توسط : گزارش فایننشال‌تایمز از پیروزی مسعود پزشکیان
نجمه برزگر در فایننشال‌تایمز نوشت: همین چهار ماه پیش مشخص نبود که آیا مسعود پزشکیان، سیاستمدار اصلاح‌طلب اجازه حضور در انتخابات مجلس را پیدا خواهد کرد یا نه. چهره‌های تندرو تمام مراکز قدرت را در اختیار داشتند و سایر جناح‌ها جایی در سلسله‌مراتب سیاسی برای خود متصور نبودند. اما اکنون و پس از یک پیروزی غیرمنتظره در دور دوم انتخابات در روز جمعه گذشته، پزشکیان قرار است اولین رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب ایران در طی دو دهه گذشته باشد. این سیاستمدار ٦٩ ساله با وعده تغییر در سیاست‌های داخلی و خارجی تهران توانسته بر حریف تندروی خود، سعید جلیلی غلبه کند.
موفقیت انتخاباتی پزشکیان خون تازه‌ای در رگ‌های اردوگاه به حاشیه رانده شده اصلاح‌طلبان تزریق کرده است. پس از چند دوره حذف کاندیداهای اصلاح‌طلب، آنها چند هفته پیش از اینکه با کاندیداتوری پزشکیان موافقت شد، شگفت‌زده شدند. اکنون آنها دارند به قدرت برمی‌گردند و امیدوارند بتوانند با کاستن از قدرت محافظه‌کاران و دنبال کردن اصلاحات اجتماعی و اقتصادی، مسیر پیش‌روی جمهوری اسلامی را مجدداً ترسیم کنند. رئیس‌جمهور قبلی، ابراهیم رئیسی در ماه می در سانحه سقوط هلی‌کوپتر جان خود را از دست داد. پزشکیان در پستی که پس از پیروزی در انتخابات در شبکه اجتماعی ایکس منتشر کرد اظهار داشت: «مسیر دشوار پیش‌رو جز با همراهی، همدلی و اعتماد شما هموار نخواهد شد… دستم را به سوی شما دراز می‌کنم و به شرافتم سوگند می‌خورم که در این راه تنهایتان نخواهم گذاشت. تنهایم نگذارید».
پزشکیان و حامیانش کار سختی در پیش دارند. این جراح سابق قلب میراث‌دار یکی از تحت تحریم‌ترین اقتصادهای جهان، جمعیتی عمیقاً سرخورده و نظام سیاسی‌ای است که در آن قدرت در دستان آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر عالی نظام و نهادهایی نظیر سپاه پاسداران است. پزشکیان در جریان کارزار انتخاباتی وعده تعامل مجدد با ایالات‌متحده و دولت‌های اروپایی برای مذاکره و پایان دادن به رویارویی هسته‌ای تهران با غرب و لغو تحریم‌ها برای کمک به اقتصاد کشور را داد.
وی همچنین متعهد به کاهش محدودیت‌های اجتماعی نظیر سانسور اینترنت و رفتارهای سخت‌گیرانه با زنانی شد که از رعایت حجاب امتناع می‌ورزند.
سعید لیلاز، اقتصاددان و تحلیلگر اصلاح‌طلب در این باره گفت: «امروز نقطه عطفی در گذار ایران از سنت به مدرنیته است، جایی که سران کشور در نهایت اذعان می‌کنند که اداره دولت کار تکنوکرات‌هاست».
پزشکیان در سخنرانی بعد از پیروزی خود در روز شنبه اظهار داشت که اگر به خاطر حمایت‌های رهبری نبود او اجازه پیروزی در انتخابات را پیدا نمی‌کرد. زمانی که در ماه مارس پزشکیان برای انتخابات پارلمان ثبت‌نام کرد، به اعتقاد بسیاری این مداخله آیت‌الله خامنه‌ای بود که منجر به تایید صلاحیت وی شد.
پزشکیان از زمان پیروزی انقلاب اسلامی در ١٩٧٩ یکی از فعالان حاضر در کشور بوده است. امسال و در جریان کارزار انتخاباتی استدلال پزشکیان این بود که در هیچ کجا دستورات دینی ایجاد مزاحمت برای زنانی که موی سر خود را نمی‌پوشانند توصیه نشده است. پزشکیان همچنین وعده داده که به گشت‌های پلیس امنیت اخلاقی در خیابان‌های ایران پایان دهد.
پزشکیان در حمایت از حقوق و آزادی‌های زنان گفته که هرگز تلاش نکرده دخترش را وادار به انتخاب پوشش اسلامی کند. به‌عنوان یک آذری‌‌زبان که در مناطق کردی بزرگ شده او همچنین خواستار رعایت حقوق اقلیت‌ها شده است. پزشکیان در دوره ریاست‌جمهوری رئیس‌جمهور اصلاح‌طلب قبلی ایران، یعنی سیدمحمد خاتمی طی سال‌های ١٩٧٩ تا ٢٠٠٥ به شهرت سیاسی دست یافت و ابتدا به‌عنوان معاون وزیر بهداشت و بعداً به‌عنوان وزیر بهداشت منصوب شد. در سال‌های پس از آن وی نماینده پارلمان بود و در عین حال به‌عنوان جراح در بیمارستان‌های دولتی و نه بیمارستان‌های خصوص خدمت کرد.
به گفته تحلیلگران، به‌عنوان رئیس‌جمهور، توانایی وی برای پیشبرد تغییرات بستگی زیادی به رابطه وی با نهاد قدرت خواهد داشت، زیرا انتظار می‌رود پزشکیان با مقاومت سرسختانه‌ای از سوی تندروهای حاضر در سایر ارکان کشور مواجه شود.
به اعتقاد لیلاز، پزشکیان قصد رویارویی با آیت‌الله خامنه‌ای را ندارد و این رویکرد «نقشی کلیدی در موفقیت وی» خواهد داشت.
پزشکیان و تیمش اصرار دارند که دولت وی متفاوت از دولت‌های اصلاح‌طلب قبلی خواهد بود و با به حاشیه راندن عناصر رادیکال در هر دو اردوگاه اصلاح‌طلبان و محافظه‌کاران به دنبال ایجاد وحدت در درون نظام حکمرانی خواهد بود. اما ناظران بدبین ازجمله فعالان تجاری و دیپلمات‌های غربی در کنار میلیون‌ها ایرانی سرخورده معتقدند که نهاد قدرت برای پذیرش تغییرات بیش از حد غیرمنعطف و متصلب است. دیپلمات‌ها می‌گویند از مواضع کمتر خصمانه دولت جدید استقبال خواهند کرد اما این سوال را مطرح می‌کنند که با توجه به اینکه سیاست‌های کلیدی در سطح کلام تعیین می‌شود، پزشکیان تا چه اندازه می‌تواند در این تصمیم‌گیری‌ها نفوذ و دخالت داشته باشد؟
یک دیپلمات برجسته غربی در تهران گفت: «ما با اشتیاق فراوان به حرف‌های پزشکیان گوش می‌دهیم اما وقت حرف زدن تمام شده است. ما باید عمل و اقدام ببینیم». وی افزود، روابط ایران با کشورهای غربی تنها می‌تواند پس از ایجاد تغییرات در حوزه‌هایی که رئیس‌جمهور کنترل چندانی بر آنها ندارد بهبود یابد. این حوزه‌ها شامل توسعه برنامه هسته‌ای ایران است که در آن تهران سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را به نزدیکی سطح قابل استفاده برای ساخت سلاح افزایش داده است و همچنین حمایت‌های نظامی و مالی تهران از گروه‌های منطقه‌ای نظیر حزب‌الله و فروش پهپادهای تهاجمی به روسیه. این دیپلمات در ادامه گفت: «پزشکیان معقول سخن می‌گوید.. اما… او چگونه قرار است این سخنان را عملی کند؟»
متقاعد کردن ایرانیان به اینکه تغییر در راه است همچنان کاری دشوار است. فرید، که یک راننده تاکسی در تهران است گفت: «رای‌هایی که به پزشکیان داده شد مشروط بوده… اگر او نتواند زندگی ما را بهبود ببخشد، رای‌دهندگان از طریق اعتراض رای خود را مطالبه خواهند کرد».
