توسط : فرشاد گلزاری، گروه بین‌الملل
چند روز پیش لایحه ۹۵ میلیارد دلاری در مجلس نمایندگان آمریکا به تصویب رسید که بخشی از آن به رقم بیش از ۸ میلیارد دلار به تایوان اختصاص داده شد. این رقم قرار است به عنوان کمک نظامی و برای مهار چین و مقابله با آن در اقیانوس هند و آرام به تایوان ارائه شود که به صورت واضح صدای پکن را درآورده است. در این راستا، چین از ایالات‌متحده خواست به تعهد خود مبنی بر عدم حمایت از استقلال تایوان عمل کرده و ارائه هر گونه تسلیحات به این جزیره را متوقف کند اما این موضوع از آن جهت اهمیت پیدا می‌کند که حالا و کمی پس از تصویب این لایحه توسط مجلس نمایندگان و تایید آن توسط مجلس، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات‌متحده ۲۴ تا ۲۶ آوریل قرار است در پکن با مقامات چینی دیدار کند. در این خصوص بلینکن قبل از آنکه به سمت چین حرکت کند در جمع خبرنگاران اعلام کرد که سفر وی بر سه پایه اصلی یعنی روابط دوجانبه اقتصادی، تایوان همچنین اپلیکیشن تیک‌تاک استوار است و به نوعی همین سه موضوع نشان از گوناگونی تقابل پکن و واشنگتن با یکدیگر دارد. در همین راستا، سخنگوی وزارت امور خارجه چین در آستانه سفر وزیر امور خارجه آمریکا به چین از سیاست‌های این کشور در زمینه مسائلی مانند امور دریای چین جنوبی، تایوان، جنگ اوکراین و روابط دوجانبه پکن – واشنگتن انتقاد کرد.
این دیپلمات چینی گفت که آمریکا واقعاً باید به فکر مسئولیت خود در بحران اوکراین باشد و آتش آن را شعله‌ورتر نکند. آمریکا نباید از این بحران به عنوان فرصتی برای سود کردن خود در سایر پرونده‌ها استفاده کند. این مقام وزارت امور خارجه چین درباره تایوان نیز- که استقلال آن از چین مورد بحث است اما پکن با تکیه بر اصل «چین واحد» با آن مخالفت می‌کند- اعلام کرد که پکن از آمریکا می‌خواهد دست از عرضه تسلیحات به تایوان بردارد، مداخله در امور داخلی چین را متوقف کند و از اتحاد صلح‌آمیز چین حمایت کند. او درباره روابط دوجانبه آمریکا و چین اذعان کرد که روابط دو طرف باید بهبود یابد و وارد مسیری باثبات، سالم و ادامه‌دار شود. در عین حال چین منافعی دارد که باید از آن صیانت کند. به گفته این دیپلمات چینی، «آمریکا تدابیر اقتصادی، تجاری و تکنولوژیکی خود را برای فشار آوردن به چین تقویت کرده و مدام درحال اتخاذ تدابیر جدیدی در کنترل صادرات، سرمایه‌گذاری و تحریم‌های یک‌جانبه است که آسیبی جدی به منافع چین وارد می‌کند اما این خطرات را از بین نمی‌برد بلکه در واقع، ایجادکننده آنها و تقویت‌کننده فاصله میان دو طرف خواهد بود». سخنگوی وزارت خارجه چین همچنین درباره نقش واشنگتن در دریای چین جنوبی گفت که چین قویاً با مداخله آمریکا در مساله دریای چین جنوبی و ایجاد خصومت میان چین و آ.سه.آن (انجمن کشورهای جنوب شرقی آسیا) مخالف است.
این مواضع از آن جهت اهمیت دارد که بدانیم چینی‌ها به صورت کاملاً شفاف می‌دانند که ایالات‌متحده قرار است با چه اهرم‌هایی پکن را زیر فشار قرار دهند اما در این میان باید توجه داشت که ایالات‌متحده هم به موازات این مواضع به دنبال آن است تا هشدارهای خود را به‌گونه‌ای دیگر اما با شیب تیزتر به سمع و نظر چین برسانند. به عنوان مثال، اخیراً یکی از مقامات اطلاعاتی آمریکا که نامی از او در رسانه‌ها ذکر نشده از زاویه جنگ نظامی به نزاع پکن و واشنگتن نگاه کرده است. او با اشاره به تهدیدهایی که ارتش این کشور با آنها روبه‌روست، بمب‌افکن چینی رادارگریز اچ۲۰ چین که درحال حاضر در دست ساخت است را کم‌اهمیت شمرد و گفت که این بمب‌افکن در برابر بمب‌افکن بی-۲ یا بمب‌افکن درحال ساخت بی-۲۱ آمریکا چیز خاصی نیست اما جنگنده چینی جی-۲۰ را بسیار توانمند توصیف کرد. نکته مهمی که در اظهارات این مقام آمریکایی باید مورد نظر قرار بگیرد این است که وی معتقد است درحالی که آمریکا تجربه زیادی در نبرد در جنگ‌ها دارد، چینی‌ها واقعاً در ارتش آزادی‌بخش خود کسی که واقعاً در جنگ بوده باشد را در اختیار ندارند. این سخنان در حقیقت کنایه‌ای به مقامات نظامی و امنیتی پکن است که بارها ایالات‌متحده را به لشکرکشی به اقصا نقاط دنیا متهم کرده‌اند و سعی می‌کنند از این طریق با پیوستن به اردوگاه روسیه و کره‌شمالی یک اتحاد مشخص را علیه واشنگتن به تصویر بکشند.
آنچه در مورد مسائل اقتصادی باید مورد نظر قرار بگیرد این است که اصولاً برای چینی‌ها همچنین برای ایالات‌متحده مهم‌تر از هر چیز تجارت دوجانبه است. هر دو کشور می‌کوشند که سطح نزاع را تا جایی که می‌توانند در این محور کاهش دهند تا به تجارت دو طرف خلل وارد نشود. در این راستا چندی پیش جانت یلن، وزیر خزانه‌داری ایالات‌متحده به چین سفر کرد و در آنجا علاوه بر دیدار با همتای چینی خود بر سر مسائل مربوط به تجارت دوجانبه همچنین سازوکارهای گمرکی میان دو طرف مذاکره کرد. در نهایت دو طرف به این نتیجه رسیدند که باید جلسات و دیدارهای خود را درخصوص تجارت پکن و واشنگتن ادامه دهند و قرار بر ادامه روند گفت‌وگوها شد. اگرچه مذاکره دو غول اقتصادی در مورد مسائل تجاری از گذشته تاکنون هم به صورت یک روال مشخص ادامه داشته است اما باید توجه داشت که در این راستا اساساً ایالات‌متحده یک نگاه متفاوت‌تری به پکن دارد. در این راستا روز چهارشنبه روزنامه وال‌استریت ژورنال نوشت که ایالات‌متحده درحال آماده‌سازی تحریم‌هایی با هدف قطع ارتباط برخی بانک‌های چینی از شبکه مالی بین‌المللی است. وال استریت ژورنال این سوال را مطرح کرده که «با توجه به اینکه قرار است، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات‌متحده به چین سفر کند، آیا این تهدید مالی به تجارت چین و روسیه آسیب خواهد زد یا خیر؟» پاسخ به این سوال را باید در انتقادهای اخیر آمریکا از چین جست‌وجو کرد؛ به‌گونه‌ای که بلینکن از حمایت چین از صنایع دفاعی روسیه انتقاد کرده و گفته است که پکن از طریق تامین قطعات حیاتی برای تسلیحات عامل اصلی جنگ مسکو در اوکراین بوده است. در هفته‌های اخیر مقامات آمریکایی فشار بر چین را تشدید کرده‌اند و به واشنگتن نیز هشدار داده‌اند که آماده اقدام علیه موسسات مالی چینی باشد که تجارت کالاهای با کاربردهای غیرنظامی و نظامی را تسهیل می‌کنند. مقامات آمریکایی معتقدند که هدف قرار دادن بانک‌های چین با تحریم‌ها، گزینه تشدیدکننده در صورتی است که اقدامات دیپلماتیک نتواند پکن را برای محدود کردن صادرات متقاعد کند. توجه داشته باشید که قطع دسترسی بانک‌ها به دلار که بیشترین ارز مورد استفاده در تجارت جهانی است، اغلب به عنوان آخرین راه‌حل انتخاب می‌شود؛ چراکه چنین تحریم‌هایی اغلب بانک‌ها را مجبور به ورشکستگی می‌کنند و بر مشتریان آنها تاثیر می‌گذارند و به همین دلیل است که اگر اقدام آمریکا در تحریم بانک‌های چین صحت داشته باشد و در نهایت اجرایی شود، می‌تواند پکن را با مشکلات زیادی در بازارهای جهانی روبه‌رو کند.
تیک‌تاک، چالش امنیتی
فارغ از پرونده تایوان و مسائل مربوط به تهدید تجارت دوجانبه باید به این موضوع توجه داشت که یکی از جنجالی‌ترین محورهای سفر بلینکن به چین، گفت‌وگوی وی با مقامات پکن بر سر اپلیکیشن تیک‌تاک است که به نوعی باعث شده، افکار عمومی ایالات‌متحده زیر ذره‌بین پکن قرار بگیرد. توجه داشته باشید که تیک‌تاک صرفاً در خاک آمریکا بیش از ۱۵۰ میلیون کاربر دارد و به نوعی باید آن را یکی از ابزارهای تاثیرگذاری در جامعه آمریکا دانست. بسیاری از مقامات سیاسی و امنیتی ایالات‌متحده این اپلیکیشن را نوعی ابزار نفوذ نرم چین در خاک آمریکا قلمداد می‌کنند و برخی از دموکرات‌ها هم معتقدند که تیک‌تاک در حقیقت به بلندگوی حزب کمونیست چین در ایالات‌متحده تبدیل شده است. همین موضوع حالا باعث شده تا قانونگذاران در ایالات‌متحده شمشیر را برای این اپلیکیشن از رو ببندند. به عنوان مثال حدود یک سال پیش ایالت مونتانا عرضه اپلیکیشن تیک‌تاک در این ایالت را برای فروشگاه‌های برنامه گوگل و اپل ممنوع کرد اما هیچ‌گونه جریمه برای افرادی که از این اپلیکیشن ویدئویی استفاده می‌کنند، وضع نکرد. این ممنوعیت از اول ژانویه سال ۲۰۲۴ به اجرا گذاشته شد که البته با چالش‌های حقوقی مواجه است. تیک‌تاک که متعلق به شرکت چینی «بایت دنس» است پیش از این بیانیه‌ای را منتشر و اعلام کرده بود که قانون جدید با ممنوع کردن تیک‌تاک، حقوق متمم اول مردم مونتانا را نقض خواهد کرد. طبق بررسی مرکز تحقیقاتی پیو ۶۷ درصد از نوجوانان آمریکایی در سن ۱۳ تا ۱۷ سال از تیک‌تاک استفاده می‌کنند و ۱۶ درصد از همه نوجوانان می‌گویند تقریباً به طور دائم از این اپلیکیشن استفاده می‌کنند. تیک‌تاک اعلام کرده است که اکثر کاربرانش بالای ۱۸ سال سن دارند اما در نهایت حالا کار به جایی رسیده که تمام قانونگذاران ایالات‌متحده علیه این اپلیکیشن موضع گرفته‌اند. در این راستا روز چهارشنبه و دقیقاً در زمانی که بلینکن درحال عزیمت به چین بود، سنای آمریکا به نفع قانونی رای داد که به شرکت چینی بایت دنس ۹ ماه تا یک سال، فرصت می‌دهد که تیک‌تاک را در آمریکا واگذار کند، در غیر این صورت با ممنوعیت عمومی استفاده از این اپلیکیشن ویدئویی روبه‌رو خواهد شد. این لایحه تحت تاثیر نگرانی قانونگذاران آمریکایی از احتمال دسترسی چین به داده‌های شهروندان آمریکا یا شنود از آنها در این اپلیکیشن، شنبه هفته جاری توسط مجلس نمایندگان تصویب شد و جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرده که روز چهارشنبه این قانون را امضا خواهد کرد. مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه ارشد در کمیته اطلاعات در این باره گفت که «سال‌هاست به حزب کمونیست چین اجازه داد‌ه‌ایم یکی از محبوب‌ترین اپلیکیشن‌ها در آمریکا را کنترل کند که به شکل خطرناکی کوته بینانه بود. قانون جدید، مالک چینی این اپلیکیشن را ملزم به فروش آن می‌کند که حرکت خوبی برای آمریکاست». در این خصوص کمپانی اَپل هفته گذشته اعلام کرد، پکن با استناد به نگرانی‌های امنیت ملی، دستور داده تا اپلیکیشن‌های واتس‌آپ و تردز شرکت متا از فروشگاه اَپ اِستور در چین برداشته شوند که این موضوع را باید یک تقابل بدانیم که برخی‌ها آن را «تقابل تیک‌تاکی» می‌خوانند؛ چراکه در این راستا هر وقت آمریکا یک قدم به جلو برمی‌دارد، چینی‌ها هم یک قدم پیش می‌آیند! اگر به گذشته بازگردیم، می‌بینیم که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور وقت آمریکا در سال ۲۰۲۰ تلاش کرده بود اپلیکیشن‌های چینی «تیک‌تاک و وی‌چت» را در آمریکا مسدود کند اما دادگاه مانع اجرای دستور او شد اما حالا سنای آمریکا گامی قوی‌تر علیه چین برداشته است. براساس گزارش رویترز اگر کمپانی بایت دنس (مالک تیک‌تاک) حاضر به واگذاری این اپلیکیشن نشود، فروشگاه‌های برنامه اپل، گوگل و سایر فروشگاه‌های برنامه از نظر قانونی، قادر به فراهم کردن خدمات میزبانی وب به اپلیکیشن‌های تحت کنترل بایت دنس یا وب‌سایت تیک‌تاک نیستند و این یعنی تحمیل یک شکست بر چین.
