توسط : “سازندگی” بررسی می‌کند: سفر “سیدعباس عراقچی”، وزیر امور خارجه ایران به عربستان و گفت‌وگو با مقامات سعودی، چگونه منجر به مهار اسرائیل و کاهش تنش در لبنان و غزه می‌شود؟
پرونده جنگ غزه که به تازگی یک ساله شده همچنین حملات متعدد اسرائیل به لبنان که مجموعاً صدها هزار کشته و زخمی بر جای گذاشته از اصلی‌ترین موضوعات جاری در سیاست بین‌الملل به حساب می‌آید اما کشورهای منطقه این پرونده را اولویت سیاست خارجی خود قرار داده‌اند و ایران هم مستثنا از این جمع نیست؛ به‌گونه‌ای که جلوگیری از ادامه تنش در خاورمیانه و پایان جنگ در غزه حالا در دستور کار دستگاه دیپلماسی کشورمان قرار گرفته است. بر همین اساس سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان که قرار بود برای رایزنی درخصوص این پرونده روز سه‌شنبه به ریاض برود و با همتای خود دیدار کند اما سفر به چهارشنبه موکول شد.
اسماعیل بقایی‌هامانه، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان چهارشنبه ظهر در پیامی که در حساب شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس به اشتراک گذاشت، اعلام کرد که «سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان در چارچوب رایزنی‌های دیپلماتیک و هماهنگی جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منطقه برای توقف نسل‌کشی و حملات اسرائیل و کاهش آلام برادران و خواهرانمان در غزه و لبنان امروز به پادشاهی عربستان سعودی سفر خواهد کرد». وی افزود که نسل‌کشی و تجاوز باید متوقف شود همچنین خاطرنشان کرد که ایران مصمم به تقویت روابط با همسایگان خود برای تضمین ثبات و امنیت و توسعه همکاری‌های اقتصادی به گونه‌ای است که در خدمت همه مردم منطقه باشد.
در این راستا، وزیر خارجه کشورمان بعدازظهر چهارشنبه وارد ریاض شد و در بدو ورود به ریاض درخصوص اهداف سفر خود اعلام کرد که «روابط ما با عربستان روابط رو به رشدی است و در مسیر خوبی درحال پیشروی است». به گزارش ایرنا، وی بیان کرد که «هدف من از این سفر رایزنی درخصوص مسائل منطقه و تحولاتی است که در منطقه درحال صورت گرفتن است. در لبنان و غزه و جنایاتی که رژیم صهیونیستی در حال ارتکاب آن است، آوارگانی که هم‌اکنون در لبنان وجود دارند و نحوه کمک‌رسانی به آنها». وزیر امور خارجه تصریح کرد که «بحث مسائل منطقه هدف اصلی سفرم است؛ البته درخصوص مسائل دوجانبه حتماً در سفری جداگانه به آن خواهیم پرداخت». عراقچی خاطرنشان کرد: «امیدوار هستیم که این رایزنی‌ها بتواند به شرایط بهتری برای فلسطین، لبنان و صلح منطقه منجر شود».
بر این اساس، وزیر خارجه کشورمان بعدازظهر چهارشنبه پس از ورود به ریاض با «فیصل بن‌فرحان» همتای سعودی خود دیدار و گفت‌وگو کرد. همچنین اسماعیل بقایی‌هامانه سخنگوی وزارت امور خارجه عصر چهارشنبه با اشاره به دیدار وزرای خارجه ایران و عربستان در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: دکتر عراقچی، وزیر امور خارجه، گفت‌وگوهای مفید و سازنده‌ای با همتای عربستانی خود، امیر فیصل بن فرحان در خصوص آخرین تحولات منطقه به ویژه غزه و لبنان داشتند. طرفین خواستار توقف جنگ علیه غزه و لبنان و رساندن هرچه سریع‌تر کمک‌های انسان‌دوستانه به آوارگان شدند. وی گفت که دو وزیر همچنین با مرور آخرین وضعیت روابط دوجانبه بر عزم مشترک برای ادامه مسیر تقویت روابط در حوزه های مختلف سیاسی، امنیتی و اقتصادی تاکید کردند. از سوی دیگر این دیپلمات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ایران چهارشنبه شب در ادامه دیدارهای خود با مقامات عربستان با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان دیدار و رایزنی کرد. این درحالی است که رویترز ساعاتی قبل از ورود رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان به ریاض به نقل از یک منبع مطلع، گزارش داد که سیدعباس عراقچی چهارشنبه‌شب در ادامه سفرش به عربستان وارد قطر خواهد شد.
اینکه چرا در این مقطع زمانی چنین سفری از سوی وزیر خارجه کشورمان درحال انجام است، موضوعی است که در بطن آن پرونده جنگ غزه و حملات بی‌امان اسرائیل به لبنان نهفته است اما باید توجه کرد که در این راستا، موضوع تحرکات اسرائیل علیه ایران هم مطرح است. پس از عملیات وعده صادق ۲ مقامات سیاسی و امنیتی اسرائیل بارها به عناوین مختلف اعلام کردند که قصد دارند به ایران پاسخ دهند و در این راستا، تمام رسانه‌های آمریکا و اسرائیل به انضمام مطبوعات و رسانه‌های منطقه‌ای سعی داشتند تا براساس راهبردهای خود به این موضوع ضریب دهند. به عنوان نمونه، رسانه‌های آمریکا طی هفته گذشته و روزهای قبل بر این موضوع متمرکز شدند که مقامات ایالات‌متحده و تیم جو بایدن درحال رایزنی با اسرائیل هستند تا پاسخ آنها به تهران را تا حد زیادی لغو کنند اما آرام‌آرام این موضوع جای خود را به سناریوی دیگری داد و در سناریو جدید، بحث بر سر این بود که آمریکا می‌خواهد ضریب این پاسخ را کاهش دهد!
در اسرائیل هم رسانه‌ها سعی کردند تا برخی اهداف را برای القای یک جنگ روانی عمومی مطرح کنند و حتی بحث احتمال هدف قرار گرفتن تاسیسات هسته‌ای و زیرساخت‌های نفتی را مطرح کردند و سعی می‌کنند بر همین روال کار خود را ادامه دهند. در رسانه‌های منطقه‌ای هم چنین اوضاع و احوالی قابل رؤیت است و بر همین اساس باید گفت که بخشی از سفر وزیر خارجه کشورمان به ریاض می‌تواند به این موضوع مربوط شود. از سوی دیگر، روابط دوجانبه را هم باید از محورهای دیدار و گفت‌وگوی وی بدانیم که ذیل «دیپلماسی منطقه‌ای دولت چهاردهم» مطرح می‌شود و وزیر خارجه کشورمان بعد از بازگشت از نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد که در نیویورک برگزار شد، درحال فعال کردن این موضوع است. عراقچی جمعه (۱۳ مهر) به لبنان سفر کرد و به منظور دیدار با مقامات لبنان وارد بیروت شد سپس روز شنبه (۱۴مهر) به سوریه رفت و با بشار اسد، رئیس‌جمهوری این کشور در دمشق دیدار و گفت‌وگو کرد. همچنین عراقچی و بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر، روز دوشنبه و در یک تماس تلفنی درخصوص آخرین تحولات منطقه رایزنی کردند و طرفین در این گفت‌وگو بر ضرورت افزایش تلاش‌های دیپلماتیک برای توقف تهاجم اسرائیل به لبنان و غزه و ارسال کمک‌های بشردوستانه برای آوارگان تاکید کردند. این سلسله از سفرها به وضوح نشان می‌دهد که دستگاه دیپلماسی کشورمان تمام تمرکز و توان خود را به کار گرفته تا بتواند جنگی که اسرائیل در آتش آن می‌دمد را به پایان خود نزدیک کند.
دیپلماسی منطقه‌ای ایران از نگاه رسانه‌های خارجی
بدون‌شک این رفت‌وآمدها از نگاه رسانه‌های غربی و منطقه‌ای پنهان نمی‌ماند؛ چراکه چندی پیش هم رئیس‌جمهور پزشکیان در رأس هیاتی به قطر سفر کرد و قبل از آن هم وی در نخستین سفر خارجی خود به عراق عزیمت کرده بود که باز هم اهمیت دیپلماسی منطقه‌ای در دولت چهاردهم را به تصویر می‌کشد. در این میان گاردین با انتشار گزارشی نوشت است: «با توجه به سفر وزیر امور خارجه ایران به عربستان سعودی در میان بالا رفتن تنش‌های منطقه‌ای، ایران نقش حساس و مهمی برای رسیدن به آتش‌بس در لبنان و غزه دارد و رایزنی‌های طرفین برای آتش‌بس در غزه و لبنان تعیین‌کننده خواهد بود. این نشریه انگلیسی نوشت: «ایران و عربستان سعودی در وضعیتی که «نزدیک به جنگی منطقه‌ای در چند جبهه است»، دو بازیگر مهم منطقه‌ای هستند». به بیان گاردین عراقچی که به بیروت و دمشق نیز سفر کرده، احتیاط زیادی درباره مقاصد ایران به خرج داده اما نقش ایران برای هر گونه تصمیمی درباره حزب‌الله لبنان، تجدید قوای آن یا جلوگیری از تبدیل شدن لبنان به غزه دوم اهمیت بسیار زیادی دارد. گاردین همچنین مدعی شد که بیشترین حد از مذاکرات عربستان- ایران بر چگونگی پاسخ به حمله اسرائیل به لبنان و تمایل ایران برای احیای مسیری دیپلماتیک برای بهبود این وضعیت متمرکز خواهد بود.
فاکس‌نیوز نیز در گزارشی با اشاره به اینکه یک سال پیش، عربستان سعودی و اسرائیل در آستانه توافقی برای عادی‌سازی روابط قرار داشتند، نوشته است: «به نظر می‌رسد که با سفر وزیر امور خارجه ایران به عربستان سعودی برای گفت‌وگو درباره متوقف کردن حملات اسرائیل به غزه و لبنان، دیگر اثری از تلاش‌ها برای این توافق نیست». فاکس‌نیوز با انتشار این مطلب نوشت: «سعودی‌ها شراکت راهبردی طولانی‌مدتی با آمریکا دارند و بزرگ‌ترین خریدار تسلیحات آن هستند. اما در سال‌های اخیر میان این کشور منطقه و ایران، آشتی سیاسی برقرار شده است». در ادامه این مطلب آمده است: «هفته گذشته، کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ازجمله عربستان سعودی بر بی‌طرفی خود در درگیری میان اسرائیل و ایران تاکید کردند. ایران هشدار داده است که اگر حامیان اسرائیل دخالت مستقیمی داشته باشند، منافع‌شان در منطقه هدف قرار خواهد گرفت».
این درحالی است که یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون اسرائیل (چهارشنبه) فاش کرد که توافقی بین اسرائیل و آمریکا انجام شده بود اما توسط نتانیاهو و تیم وی اجرا نشد. لاپید در پلتفرم ایکس نوشت که آمریکایی‌ها با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل قبل از ترور سیدحسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان بر سر آتش‌بس در لبنان به مدت حداقل ۲۱ روز توافق کرده بودند اما این توافق اجرایی نشد. لاپید در ادامه تاکید کرد که «ما در بهترین موقعیت در رابطه با لبنان از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ هستیم و اکنون زمان مناسبی برای حل‌وفصل سیاسی با لبنان است». تمام این اتفاقات درحالی رخ می‌دهد که حملات اسرائیل به لبنان همچنان ادامه دارد؛ به‌گونه‌ای که (چهارشنبه) منابع خبری اعلام کردند، ارتش اسرائیل در حمله‌ای شهرک الوردانیه در شهرستان الشوف در استان جبل لبنان را هدف قرار داده است.
