توسط : فرشاد گلزاری، گروه بین‌الملل
شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین قرار است طی یک تور پنج روزه و پس از پنج سال عازم اروپا شود و در این مسیر به فرانسه، صربستان و مجارستان سفر خواهد کرد. رویترز در این خصوص نوشته که این سفر ممکن است، شکاف‌های موجود در اروپا بر سر تجارت با پکن و نحوه قرار گرفتن این قاره به عنوان یک دیوار حائل یا قطب جدید میان آمریکا و چین را برجسته کند. رئیس‌جمهوری چین درحالی به فرانسه، صربستان و مجارستان سفر می‌کند که اتحادیه اروپا به دلیل یارانه‌های هنگفتی که به اذعان بروکسل به شیوه‌ای ناعادلانه به تولیدکنندگان چینی اختصاص یافته، پکن را به اعمال تعرفه بر صنعت خودروهای برقی و انرژی سبز این کشور تهدید کرده است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند با توجه به اینکه اقتصاد چین هم‌اکنون با مشکلاتی دست‌وپنچه نرم می‌کند و آمریکا نیز درحال بستن درهای خود به روی شرکت‌های چینی است، اتحادیه اروپا می‌تواند تا حدی پکن را برای توجه به خواسته‌های خود تحت فشار قرار دهد. این در حالی است که ناظران بین‌المللی بر این باور هستند که ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا درخصوص نوع تعامل و روابط با چین همسو نیستند و این امر می‌تواند بر توانایی آنها در شکل دادن به تفکر چین تاثیر منفی بگذارد. از سوی دیگر، نگرانی‌های اروپا نسبت به حمایت‌های چین از اقتصاد جنگی روسیه طی دو سال تهاجم نظامی این کشور به اوکراین نیز بر این سفر سایه انداخته است. در این بین لی جیان، سخنگوی وزارت خارجه چین اعلام کرده که سفر شی جین پینگ به «توسعه روابط چین با اروپا و نیز تحکیم صلح و ثبات در جهان» کمک خواهد کرد اما در این میان بسیاری از مفسران حوزه بین‌الملل به گونه‌ای دیگر فکر می‌کنند. در این راستا، روزنامه لوموند فرانسه نوشته است که رئیس‌جمهوری چین روز دوشنبه برابر با ششم ماه مه قصد دارد برای شرکت در جشن شصتمین سالگرد روابط دیپلماتیک بین فرانسه و جمهوری خلق چین وارد فرانسه شود اما این سفر وی را نمی‌توان اتفاقی دانست. به اعتقاد نویسندگان لوموند «شی» در این سفر به نوعی می‌خواهد بر روابط چین و فرانسه که از زمان شارل دوگل تاکنون پابرجاست، تاکید کند و همین موضوع به نوعی می‌تواند تعمیق دوگانگی در اتحادیه اروپا را رقم بزند. از سوی دیگر، او در بلگراد، پایتخت صربستان به دنبال آن خواهد بود که بمباران ساختمان سفارت چین در 7 مه 1999 توسط ناتو به رهبری ایالات‌متحده را محکوم کند و در نهایت وی در مجارستان سعی می‌کند در دیدار با ویکتور اوربان، نخست‌وزیر ضداروپایی مجارستان به نوعی او را شریک پکن بداند و باز هم در این راستا، مساله شکاف در اروپا مطرح می‌شود. این در حالی است که ویکتور اوربان عملاً متحد ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و دونالد ترامپ به حساب می‌آید و در پرونده اوکراین کاملاً بر ضدغرب و به نفع روسیه موضع‌گیری کرده و گام برداشته است. بر این اساس باید گفت که سفر شی عملاً از نظر تحلیلگران فرانسوی و حتی کارشناسان اروپایی، نوعی گام برداشتن پکن برای ایجاد شکاف در اتحادیه اروپا به حساب می‌آید. آنها معتقدند که مکرون از آخرین دیدار خود با شی در سال 2019 تاکنون مواضعی را اتخاذ کرده که به نوعی می‌تواند نشان‌دهنده یک رقبت به پکن باشد اما این رقبت، معترضانی دارد و فرانسه به صورت انفرادی نمی‌تواند دست به چنین اقدامی بزند. او به طور سیستماتیک مقامات اروپایی را در جریان دیدارهای خود با مردم شماره یک چین، چه در پاریس و چه در پکن قرار داده و فرانسه در مواجهه با دومین قدرت بزرگ جهان، که اروپایی‌ها آن را «رقیب سیستماتیک» خود توصیف می‌کنند، هیچ علاقه‌ای به این ندارد که به تنهایی پیش برود و با همتای چینی خود همدلی کند. به‌زعم کارشناسان اروپایی فقط یک اروپای متحد شانس شنیدن پکن را دارد و همین موضوع حالا به یک سوال بزرگ تبدیل شده است: آیا مکرون به دنبال رهبری و اتحاد میان کشورهای اروپایی است؟
الیزه و چالش رهبری اروپا
چندی پیش امانوئل مکرون در دانشگاه سوربُن فرانسه اقدام به ایراد سخنرانی کرد و در آنجا به مساله‌ای اشاره کرد که برای اروپایی‌ها چندان خوشایند نبود. او خطاب به دانشجویان و مقامات سیاسی حاضر در این جلسه با صدای رسا گفت که «خطری مبنی بر مرگ اروپا وجود دارد؛ چراکه اروپا در نقطه بحرانی قرار گرفته و در مقابل رقبایی که با سرعت بالا درحال تجدید تسلیحات هستند باید اقدامات بیشتری انجام دهد». رئیس‌جمهور 46 ساله فرانسه گفت: «در شرایطی که قوانین تجارت آزاد جهانی توسط رقبای اصلی به چالش کشیده شده است، خطر عقب ماندن به لحاظ اقتصادی برای اروپا وجود دارد و باید الگوی رشد خود را بازنگری کنیم؛ چراکه خطر تضعیف اروپا یا حتی سقوط آن بسیار زیاد است. از اروپا می‌خواهیم از یک اقلیت راهبردی بیرون بیاید و مساله‌ای که او را بیش از اندازه به انرژی روسیه و در حوزه امنیت به ایالات‌متحده وابسته کرده را به صورت بومی حل‌وفصل کند». این سخنان مکرون به صورت عملی نشان می‌دهد او همانند چند سال قبل که اعلام کرده بود «ناتو دچار مرگ مغزی شده است» به دنبال آن است باز هم یک اتحاد اروپایی را تشکیل دهد یا اینکه حداقل آن را ترمیم و تعمیق کند. مکرون از گذشته به دنبال این بوده که به هر ترتیب به ذعنوان تنها کشور حاضر در اتحادیه اروپا (به دلیل خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) که عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد است و یک قدرت هسته‌ای هم به حساب می‌آید، خود را رهبر جدید اروپا و اصلاح‌کننده وضعیت فعلی این اتحادیه به دنیا به خصوص کشورهای اروپایی معرفی کند. در همین راستا اخیراً «روزنامه فرانکفورتر روند شای» آلمان در مطلبی نوشت که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه می‌خواهد اتحادیه اروپا را به یک قدرت هسته‌ای گسترش دهد. این روزنامه آلمانی معتقد است که مکرون می‌خواهد درباره بازدارندگی هسته‌ای در اروپا بحث کند و کشور او آماده است تا در دفاع از خاک اروپا مشارکت بیشتری داشته باشد. در این خصوص باید توجه کرد که مکرون در جلسه‌ای با جوانان که توسط گروه رسانه‌ای EBRA فرانسه برگزار شد در خصوص این سوال که آیا فرانسه آماده اروپایی کردن قابلیت بازدارندگی هسته‌ای خود است، گفت که می‌خواهد همه چیز را روی میز بگذارد تا به این نتیجه برسد که چه مولفه‌ای می‌تواند به شکلی معتبر از اروپا محافظت کند. او حتی بر این موضوع تاکید کرد که کشورش آماده است حتی مشارکت بیشتری در دفاع از خاک اروپا داشته باشد. مکرون معتقد است که باید یک سپر دفاعی برای اروپا طراحی و اجرایی شود که فراتر از ناتو باشد و به نوعی بر یک دفاع بومی اروپایی تاکید دارد. او این اظهارات را درحالی مطرح کرده که حالا دو موضوع اصلی در این میان وجود دارد و به نوعی اروپا را با هراس روبه‌رو کرده است. موضوع اول، روسیه است. روس‌ها همچنان بر حمله در اوکراین تا رسیدن به اهداف خود تاکید دارند و در مقابل آمریکا هم با ارائه کمک‌های گسترده تسلیحاتی به کی‌یف سعی دارد، هزینه را برای مسکو افزایش دهد و در این راستا فرانسه به صورت آشکار و برخی از کشورهای اروپایی در خفا این روند را به ضرر خود می‌دانند و معتقدند که ادامه این زد‌وخوردها می‌تواند جنگ را به خاک اروپا بکشاند. اما موضوع دوم دونالد ترامپ است. او اخیراً در مصاحبه با مجله تایم به اعضای ناتو هشدار داده است که در صورت پیروزی در دور دوم ریاست‌جمهوری آمریکا آنها را «دست تنها» خواهد گذاشت، مگر اینکه هزینه‌های نظامی خود را افزایش دهند. ترامپ که حالا نامزد انتخابات سال ۲۰۲۴ است در این مصاحبه گفته که پیام او به این ائتلاف نظامی این است که «اگر نمی‌خواهید هزینه کنید، پس خودتان هستید و خودتان». این بدان معناست که از همین حالا سایه ترس بر سر اروپا قابل مشاهده و ملموس است و به همین دلیل به نظر می‌رسد که چین هم در این وضعیت می‌خواهد از اتحادیه اروپا به نفع خود استفاده کند. حال باید دید که مکرون با توجه به تضعیف قدرت آلمان پس از مرکل به عنوان موتور محرک اروپا می‌تواند رهبری اروپا را به عهده بگیرد یا اساساً در این راه شکست خواهد خورد؟!
