توسط : رایزنی‌های “عراقچی” با “طالبان” برای حقابه ایران
گروه بین‌الملل: درهم‌تنیدگی‌های فرهنگی افغانستان و ایران به عنوان همسایه شرقی کشورمان، موضوعی است که روابط دوجانبه میان کابل – تهران را برای هر دو سمت این معادله به شدت حائز اهمیت می‌کند. مساله زبان، دین و آداب و رسوم مشترک صرفاً بخشی از این روابط را سر و شکل می‌دهد و موضوعاتی مانند امنیت مرزها، تبادلات تجاری، مهاجران و … ازجمله مسائلی است که از دهه‌ها قبل در دستور کار بخش‌های مختلف دولت‌های ایران قرار داشته و وزارت خارجه به عنوان متولی و اجراکننده سیاست خارجی کشورمان هم در این میان نقش مهمی را بر عهده داشته و دارد.
در این جهت سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان (یک‌شنبه) در رأس هیاتی سیاسی و اقتصادی راهی کابل، پایتخت افغانستان شد و در دیدار با امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه افغانستان با اشاره به اینکه ایران و افغانستان دو کشور دوست، برادر و مسلمان هستند، اظهار کرد که ایران و افغانستان ارتباطات تاریخی و فرهنگی بسیار عمیق با هم دارند. البته فراز‌ونشیب‌هایی هم بوده اما در مجموع روابط ما با برادرانمان در افغانستان روابط بسیار خوب و برادرانه‌ای بوده است. به گزارش ایرنا، رئیس دستگاه دیپلماسی گفت که ارتباطات بین دو کشور به لحاظ اقتصادی، تجاری و سیاسی در سطح خوبی است و من امیدوار هستم که در این سفر ما بتوانیم هر چه بیشتر روابط را در جهت منافع ملی دو طرف، منافع مردم و در جهت اینکه امنیت و آرامش بیشتری در روابط همسایگی ما برقرار باشد، گسترش دهیم. همچنین امیدوارم ارتباطات اقتصادی بیشتری میان ایران و افغانستان ایجاد شود و این روابط فرهنگی خوب و برادرانه هر روز مستحکم‌تر و منافع آن نصیب دو ملت شود.
امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه افغانستان نیز در ابتدای این دیدار ضمن خوشامدگویی به هیات ایرانی، ابراز امیدواری کرد که سفر وزیر امور خارجه، سطح روابط دو کشور را ارتقا دهد. متقی ادامه داد که ایران و افغانستان دو کشور همسایه و مسلمان ه و همیشه در غم و خوشی یکدیگر شریک هستند و امیدوار هستیم، سفر شما پرثمر باشد.
در ادامه این سفر، عراقچی در محل ارگ حکومتی کابل با ملا محمدحسن اخند، رئیس‌الوزرا حکومت سرپرست افغانستان دیدار و درباره مهم‌ترین موضوعات دوجانبه و منطقه‌ای گفت‌وگو کرد. ارگ افغانستان در گزارشی از دیدار عراقچی با رئیس‌الوزرای هیات حاکمه افغانستان به مهم‌ترین نکات مطرح شده در این دیدار پرداخت و نوشت: «عراقچی در این دیدار با اشاره به روابط تاریخی، دینی و اقتصادی ایران با افغانستان گفت: خوشحالیم که پس از چهار دهه، امنیت سرتاسری در افغانستان برقرار شده و پذیرش در سطح بالا از دیپلمات‌ها و حفظ روابط نشان‌دهنده این است که ایران روابط مستحکمی با امارت اسلامی افغانستان دارد».
وزیر امور خارجه کشورمان با تأکید بر اینکه ایران هیچ وقت قصد مداخله در افغانستان را نداشته است، اعلام کرد: برای حل موضوع آب، اجرای کامل توافق‌نامه رودخانه هلمند میان ایران و افغانستان را خواستاریم. عراقچی گفت: امنیت و ثبات ایران به امنیت و ثبات افغانستان وابسته است و تحولات اخیر در افغانستان ما را به این نتیجه رسانده که همکاری با امارت اسلامی باید بیشتر گسترش یابد. وی با اشاره به مشکلات پناهجویان افغان در ایران و مساله آب گفت: این دو موضوع باید به عامل گسترش همکاری‌ها تبدیل شود و ایران متعهد است که بازگشت پناهجویان غیرقانونی افغان را به طور محترمانه مدیریت کند. محمدحسن آخند هم در این دیدار خواستار افزایش این سفرها برای تقویت و گسترش روابط دیپلماتیک، سیاسی و اقتصادی میان دو کشور مسلمان و برادر شد.
عراقچی در ادامه دیدارها و رایزنی‌های خود در جریان سفر به کابل با مولوی محمد یعقوب، سرپرست وزارت دفاع حکومت سرپرستی افغانستان دیدار و رایزنی کرد.
منافع دوجانبه
آنچه در خصوص سفر عراقچی به کابل باید مورد نظر قرار بگیرد این است که اساساً افغانستان و ایران به یکدیگر نیاز دوجانبه دارند و این در حالی است که طیف گسترده‌ای از مسائل میان دو کشور وجود دارد که باید در مورد آنها به صورت مرتب و منظم گفت‌وگو شود. به عنوان مثال ایران و افغانستان بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک دارند که با چالش‌هایی مانند قاچاق مواد مخدر، ورود غیرقانونی و تنش‌های امنیتی مواجه است که طی سال‌های گذشته تا حدود زیادی این مشکلات با تبادل‌نظر و هماهنگی‌های به وجود آمده میان تهران و کابل، حل‌وفصل شده اما تقویت امنیت مرزی و ایجاد سازوکارهای مشترک برای مقابله با این تهدیدات از اولویت‌هایی است که در سفر عراقچی به کابل در مورد آن تبادل نظر شده است.
از سوی دیگر بحث تبادلات تجاری و مناسبات اقتصادی میان ایران و افغانستان از گذشته تاکنون به دلیل وجود مرزهای مشترک و ظرفیت‌های متعدد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است. به گواه اسناد و سوابق گذشته، افغانستان یکی از بازارهای مهم صادراتی ایران محسوب می‌شود و با وجود نوسانات تجاری، حجم صادرات ایران به این کشور همچنان در جایگاه بالایی قرار دارد. علاوه بر این، بندر چابهار نقش کلیدی در توسعه تجارت و ترانزیت میان دو کشور ایفا می‌کند و در سفر عراقچی به کابل، تیمی از فعالان اقتصادی ایران، وزیر خارجه کشورمان را همراهی کردند تا راهکارهایی برای افزایش همکاری‌ها در حوزه‌هایی همچون حمل‌ونقل، زیرساخت و انرژی ارائه دهند. برخی تحلیلگران معتقدند که از میان جنبه‌های مختلف، سفر عراقچی به کابل با توجه به همراهی تیمی از فعالان اقتصادی ایران، حداقل در این بازه زمانی جنبه اقتصادی این سفر از اهمیت بیشتری برخوردار باشد؛ چراکه بر اساس اعلام مسئولان اتاق بازرگانی، صادرات ایران به افغانستان معادل دو برابر صادرات به ۱۵ کشور دیگر بوده و این موضوع یک پتانسیل بسیار بالا و مفید برای دو کشور قلمداد می‌شود.
علاوه بر این گفته می‌شود که صادرات ایران به افغانستان در سال‌های گذشته همواره بین دو تا سه میلیارد دلار بوده و این کشور شریک اقتصادی اصلی ایران در منطقه به شمار می‌رود که حالا عراقچی هم بر تعمیق این روابط تاکید دارد. به گزارش ایرنا، با وجود تعاملات گسترده میان ایران و افغانستان، نبود یک سند جامع و مدون، ضعف بزرگی در روابط دو کشور است. این سند می‌تواند چارچوبی برای حل‌وفصل اختلافات، تقویت همکاری‌ها و بهره‌برداری از ظرفیت‌های مشترک باشد. در این سند حتی موضوع ساماندهی به ورود و خروج مهاجران همچنین حقابه ایران هم می‌تواند یکی از محورهای مورد تاکید دو طرف باشد. در این خصوص عراقچی در دیدار با ملاحسن آخند، رئیس‌الوزرای حکومت سرپرست افغانستان صراحتاً اعلام کرد که موضوع حقابه ایران از هیرمند و اتباع غیرقانونی دو موضوع مهم در روابط ایران و افغانستان است. عراقچی با اشاره به موضوع مهاجرین غیرقانونی در ایران، تدوین طرح جامعی برای بازگشت اتباع غیرمجاز را خواستار شد. وی افزود: مردم ایران به مدت ۵ دهه میزبان مهاجران و پناهندگان افغانستانی بوده‌اند و سیاست ما بدرفتاری با مهاجرین نیست.
وی به معاهده هیرمند و حقابه ایران از رودخانه هیرمند اشاره کرد و گفت: موضوع آب را به جای اختلاف به موضوع همکاری تبدیل کنیم. عراقچی با اشاره به نگرانی مردم سیستان و بلوچستان و کم‌آبی در این استان بر اصلاح ساختار سد کمال‌خان و جلوگیری از هدررفت آب به «گود زره» تاکید کرد و افزود : برای اصلاح ساختار سد و تامین حقابه باید همکاری فنی داشته باشیم. رئیس‌الوزرای حکومت سرپرست افغانستان هم با اشاره به حقابه ایران از هیرمند تصریح کرد که حکومت سرپرست افغانستان، سیاست جلوگیری از ورود آب به ایران را ندارد و به وزارتخانه‌های آب و کشاورزی دستور داده‌ایم، آب باید به سوی ایران روان شود.
