توسط : چرا قانون هوای پاک اجرا نمیشود؟
بهقلم؛ جلیل سازگارنژاد؛ نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی
هنگامی که دستگاههای مسئول در تأمین هوای پاک برای کشور به وظایف ذاتی خود عمل نمیکردند، لاجرم قانون جامع هوای پاک در سال ۱۳۹۶ به تصویب مجلس رسید تا شاید گامی اساسی و اقداماتی جدی و سریع برای فضای سالم تنفسی مردم برداشته شود. اما بهرغم اینکه در قانون مذکور حداکثر سه سال برای انجام اقدامات عملی سلبی و ایجابی مؤثر پیشبینی شده بود، متأسفانه تاکنون که بیش از ۸ سال از تصویب و سپری شدن ۵ سال از مهلت مقرر در قانون میگذرد شاهد کمترین میزان در اجرای مفاد قانونی هوای پاک هستیم و به تعبیری میتوان گفت که قانون مصوب سال ۹۶ در شرایط تعلیقی و تعطیلی قرار دارد. در همین راستا براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس از ۵۶ ماده قانون مذکور ۲۲ ماده بسیار ضعیف و ۱۷ ماده در حد متوسط اجرا شده است که همین امر موجب گردیده که آلودگی هوا از قاتل خاموش به هلاکتگر آشکار تغییر نقش بدهد.
در پیدایش آلودگی هوا که در تعاریف مرسوم به انتشار چند آلاینده جامد، مایع، گاز و… بهصورت طبیعی مانند توفان شن، گردوغبار، آتشسوزی جنگلها و مراتع و… یا انسانساخت مانند عوامل متحرک مثل خودروها و وسایل نقلیه موتوری و غیرموتوری ثابت مانند صنایع، کارخانهها و… اتلاق میگردد، عوامل متعددی نقش دارند اما به استناد پژوهشهای صورت گرفته در مراکز پژوهشی و علمی ازجمله مرکز پژوهشهای مجلس عاملی چون تولید سوختهای پرسولفور مانند بنزین، نفتگاز، نفتکوره، نفت سفید و… که حجم بسیار پرمصرفی در کشور دارند، در صدر عوامل آلودهکننده هوا میباشند. در این خصوص باید یادآور شد علاوه بر اینکه بسیاری از پالایشگاههای ایران قدیمی و بهعبارتی خارج از استانداردهای فنی روز دنیا میباشند، خوراکهای خامی نیز که به این پالایشگاهها تزریق میگردد از نوع سنگین و با گوگرد بالا میباشد که در نتیجه فرآوردههای تولیدی آنها نیز تحتتأثیر این دو عامل با استانداردهای قابل مصرف مندرج در قانون هوای پاک، مغایرت و فاصله جدی دارد. وزارت نفت براساس قانون موظف بوده که طی مدت سه سال استانداردهای لازم را در واحدهای پالایشگاهی برای تولید فرآوردههای مجاز ایجاد نمایند که موفق به انجام این تکلیف قانونی بهدلایل گوناگونی ازجمله کمبود منابع و یا شرایط تحریمی برای انتقال تکنولوژی، مدیریت نامناسب و نداشتن اهتمام جدی نگردیده است.
از دیگر عوامل بسیار مهم و سرنوشتساز در پیدایش هوای آلوده میتوان به تولید خودروهای داخلی که عمدتاً خارج از ضوابط و شرایط و استانداردهای فنی مندرج در قانون هوای پاک و آئیننامههای آن میباشد، اشاره کرد. فرسودگی ناوگان حملونقل کشور، کیفیت بسیار پایین خودروها و موتورسیکلتهای تولیدی و مصرف سوختهای پرسولفور بیشترین سهم را در کاهش کیفیت هوای کشور و در شمار عوامل اصلی آلودگی هوا قرار دارند که تدابیر مؤثری برای کنترل و نظارت بر آن صورت نگرفته است. در کنار دو عامل اصلی و یادشده فوقالذکر، عوامل دیگری مانند کمبود منابع اختصاص یافته برای اجرای قانون هوای پاک که سالانه به بیش از ۲ میلیارد دلار سرمایهگذاری در زیرساختها نیازمند است (حداقل به میزان ارز اختصاصیافته به واردات چای دبش) که طی سالهای گذشته کمتر از ۱۰ درصد آن اختصاص یافته است.
