باعث شده تا هر لحظه امکان رانش خاک و زمین به وجود آید. البته آمدهاند دیوارههای بتنی داخل آن را ساختهاند تا مثلاً جلوی رانش و فروریزش خاک را بگیرند اما این از لحاظ فنی، اقدامی کارآمد محسوب نمیشود و بخشی از دیوارها و کف مرکز همایشها ترک خورده است».
گفته شده در ساخت برج و در بدنه آن مانند همه سازههای بزرگ دنیا، تجهیزاتی نصب شده که وظیفه آنها بررسی حرکت و فعل و انفعال سازه و خاک و تغییرات آن یا حتی تغییرات خود بتن سازه بود. حتی تجهیزاتی در آن کار گذاشته شده که تنشهای آرماتورهای داخل بتن را اندازهگیری و گزارش میکند و این دادهها همگی به اتاقی که زیر برج تعبیه شده، ارسال میشود تا کارشناسان آنها را بررسی و هر ۶ ماه یکبار گزارشی را آماده کنند. در زمان احداث برج، دستگاههایی به نام «پیلار» هم در اطراف برج کار گذاشته شد تا شرایط برج را بررسی کند که تعداد زیادی از آنها در محوطه کار گذاشته شده است. گفته میشود روی بدنه برج هم ابزاری برای سنجش عمود بودن آن نصب شد. همچنین یک دستگاه شتابنگار هم توسط مهندس معینفر طراحی شد تا ارتعاشات مرتبط با زلزله را بررسی کند. اما زرکوب میگوید: «این دستگاهها هیچکدام به مرکز اطلاعاتی که زیر برج تعبیه شده بود، وصل نشدند! یعنی از همان ابتدا هیچ کدام کار نمیکنند! حتی برخی از آنها ناپدید شدهاند مثل همان دستگاه شتابنگار یا دستگاههای «پیلار».
در صورت وقوع هرگونه حادثه در برج میلاد، علاوه بر خسارتهای مالی باید منتظر خسارتهای گسترده جانی نیز باشیم و قاعدتاً در این بین باید شهرداری زاکانی، عواقب عدم پایش این برج را بپذیرد و پیش از وقوع هر اتفاقی جلوی آن را بگیرد.