توسط : “میخائیل میشوستین”، نخست‌وزیر روسیه در بحبوحه تنش‌های خاورمیانه وارد تهران شد و پس از تبادل نظر با “محمدرضا عارف” به دیدار رئیسجمهور پزشکیان رفت
گروه بین‌الملل: سفر میخائیل میشوستین، نخست‌وزیر روسیه به ایران، آن هم در بحبوحه وضعیت فعلی خاورمیانه و به‌خصوص پس از ترور دبیرکل حزب‌الله لبنان و حملات اسرائیل به لبنان از موضوعاتی است که بسیاری از رسانه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آن را زیر ذره‌بین برده‌اند که نشان از اهمیت آن دارد. مسکوتایمز در گزارش خود نوشته: «سفر نخست‌وزیر روسیه به تهران و دیدار وی با رئیس‌جمهوری ایران درحالی رخ می‌دهد که مسعود پزشکیان قرار است ۲۲ تا ۲۴ اکتبر (یکم تا سوم آبان‌ماه) در حاشیه اجلاس بریکس در کازان واقع در تاتارستان با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه دیدار کند». خبرگزاری آناتولی ترکیه هم با اشاره به بیانیه صادر شده از سوی دولت روسیه درخصوص این سفر نوشت: «میخائیل میشوستین، نخست‌وزیر روسیه در تهران علاوه بر رئیس‌جمهوری ایران با محمدرضا عارف، معاون رئیسجمهور دیدار خواهد کرد و قرار است در مورد تمام همکاری‌های روسیه و ایران در زمینه‌های تجاری، اقتصادی، فرهنگی و بشردوستانه گفت‌وگو شود. همچنین در این نشست‌ها به اجرای پروژه‌های مشترک بزرگ در زمینه‌های حمل‌ونقل، انرژی، صنعت و کشاورزی توجه ویژه‌ای خواهد شد». خبرگزاری‌های اینترفکس و رویترز هم صرفاً با انتشار بیانیه دولت روسیه، کلیاتی از این سفر را مطرح کردند. پیش از این نیز علی نجفی‌خوشرودی، معاون بین‌الملل و همکاری‌های منطقه‌ای معاون اول رئیسجمهور به ایرنا گفته بود: «این نخستین دیدار نخست‌وزیر روسیه با محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور ایران است و وی دیدارهایی با سایر مقامات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت». معاون بین‌الملل و همکاری‌های منطقه‌ای معاون اول رئیسجمهور اعلام کرده بود که سفر میخائیل میشوستین به تهران در رأس هیاتی بلندپایه از مسئولان روسی و رؤسای سازمان‌های اقتصادی این کشور صورت می‌گیرد و درخصوص طیف گسترده‌ای از همکاری‌های دو کشور به‌ویژه در حوزه اقتصادی در این سفر گفت‌وگو و تبادل‌نظر خواهد شد. در نهایت میخائیل میشوستین عصر دوشنبه وارد تهران شد سپس در مجموعه فرهنگی- تاریخی سعدآباد مورد استقبال رسمی معاون اول رئیسجمهور قرار گرفت.
تقویت روابط دوجانبه
در این راستا، مسعود پزشکیان در دیدار نخست‌وزیر روسیه تبادل هیات‌های دیپلماتیک میان ایران و روسیه را موجب توسعه تعاملات و ارتباطات دو کشور همچنین تقویت همکاری‌ها در راستای تسریع در اجرای توافقات عنوان کرد و افزود: معتقدیم اگر پروژه‌های مهم مشترک ایران و روسیه به مرحله اجرا برسند، ظرفیت‌های بزرگی در زمینه مقابله با تحریم‌های ظالمانه برای دو کشور ایجاد خواهند کرد. رئیسجمهور در ادامه توافق برای تبدیل ایران به هاب ترانزیتی و هاب گازی منطقه را نمونه‌ای عالی از همکاری مشترک میان ایران و روسیه در جهت تامین منافع دو کشور و در جهت ایجاد توسعه پایدار، رشد همگرایی و جهش اقتصادی در منطقه دانست و بر ضرورت اهتمام مسئولان عالی دو طرف برای اجرای این طرح‌ها تاکید کرد.
پزشکیان همچنین همکاری‌های منطقه‌ای بر بستر سازمان‌های بین‌المللی ازجمله بریکس و شانگهای را موجب قدرت‌افزایی کشورهای مستقل از جمله ایران، روسیه و چین در راستای مقابله با یکجانبه‌گرایی آمریکا عنوان کرد و گفت: تشدید جنایات و تنش‌زایی رژیم صهیونیستی که با حمایت مستقیم آمریکا و با هدف زمینه‌سازی برای گسترش حضور آمریکایی‌ها در منطقه درحال وقوع است، تهدیدی مشترک برای منافع کشورها و ملت‌های منطقه محسوب می‌شود که همفکری و همکاری بیشتر برای مقابله با چنین توطئه‌ای را ضروری می‌سازد.
نخست‌وزیر روسیه نیز در این دیدار ضمن ابراز خرسندی از دیدار با رئیسجمهور و ابلاغ سلام‌های گرم ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور این کشور به دکتر پزشکیان بر علاقه‌مندی کشورش برای تقویت و گسترش تعاملات و تبادلات با جمهوری اسلامی ایران به ویژه در بخش‌های انرژی، صنعت، حمل‌ونقل، کشاورزی، بهداشت و درمان و امور فرهنگی تاکید کرد. میخائیل میشوستین همچنین بر ضرورت گسترش همکاری‌ها میان ایران و روسیه در راستای تحقق نظم نوین جهانی به نفع همه کشورهای جهان تاکید کرد و خطاب به رئیسجمهور گفت: ما منتظر حضور شما در روسیه برای شرکت در اجلاس بریکس همچنین امضای موافقتنامه جامع راهبردی میان دو کشور هستیم. وی ضمن ابراز نگرانی از تشدید تنش‌ها در منطقه با حمایت آمریکایی‌ها افزود: آمریکا با حمایت از افزایش تنش و درگیری در نقاط مختلف جهان به دنبال تامین منافع خود است و کشورهای مستقل منطقه ازجمله ایران و روسیه برای مقابله با این‌گونه اقدامات باید همکاری‌های خود را سرعت ببخشند.
همچنین در نشست مشترک هیات‌های عالی‌رتبه ایران و روسیه، محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور در این نشست با محکومیت جنایات اسرائیل در غزه و لبنان همچنین اقدام بزدلانه آن در شهادت سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان از مواضع سازنده فدراسیون روسیه در این زمینه قدردانی و تاکید کرد: اقدامات روسیه در شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند در جلوگیری از جنگ و کشتار مردم بی‌گناه غزه و لبنان بسیار موثر باشد. وی با تاکید بر اینکه تقویت همکاری‌های تهران-مسکو موضع اصولی دولت چهاردهم است، تصریح کرد: گسترش همکاری‌ها با کشورهای همسایه ازجمله روسیه جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران دارد و باید در این دوره یادداشت تفاهم‌های همکاری های امضا شده بین دو کشور هر چه سریع‌تر عملیاتی شود. عارف اهمیت تقویت همکاری‌های منطقه‌ای بین ایران و روسیه در موضوعات مشترک را خاطرنشان و تاکید کرد که «باید در زمینه مسایل مرتبط با دالان زنگزور و کریدور شمال – جنوب بحث و تبادل نظرات بیشتری شود و بر این باور هستیم که هرگونه تغییرات در مرزها و ژئوپلیتیک منطقه موجب تنش و سوءاستفاده بازیگران فرامنطقه‌ای خواهد شد». وی همچنین بر تکمیل نیروگاه سیریک و واحدهای ۲ و ۳ نیروگاه هسته‌ای بوشهر با توجه به فاینانس ۱/۲ میلیارد دلاری این پروژه تاکید کرد و ادامه داد: در کنار ارتباطات دوجانبه، همکاری‌های چندجانبه همانند ایران، چین و روسیه و اتحادیه‌های منطقه‌ای با افزایش رایزنی‌ها و حضور در تشکل‌های منطقه‌ای برای حل مشکلات و تقویت روابط منطقه بسیار موثر است. عارف با قدردانی از طرف روسی برای نهایی شدن معاهده جامع و امضای آن در حاشیه اجلاس سران بریکس تصریح کرد: ۱۳ سند همکاری در این سفر باید توسط رؤسای کمیسیون‌های مشترک ایرانی و روسی نهایی شود همچنین از حمایت‌های روسیه برای عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا قدردانی می‌کنیم و امیدواریم مقدمات عضویت ایران در این اتحادیه در اجلاس روز فردا در ارمنستان فراهم شود. میخائیل میشوستین، نخست‌وزیر روسیه نیز در این نشست با اشاره به سابقه تاریخی همکاری‌های ایران و روسیه مبتنی بر اصول دوستی، همسایگی و حسن همجواری تاکید کرد: علاقه‌مند هستیم همکاری‌ها و روابط دو کشور با توجه به تاکیدات و دستورات مقام‌های عالی دو کشور به سطوح بالاتری برسد. وی با اشاره به اهمیت تکمیل کریدور شمال- جنوب تصریح کرد: این مسیر ارتباطی با توجه به ظرفیت‌های ترانزیتی دو کشور می‌تواند تاثیر مهم و فراوانی در تقویت همکاری‌های حمل‌ونقل کشورهای منطقه ازجمله کشورهای اورآسیا داشته باشد و از طرف دیگر می‌تواند دسترسی روسیه، کشورهای منطقه و حاشیه دریای خزر را به بنادر ایرانی در دریای خزر و بازارهای منطقه‌ای در آسیا و آفریقا و بنادر در خلیج‌فارس و اقیانوس هند تسهیل کند. نخست‌وزیر روسیه همچنین بر گسترش همکاری‌هایی در حوزه نفت و گاز، استخراج نفت از میادین نفت و گازی ایران، نوسازی پالایشگاه‌ها، ساخت کارخانه‌های پلیمری، همکاری‌های گمرکی، تکمیل نیروگاه حرارتی سیریک همچنین همکاری‌های حوزه انرژی تاکید کرد و گفت: فدراسیون روسیه برای تکمیل راه‌آهن رشت – آستارا آمادگی کامل دارد و تصمیمات لازم در این زمینه از طرف روسیه گرفته شده است.
دیدار در بحبوحه دو جنگ
آنچه در این میان و در مورد سفر نخست‌وزیر روسیه به تهران باید مورد نظر قرار بگیرد این است که میشوستین به عنوان یک اقتصاددان کهنه‌کار که رئیس سرویس فدرال مالیات روسیه بوده درحالی با مسعود پزشکیان و محمدرضا عارف دیدار کرد که از یک سو مسکو درگیر جنگ اوکراین است و از سوی دیگر، اسرائیل درحال اجرای حملات و عملیات‌های مختلف علیه لبنان، غزه و حتی یمن است. در این راستا «ولادیمیر پوتین» رئیسجمهور روسیه (دوشنبه) در سخنرانی ویدئویی خود به مناسبت سالروز الحاق مناطق جدید به روسیه گفت: «نه‌تنها دونباس بلکه شبه جزیره کریمه و سایر مناطق هدف بودند و به روسیه ملحق شده‌اند». وی همچنین گفت که «این تحولات به طور کامل ضرورت و درستی حمله به اوکراین و ماهیت آزادسازی واقعی این نواحی را تایید می‌کند».
رئیسجمهور روسیه همچنین قول داد که مسکو در سومین سال جنگ با کی‌یف به تمامی اهدافش که درباره اوکراین دارد، می‌رسد و افزود: «حقیقت با ماست. تمامی اهداف ما به دست می‌آیند». وی بار دیگر تاکید کرد که «غرب به طور سیستماتیک نفرت و ناسیونالیسم افراطی را در اوکراین القا کرده و دشمنی را با هر چیزی که روسی است، تحریک کرده است». پوتین درباره مذاکرات آتش‌بس نیز گفت که «همه شما می‌دانید که این مذاکرات چگونه به پایان رسید با دروغ، تقلب، فریب نخبگان غربی که از آن زمان اوکراین را به مستعمره خود تبدیل کرده‌اند تا از این کشور به عنوان پایگاهی نظامی علیه روسیه استفاده کنند. آنها عمداً نفرت و ناسیونالیسم رادیکال را پرورش دادند، دشمنی را با هر چیزی روسی برانگیختند، سلاح تهیه کردند، مزدوران و مستشاران به اوکراین فرستادند، ارتش اوکراین را برای جنگی جدید آماده کردند تا دوباره مانند بهار و تابستان ۲۰۱۴ اقدامات تنبیهی را در جنوب شرقی انجام دهند». این مواضع پوتین در مورد جنگ اوکراین به خوبی نشان می‌دهد که این منازعه همچنان به قوت خود باقی است اما موضوع دوم که بسیاری اعتقاد دارند نخست‌وزیر روسیه در سفر خود به تهران بدان اشاره خواهد کرد، پرونده جنگ غزه است که حالا به لبنان هم سرایت کرده است. واقعیت این است که روسیه در مورد مواجهه با اسرائیل و پرونده فلسطین و حتی وضعیت کنونی در لبنان موضع خاص خود را دارد. مسکو ترور دبیرکل حزب‌الله لبنان را محکوم کرد اما رابطه‌اش با اسرائیل همانند بسیاری از کشورهای دیگر ادامه دارد. در این میان مسکو سعی می‌کند که در مورد پرونده فلسطین هم کنشگری مختص به خود را انجام دهد؛ به‌عنوان مثال اواخر فوریه ۲۰۲۴ (اسفندماه ۱۴۰۲) نمایندگان گروه‌های فلسطینی ازجمله فتح و حماس به دعوت رسمی روسیه، نشستی را در مسکو برای بررسی تشکیل یک دولت یکپارچه آغاز کردند و میخائیل بوگدانف، معاون وزیر خارجه روسیه نیز اعلام کرد که برای برگزاری چنین نشستی در مسکو برنامه‌ریزی‌هایی از قبل انجام شده بود و در همان موقع هیات جبهه دموکراتیک آزادسازی فلسطین برای شرکت در این نشست مورد استقبال ویتالی نائومکین، رئیس موسسه شرق‌شناسی در وزارت خارجه روسیه قرار گرفتند و وارد مسکو شدند. این اقدامات همچنین از سوی چین هم انجام شده و به نوعی این دو قدرت شرقی درصدد بوده و هستند که بتوانند در پرونده فلسطین کنشگری خاص خود را داشته باشند؛ تا جایی که ۱۳ آگوست سال جاری میلادی (۲۳ مرداد ۱۴۰۳) ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه در مسکو با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین دیدار کرد و بر حمایت از ایجاد کشور فلسطین و تعهد روسیه به ارائه کمک‌های بشردوستانه تاکید داشت. این اقدامات اگرچه می‌تواند موجب آزار سیاسی اسرائیل از سوی روسیه شود اما در کل باید توجه شود که وضعیت فعلی خاورمیانه به خصوص اقدامات اسرائیل علیه لبنان موضوعی است که درحال ضریب گرفتن است و باید جامعه ملل برای مهار آن وارد میدان شود.
