توسط : هاشمیطبا میگوید: تا رانتخواری و ریختوپاش وجود دارد، کوچکسازی دولت در حد شعار خواهد ماند
رئیسجمهور در روزهای اخیر دوباره از لزوم سبکتر کردن بدنه دولت و بهعبارتی «کوچکسازی آن» سخن گفته است؛ وعدهای که تقریبا همه رؤسای جمهور پیش از او هم مطرح کردهاند، بیآنکه به نتیجه برسند. پزشکیان پیش از این نیز بارها تاکید کرده که «کوچکسازی دولت کار سادهای نیست، اما راهی جز این تصمیم نداریم». این در حالی است که بخش قابلتوجهی از جامعه معیشت خود را مستقیما از بودجه عمومی دریافت میکند و هر تغییری در ساختار دولت، بلافاصله به وضعیت اقتصادی این خانوارها گره میخورد.
از دهه ۷۰ تاکنون، تقریبا همه دولتها در شعار، از ضرورت چابکسازی و کاهش تصدیگری دولت سخن گفتهاند، اما در عمل، نهتنها نتوانستهاند این بدنه را کوچک کنند، بلکه با ایجاد نهادها و شرکتهای وابسته، آن را فربهتر کردهاند. به همین دلیل، این پرسش مطرح میشود که آیا دولت پزشکیان میتواند از این چرخه تکراری عبور کند یا بار دیگر در همان مسیر گرفتار خواهد شد. مصطفی هاشمی طبا، فعال سیاسی اصلاحطلب در گفتوگو با سازندگی کوچکسازی دولت را شعاری تکراری و بدون پشتوانه میداند و معتقد است که در شرایطی که ساختار اداری کشور مملو از نهادهای موازی، هزینههای پنهان و استخدامهای بیبرنامه است و تا زمانی که ریخت و پاش و رانتخواری در کشور وجود دارد، شعار کوچکسازی عملا نتیجهای در بر نخواهد داشت. متن این گفتوگو را در ادامه میخوانید:
رئیسجمهور اخیرا مجدد تأکید کردهاند که دولت باید کوچک شود و از قصدشان برای کوچکسازی دولت گفتهاند. این وعده در نگاه شما تا چه حد واقعبینانه است؟
واقعیت این است که ایشان نمیتوانند حتی یک نفر را جابهجا کنند، چه برسد به کوچک کردن دولت. پیش از او هم آقای روحانی و آقای رئیسی همین وعده را دادند، اما هیچکدام موفق نشدند. درواقع، این حرفها بیشتر در حد شعار است، چون عملا کاری از دولتها برنمیآید.
چرا فکر میکنید امکان کوچک کردن دولت وجود ندارد؟
چون معلوم نیست کجای دولت قرار است کوچک شود. میخواهند سپاه را کوچک کنند؟ آموزشوپرورش را؟ ارتش را یا وزارت نیرو را؟ دولت اول باید از نهاد ریاستجمهوری شروع کند. پیش از انقلاب، دفتر نخستوزیری فقط حدود صد نفر نیرو داشت، حالا ببینید چقدر نیروی انسانی و دفتر و مرکز به آن اضافه شده است. هنوز هم در حال گسترشاند، اما در ذهنشان میگویند «داریم کوچک میکنیم»!
اگر دولت واقعا بتواند کوچکسازی را عملیاتی کند، چه تأثیری بر بهبود وضعیت کشور خواهد گذاشت؟
عملا تأثیری نخواهد داشت جز این که عدهای بیکار شوند و دوباره به شکل دیگری وابسته به دولت بمانند. کوچکسازی دولت بهخودیخود راهحل نیست.
از نظر شما راههای جایگزین برای کوچکسازی دولت چیست؟
راههای زیادی وجود دارد اما توجهی به آنها نمیشود و به اجرا نمیرسد. مثلا روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر بنزین قاچاق میشود و خودشان هم میدانند منبع آن کجاست، اما کاری نمیکنند. حالا فرض کنید ۲۰۰ هزار نفر هم از دولت بیرون کنند؛ چه اتفاقی میافتد وقتی این حجم از قاچاق و فساد در کشور وجود دارد؟ از یک طرف میگویند کوچکسازی از طرف دیگر نهادهایی مثل آموزشوپرورش میگویند کمبود نیرو دارند و از استخدام ۲۰۰ هزار نفر خبر میدهند. خب این تناقض است. نهادهای دیگر هم ورودیهای جدید دارند. زمانی گفتند با بازنشستگی زودهنگام دولت را کوچک میکنیم، اما نتیجه چه شد؟ دوباره استخدام کردند و دولت هر روز بزرگتر شد درواقع، ما با یک چرخه معیوب روبهرو هستیم که خروجیاش فربهتر شدن دولت است. بنابراین، این ایده بعد از این هم همچنان در حد شعار باقی خواهد ماند و عملیاتی نخواهد شد، چون هیچ برنامه و قدرت اجرایی پشت آن نیست.
پس راهحل چیست؟ به نظر شما از کجا باید شروع و چه باید کرد تا دولت واقعا کارآمد شود؟
اول باید مسئله را درست تعریف کرد. دولت و ملت باید صرفهجویی را از خودشان آغاز کنند. تا زمانی هم که دولت همزمان به شفافیت و انضباط مالی تن ندهد، هیچ اصلاحی پایدار نخواهد بود. وقتی ریختوپاش و رانتخواری همهجا هست، وقتی قاچاق گسترده وجود دارد، چطور میشود انتظار داشت دولت کوچک شود؟ همین حالا ببینید چه بنگاههایی با رانت اداره میشوند، یا در پروندههایی مثل بانک آینده چه فسادهایی وجود دارد. وقتی ارز صادراتی معلوم نیست دست چه کسانی است، گفتن از کوچکسازی دولت اصلا چه موضوعیتی دارد؟
هزارتا مسئله وجود دارد که اول باید آنها را حل کرد و تا آنها حل نشود کوچکسازی نتیجهای نخواهد داشت. قبل از هر چیز باید دولت بفهمد چه دارد و کجا هزینه میکند. الان حتی در پرداخت حقوق و مزایا هم شفافیت وجود ندارد. بعضی سازمانها چند برابر بقیه پرداختی دارند و هیچ نظارتی بر آنها نیست. اول باید حسابرسی، شفافیت و عدالت در پرداختها برقرار شود بعد میشود از اصلاح ساختار صحبت کرد.
