توسط : همکاری دیپلماتیک تازه ایران با آژانس بینالمللی انرژی بیشتر شد
در هفتههای اخیر، تلاشهای دیپلماتیک پیرامون پرونده هستهای ایران وارد مرحلهای تازه شده است؛ مرحلهای که میتواند تعامل جدیدی برای تنشزدایی از روابط ایران و آژانس بینالمللی انرژی اتمی ایجاد کند. در همین چارچوب، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه در دوحه با کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دیدار و گفتوگو کرد. این دیدار در شرایطی صورت گرفت که سه کشور اروپایی اقدام به بازگرداندن قطعنامههای لغو شده شورای امنیت کردهاند؛ اقدامی که از سوی ایران غیرقانونی و مغایر با روح توافقات پیشین تلقی شده است. عراقچی در این دیدار ضمن تأکید بر پایبندی ایران به مسیر دیپلماسی از کالاس خواست تا در مقام هماهنگکننده کمیسیون مشترک برجام، نقش فعالی در خنثیسازی تحرکات اخیر ایفا کند. او با اشاره به تعهدات مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ بر ضرورت حفظ چارچوبهای توافق شده، تأکید کرد و خواستار بازگشت طرفهای اروپایی به رویکردی سازنده شد. کالاس نیز در پاسخ، مذاکره را تنها راهحل موجود دانست و بر لزوم ادامه گفتوگوها در روزها و هفتههای آینده توافق شد. در ادامه این تحولات، عراقچی موضع ایران را با صراحت بیان کرد و گفت که جمهوری اسلامی هرگز میز مذاکره را ترک نکرده چراکه به صلحآمیز بودن برنامه هستهای خود باور دارد و از گفتوگو هراسی ندارد. او افزود که ایران همواره آماده مذاکره بوده اما در صورت خدشهدار شدن عزت ملی، گزینههای دیگری نیز روی میز خواهد بود. این موضعگیری نشاندهنده عزم ایران برای حفظ استقلال و کرامت ملی در برابر فشارهای خارجی است. اشاره عراقچی به دیدار اخیر رئیسجمهور ایران با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز حائز اهمیت بود. او نقل کرد که گوترش به این نتیجه رسیده که ایران به دنبال سلاح هستهای نیست و همواره راهحل دیپلماتیک را ترجیح داده است. با این حال عراقچی تأکید کرد که برخی ابهامات باقیمانده تنها از طریق تعامل و گفتوگو قابل رفع هستند. او همچنین یادآور شد که ایران در گذشته اقداماتی اعتمادساز انجام داده و در صورت توافق، آماده ورود به برنامههای جدید اعتمادسازی است، مشروط به رفع تحریمها و پایان تهدیدات. در همین حال به نظر میرسد، روابط ایران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز با پیشرفتهایی اندک روبهرو شده است. پس از حملات آمریکا به برخی تأسیسات هستهای ایران و آغاز جنگ ۱۲ روزه اسرائیل، بازرسان آژانس کشور را ترک کردند و همکاریها به حالت تعلیق درآمد. اکنون مذاکراتی میان وزارت امور خارجه، سازمان انرژی اتمی و آژانس در جریان است تا چارچوب جدیدی برای همکاریها طراحی شود. عراقچی اعلام کرد که آژانس نیز پذیرفته که شرایط جدید نیازمند چارچوبی تازه است اما تا زمان دستیابی به توافق، همکاری جدیدی شکل نخواهد گرفت.
رضا نجفی، نماینده دائم ایران در سازمانهای بینالمللی در وین نیز از ادامه رایزنیها در سطح کارشناسان خبر داد و گفت که هدف این مذاکرات، تعیین شکل جدید همکاری با آژانس است. در سوی دیگر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، در گفتوگویی با رویترز تأکید کرد که مذاکرات نباید ماهها به درازا بکشد. او همچنین اذعان کرد که از زمان حملات به سایتهای هستهای، آژانس هیچ اطلاعاتی درباره وضعیت اورانیوم ۶۰ درصدی ایران ندارد. در کنار این تحولات، نگرانیها از فعال شدن مکانیسم «اسنپبک» همچنان پابرجاست. با گذشت یک هفته از آغاز مهلت ۳۰ روزه، نشانهای از تغییر مسیر برای جلوگیری از اجرایی شدن آن دیده نمیشود. با این حال، عراقچی تأثیر این تحریمها را بیشتر روانی دانست و گفت که تحریمهای سنگینتری از سوی آمریکا اعمال شدهاند اما فضای روانی پیرامون اسنپبک بیش از واقعیت آن بزرگنمایی شده است. او تأکید کرد که ایران با هر نوع تحریمی مخالف است و برای رفع آنها تلاش خواهد کرد. در مجموع، روابط ایران و آژانس در آستانه یک نقطه عطف قرار دارد. نتیجه مذاکرات مستقیم با آمریکا و توانایی طرفین در حل مسائل فنی و امنیتی، تعیینکننده آینده این روابط خواهد بود. اگر دیپلماسی پیروز شود، میتوان به بهبود روابط امیدوار بود؛ در غیر این صورت، احتمال ورود به دورهای از تنش و بیثباتی بیشتر وجود دارد.
