هاردین لنگ؛ کارشناس سیاست خارجی در اندیشکده «پیشرفت برای آمریکا» و از مقامهای سابق دولت ایالاتمتحده همچنین از مقامهای سابق سازمان ملل متحد است. او به عنوان معاون رئیسجمهور آمریکا در امور پناهندگان بینالمللی فعالیت کرده است. او تجربه ۶ ماموریت میدانی صلحبانی و بشردوستانه سازمان ملل متحد را داشته است. او به عنوان رئیس دفتر نماینده ویژه سازمان ملل در هائیتی و در ماموریت سازمان ملل متحد در افغانستان کار کرد. هاردین در اوایل کار خود دو سال برای ماموریت سازمان ملل در کوزوو و سه سال برای سازمان ملل متحد و سازمانهای حقوق بشر در گواتمالا کار کرد.
به گزارش فارین افرز، براساس ارزیابیهای نهاد بینالمللی بررسی قحطی، نوار غزه اکنون در آستانه قحطی قرار دارد. مقامهای ارشد سازمان ملل به شورای امنیت سازمان ملل هشدار دادهاند که قحطی در غزه قریبالوقوع است. اگر قحطی رخ دهد، تعداد مردم غزه که بر اثر گرسنگی یا ابتلا به بیماری جانشان را از دست خواهند داد، ممکن است از تعداد تلفات غیرنظامی در جنگ اسرائیل و حماس پیشی بگیرد. هنوز هم میتوان از قحطی جلوگیری کرد. با این وجود، پنجره عمل به سرعت درحال بسته شدن است. تا زمانی که جنگ متوقف نشود و اسرائیل تاکتیکهای محاصرهای که مانع از امدادرسانی در مقیاس بزرگ میشود را متوقف نکند آژانسهای امدادی نمیتوانند از قحطی تمام عیار و تلفات ناشی از آن جلوگیری کنند.
در عصر معاصر، قحطی هم قابل پیشبینی و هم قابل پیشگیری است. هنگامی که پیشبینیها حاکی از قحطی قریبالوقوع است، سازمانهای بشردوستانه استراتژیهای آزموده شدهای برای جلوگیری از بدترین پیامدها دارند. با این وجود، این استراتژیها تنها در صورتی موفق میشوند که نهادهای بشردوستانه از فضا و ایمنی لازم برخوردار باشند. این موضوع به سیاست بستگی دارد.
درحال حاضر رفتار اسرائیل در زمان جنگ هم حرکت غزه به سوی قحطی و گرسنگی را تسریع میکند و هم مانع استقرار منابع لازم برای جلوگیری از بروز قطحی میشود. در حادثهای که نماد مشکلی بزرگتر است، یک کاروان کمکرسانی سازمان ملل توسط نیروهای دریایی اسرائیل هدف حمله قرار گرفت. در نتیجه، سازمان ملل متحد مجبور شد، تحویل مواد غذایی به شمال غزه را برای مدتی متوقف کند.
آژانسهای امدادرسان از منابع، دسترسی و امنیت مورد نیاز برای پیشگیری از قحطی محروم هستند. تاسیسات سازمان ملل و سازمانهای غیردولتی بارها بر اثر بمباران اسرائیل مورد حمله قرار گرفته است. بازرسیهای اسرائیل به طور معمول و خودسرانه مانع از رسیدن کمکهای حیاتی به غزه میشود. به محض ورود کمکها به داخل غزه باید درخواست صدور مجوز به اسرائیل ارائه شود، درخواستهایی که اغلب رد میشوند.
ایالاتمتحده احتمالاً با توجه به اهرم فشاری که در مورد متحد خود اسرائیل در اختیار دارد، میتواند از بروز قحطی جلوگیری کند. از آنجایی که مذاکرات درباره آتشبس دوم و مبادله گروگانهای اسرائیلی در ازای آزادی زندانیان فلسطینی اوج میگیرد، ایالاتمتحده فرصتی حیاتی در اختیار دارد تا اسرائیل را تحت فشار قرار دهد تا مسیر خود را تغییر داده و اجازه دهد یک تلاش بزرگ برای جلوگیری از قحطی انجام شود. قحطی نه تنها یک فاجعه انسانی خواهد بود بلکه نشاندهنده یک شکست ژئوپلیتیکی است که به اعتبار ایالاتمتحده در خاورمیانه برای سالهای آینده آسیب میرساند.
یک تراژدی قابل پیشگیری
رفتار نظامی اسرائیل و موانع بروکراتیکی که بر سر راه فعالیت گروههای امدادی تحمیل کرده، موانع اصلی بر سر راه یک تلاش معنادار برای ارائه کمکهای بشردوستانه به مردم غزه است. زمان آن فرا رسیده که ایالاتمتحده به طور کامل از اهرم فشار خود در قبال اسرائیل در خدمت عملیات کمکرسانی بزرگ و جامع استفاده کند.
اولین مولفه این عملیات باید اعمال فشار در مقیاس بزرگ برای بازگرداندن دسترسی به غذا از طریق ارسال کمک و از سرگیری واردات تجاری باشد که پیشتر بخش عمده مواد غذایی غزه از طریق آن تامین میشد. این تلاش همچنین بهشدت به گسترش واردات سوخت به منظور راهاندازی مجدد نانواییها و تامین سوخت پختوپز برای خانوارها بستگی دارد. یک سیستم نظارتی باید بر در دسترس بودن مواد غذایی در هر منطقه از غزه نظارت کند.
خط بعدی تلاش باید به موارد درحال افزایش سریع سوءتغذیه رسیدگی کند. سوءتغذیه حاد که پیش از جنگ ناچیز بود اکنون بیش از ۱۵ درصد از کودکان شمال غزه را در نیمه راه تا آستانه قحطی ۳۰ درصد تحت تاثیر قرار میدهد. طبق برنامه جهانی غذای سازمان ملل چنین کاهشی در وضعیت تغذیه در بازه زمانی سه ماهه بیسابقه است. ایجاد یک سیستم غربالگری برای سوءتغذیه، راهاندازی مراکز درمانی بستری برای موارد حاد و واردات حجم قابل توجهی از مواد غذایی آماده برای استفاده به کودکان کمک میکند تا به سرعت از سوءتغذیه بهبود یابند.
یکی دیگر از اولویتهای اصلی باید تعمیر و تامین مجدد امکانات بهداشتی باشد تا سیستم بهداشت عمومی دوباره راهاندازی شود. بخش عمده مرگومیرها در قحطی ناشی از شیوع عفونت در میان جمعیتهایی است که به دلیل گرسنگی طولانیمدت ضعیف شدهاند. پیشگیری و درمان بیماری یک دفاع حیاتی در برابر خطر قحطی است اما سیستم بهداشتی غزه تقریباً فراتر از توصیف ویران شده است. تعداد معدودی از تاسیسات باقیمانده غرق در صدمات ناشی از جنگ است و ظرفیت کمی برای مدیریت بیماریهای عفونی باقی میگذارد. برقراری مجدد نظارت بهداشتی اولیه برای شناسایی شیوع بیماریهای عفونی بسیار مهم است. بسیاری از این بیماریها از طریق آب آشامیدنی آلوده سرایت میکنند و آب تمیز در غزه کمیاب است. اسرائیل لولههای آبرسانی به نوار غزه را مسدود کرده است. این لولهها در برخی مناطق خاموش بسته باقی ماندهاند و بمباران اسرائیل بسیاری از زیرساختهای توزیع آب را از بین برده است. هم به دلیل عدم دسترسی بشردوستانه و هم به دلیل رد لولههای جایگزین و سایر لوازم تعمیر توسط بازرسان اسرائیلی از تعمیرات جلوگیری میشود. سایر مداخلات استاندارد مانند توزیع قرصهای کلر برای توانمندسازی خانوارها به منظور تصفیه آب آشامیدنی توسط بازرسان اسرائیلی مسدود شدهاند. همه این موارد باید فورا تغییر کنند. غزه همچنین نیاز به تزریق انبوه مواد مورد نیاز برای تامین پناهگاه موقت دارد. فقدان سرپناه به وخامت جسمانی افراد بهویژه در زمستان به شدت دامن میزند. اکثر جمعیت غزه اکنون آواره هستند. بسیاری از زیرساختهای مسکونی نیز ویران شدهاند و مردم غزه مجبور هستند، مصالح اسکلتبندی را از زیر آوار بیرون بیاورند. با این وجود، بازرسان اسرائیلی کماکان مانع از ورود بسیاری از مواد مورد نیاز برای تامین پناهگاههای بشردوستانه میشوند.
یک راه خروج
عملیاتی در این مقیاس تا زمانی که جنگ ادامه دارد غیرممکن خواهد بود. آتشبس دائمی برای جلوگیری از قحطی حیاتی است اما یک آتشبس کوتاهمدت بشردوستانه فراهم میسازد تا تلاشها را افزایش دهند. معامله گروگانها باید شامل روشهایی برای تسهیل کمکهای بشردوستانه باشد. توافق مدنظر همچنین باید حمله زمینی اسرائیل به رفح را متوقف کند؛ جایی که بیش از ۴/۱ میلیون نفر در غزه در شرایط نامناسبی پناه گرفتهاند. چنین حملهای برای مردم غیرنظامی ویرانگر خواهد بود و تلاشهای امدادی در جنوب غزه را مختل میکند.
حمله به رفح میتواند به عملی تبدیل شود که آن منطقه را رسماً به قحطی بکشاند. مقامهای اسرائیلی باید اجازه دهند که کمکها به غزه آزاد شود و مانع از عملیات بشردوستانه در آن منطقه نشوند. گزارش داده شده که کامیونهای امدادی به دلیل اینکه حامل اشیایی، چون ناخنگیر، سرنگ تزریق انسولین و کیسه خواب بودند، رد شدند. محدودیت واردات سوخت نیز باید لغو شود.
پیش از ۷ اکتبر فروشندگان تجاری و گروههای امدادی میتوانستند روزانه ۵۰۰ کامیون را به غزه بفرستند. این ظرفیت باید با گسترش امکانات اسکان، ایجاد مجدد مسیرهای اختصاصی کامیون و حذف الزامات خودسرانه به طور کامل احیا شود. این طرح همچنین نیاز به توانمندسازی سازمان ملل دارد. دبیرخانه سازمان ملل و کشورهای عضو سازمان ملل باید منابع مورد نیاز برای موفقیت برنامهها را فراهم کنند.
مسدود شدن بودجه عملیات آن آژانس را زیر سوال برده است. ایالاتمتحده و سایر اهداکنندگان باید رویکرد خود را تغییر دهند. ۸۰ درصد کمکهای ارائه شده به غزه از طریق آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد ارسال میشود و آن آژانس بیش از ۱۳۰۰۰ کارمند در غزه دارد که ۳۰۰۰ نفر از آنان در امدادرسانی اضطراری مشغول فعالیت هستند. اگر آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد تعطیل شود هیچ نهاد و سازمان دیگری نمیتواند در بازه زمانی مورد نیاز برای جلوگیری از قحطی وارد عمل شود.
در نهایت باید سیستمی برای محافظت از اقدامات بشردوستانه در برابر حملات نظامی ایجاد شود. کارکنان، کاروانها و دفاتر کمکهای بشردوستانه در غزه بارها مورد حمله قرار گرفتهاند و از زمان آغاز عملیات اسرائیل در آن منطقه بیش از ۱۶۰ کارمند سازمان ملل کشته شدهاند. معامله گروگانها میتواند باعث به زمین گذاشته شدن سلاح برای چندین هفته یا چندین ماه شود اما اگر این توافق با شکست مواجه شود، آژانسهای کمکرسانی برای آنچه در آینده در پیش خواهد بود، نیازمند تضمین هستند.
قحطی نزدیک است اما هنوز اجتنابناپذیر است. اگرچه گرسنگی در سطح قحطی اکنون در بخش عمده غزه وجود دارد و سوءتغذیه به سرعت درحال افزایش است اما این بحران هنوز به مرگومیر بیش از حد گسترده تبدیل نشده است. نرخ مرگومیر در این منطقه تکاندهنده است اما بیشتر به جراحات جنگی مربوط میشود تا گرسنگی. این بدان معناست که دریچهای برای معکوس کردن روند حرکت به سوی قحطی وجود دارد به شرطی که اراده سیاسی برای انجام این کار وجود داشته باشد. با این وجود، زمان نیز اهمیت دارد. زمانی که مرگومیر ناشی از قحطی شتاب بگیرد، کاهش سرعت آن حتی دشوارتر هم میشود.