توسط : تعطیلی گسترده به دلیل گرما و بیآبی
گروه اجتماعی: تهران در اولین روز مرداد ماه ۱۴۰۴ تعطیل شد. تصمیمی بیسابقه که نه بهدلیل آلودگی هوا یا شیوع بیماری بلکه بهواسطه موج کمسابقه گرما، تشدید مصرف انرژی و هشدار رسمی درباره افزایش «اشعه فرابنفش» از سوی دولت اتخاذ شد.سخنگوی دولت، فاطمه مهاجرانی، عصر یکشنبه در پیامی رسمی اعلام کرد: «با تصمیم هیات دولت و در پی تداوم گرمای شدید و ضرورت صرفهجویی در مصرف آب و برق، روز چهارشنبه اول مرداد در استان تهران تعطیل اعلام شد.» این اعلام رسمی در شرایطی صورت گرفت که تنها ساعاتی پیش از آن، اداره هواشناسی استان تهران هشدار زرد صادر کرده بود؛ هشدار از نوع تازهای که نه تنها به توفان یا گرد و غبار مربوط میشد بلکه افزایش سطح اشعه فرابنفش (UV Index) را نیز شامل میشد. بر اساس پیشبینیهای رسمی، شاخص UV در ظهر چهارشنبه به عدد ۱۱ میرسد؛ عددی که از نظر علمی در دسته «بسیار خطرناک» طبقهبندی میشود و میتواند طی تنها ۱۰ تا ۱۵ دقیقه تماس مستقیم با نور خورشید، پوست انسان را دچار سوختگی کند. وزارت بهداشت بهدنبال این هشدار به شهروندان توصیه کرده تا در ساعات میانی روز (بهویژه بین ۱۰ تا ۱۶) از خانه خارج نشوند، از لباسهای پوشیده، عینکهای محافظ و کرم ضدآفتاب استفاده کنند و کودکان و سالمندان را از تابش مستقیم دور نگه دارند. اما این تنها دلیل تعطیلی نبود. شرکت آب و فاضلاب استان تهران روز یکشنبه، در اطلاعیهای تکاندهنده، اعلام کرد که ذخایر سدهای تهران به پایینترین سطح خود در یک قرن اخیر رسیده است. در این اطلاعیه آمده بود: «اگر شهروندان دستکم ۲۰ درصد در مصرف آب صرفهجویی نکنند، در روزهای آینده ناچار به اعمال قطع آب و افت شدید فشار در برخی مناطق خواهیم شد.» این هشدار در حالی داده شد که همزمان، وزارت نیرو اعلام کرد در برخی نقاط تهران بیش از ۴۰ درصد آب مصرفی در اثر فرسودگی شبکه و نشت لولهها از بین میرود. وزیر نیرو نیز در اظهاراتی بیسابقه گفت: «در حال حاضر، آب نداریم و ناچار به کاهش فشار هستیم. برخی مشترکان بیش از دو برابر الگوی مصرف، آب مصرف میکنند».در روزهای گذشته، شهروندان تهرانی در برخی محلههای جنوبی و پیرامونی شهر- نظیر کهریزک، باقرشهر و شهرکهای اطراف- با افت فشار شدید یا قطعی شبانه آب مواجه شدهاند. یکی از ساکنان منطقه صالحیه در تماس با یکی از رسانهها گفت: «هر شب از حدود ۱۱ شب تا نزدیک ظهر فردا، آب نداریم. نه اطلاعرسانی هست، نه تانکری میآید.» در برخی مناطق حتی صفهای آب در پمپها و فروشگاهها تشکیل شده و شهروندان به روشهای سنتی مانند ذخیره آب در دبه و بشکه رو آوردهاند.
خطر فرابنفش
اما آنچه شرایط را بحرانیتر کرده، ترکیب بیسابقهای از گرما، گرد و خاک، گاز ازن و اشعه فرابنفش است. اداره کل محیط زیست استان تهران اعلام کرده که طی هفته گذشته، شاخص آلایندگی گاز ازن (O3) در تهران بهطور میانگین عدد ۹۸ را نشان داده که برای فصل گرم سال عددی هشداردهنده است. گاز ازن که در اثر ترکیب گرما با ذرات آلاینده تشکیل میشود، خطر حملات تنفسی، آسم و آسیبهای قلبی را افزایش میدهد. در کنار این ترکیب خطرناک، کارشناسان اقلیمشناسی نیز با هشدار نسبت به روند گرم شدن تهران، یادآوری کردهاند که پدیده «گرمایش محلی» بهویژه در کلانشهرها که سطح پوشش گیاهی کمتری دارند، تشدید میشود. به گفته یکی از کارشناسان سازمان هواشناسی: «تهران طی ۱۰ سال گذشته بهطور میانگین هر سال گرمتر شده و در تابستان ۱۴۰۴ با رکوردهای جدید دمایی روبهرو هستیم».
گرمای سوزان در جنوب؛ از آبادان تا بوشهر و قم
در حالی که تهران درگیر تابش شدید خورشید و بحران آب است، موج گرمای بیسابقه به شکلی گستردهتر استانهای جنوبی کشور را نیز فرا گرفته است. بنا بر گزارش رسمی ایرنا طی روزهای گذشته دمای هوا در آبادان به ۵۱.۶ درجه سانتیگراد رسید و این شهر را در جایگاه «گرمترین نقطه جهان» قرار داد. اهواز، دزفول، امیدیه و سایر شهرهای خوزستان نیز طی روزهای اخیر دماهایی بالاتر از ۵۰ درجه را تجربه کردهاند. این گرمای بیسابقه، تقاضای برق را در استان خوزستان به رکوردهای تازهای رسانده و کارشناسان هشدار دادهاند که اگر روند مصرف کنترل نشود، شبکه سراسری در معرض اختلال قرار میگیرد. کارشناسان هواشناسی معتقدند، تداوم چند ساله خشکسالی و کاهش بارندگیها، دلیل اصلی شدتگیری این پدیده در جنوب کشور است. در واکنش به این شرایط، برخی استانهای دیگر مثل سمنان، کرمانشاه، هرمزگان، بوشهر، قم و البرز نیز به تعطیلی و تغییر ساعت کاری روی آوردهاند. در استان بوشهر بهدنبال افزایش شدید دمای هوا، ادارات در روز چهارشنبه تعطیل شدند و ساعت کاری جدید ادارات تا اطلاع ثانوی از ساعت ۷ تا ۱۲ تعیین شد. به گفته معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی استانداری بوشهر، این تصمیم با هدف حفظ سلامت عمومی و کمک به پایداری شبکه برق اتخاذ شده است. استان قم نیز با صدور اطلاعیهای اعلام کرد که تمامی ادارات و بانکهای استان، بهجز نهادهای خدماترسان، در روز چهارشنبه اول مرداد تعطیل خواهند بود. همچنین ساعت کاری ادارات قم در روز سهشنبه، یک روز پیش از تعطیلی، از ساعت ۶ تا ۱۱ تعیین شد تا از اوج مصرف برق در ساعات گرم روز جلوگیری شود.
توصیههای بهداشتی
همزمان با گرمای شدید، میزان تابش اشعه فرابنفش در تهران به حداکثر ممکن رسیده است. خبرگزاریها گزارش دادند که «۱۲ ظهر فردا همزمان با حداکثر تابش خورشید، شاخص فرابنفش به محدوده ۱۱ رسیده و بهترین راه، ماندن در خانه یا ساختمان محل کار است». در وضعیت خطرناک UV کارشناسان تاکید کردهاند حتی در خودرو و پشت پنجره نیز میتواند خطرناک باشد؛ به همین خاطر توصیه میشود تا حد امکان بین ۱۱ تا ۱۴ در فضای بسته باقی ماند و در صورت ضرورت خروج از کرم ضدآفتاب با SPF حداقل ۳۰، پوشش کامل بدن، عینک آفتابی و کلاه استفاده شود. با توجه به اینکه پرتو UV خطر ابتلا به سرطان پوست و آسیب چشم را افزایش میدهد، وزارت بهداشت از شهروندان خواسته است در ساعتهای اوج تابش نور خورشید در خانه بمانند و از مواجهه مستقیم با آفتاب خودداری کنند.
