شهیدان وطن

فرشاد گلزاری، گروه بین‌الملل

در یک عملیات تروریستی توسط گروهک جیش‌العدل در راسک و چابهار، 10 نفر از سربازان حافظ امنیت ایران به شهادت رسیدند و 18 عضو این گروه تروریستی نیز کشته شدند سازندگی به ریشه‌یابی این وقایع پرداخته است.

روز پنج‌شنبه روابط عمومی قرارگاه امنیتی جنوب شرق نیروی زمینی سپاه پاسداران با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که تعدادی از تروریست‌ها و اشرار مسلح وابسته به سرویس‌های جاسوسی بیگانه در ساعات اولیه بامداد ۱۶ فروردین ‌ماه به قصد برهم زدن امنیت و سلب آرامش مردم به طور همزمان به ۵ نقطه از اماکن عمومی و پایگاه‌های نظامی و انتظامی برقرارکننده امنیت در شهرهای چابهار و راسک در استان سیستان‌وبلوچستان حمله کردند که با درایت، حوصله و هوشمندی نیروهای مدافع امنیت مواجه شدند و پس از اطمینان نسبت به دورسازی مردم از خطر مهاجمان و هرگونه آسیب، رزمندگان غیور قرارگاه امنیتی جنوب‌شرق نیروی زمینی سپاه با مشارکت نیروهای فرماندهی انتظامی با آنان درگیر و طی عملیاتی قاطعانه کلیه تروریست‌ها و اشرار مسلح به هلاکت رسیدند و امنیت و آرامش کامل در مناطق درگیری برقرار شد. در این اطلاعیه آمده است که در این عملیات ۱۸ نفر از تروریست‌ها و اشرار مسلح مهاجم به هلاکت رسیدند و ۱۰ نفر از نیروهای حافظ امنیت نیز به فیض رفیع شهادت نائل آمده و تعدادی دیگر نیز مجروح شدند. همچنین در انتهای این اطلاعیه آمده است که به دشمنان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای و گروهک‌های تروریستی و اشرار مسلح اجیر شده توسط سرویس‌های جاسوسی آنان هشدار می‌دهیم که امنیت ملی و آرامش مردم در هر نقطه از ایران عزیز خط قرمز حافظان امنیت در جای‌جای میهن اسلامی بوده و با هرگونه عامل و عنصر تهدیدگر این عرصه، قاطعانه برخورد خواهد شد. همچنین سردار سعید منتظرالمهدی، سخنگوی فراجا درخصوص حوادث چهارشنبه‌شب تعدادی از عوامل گروهک تروریستی جیش‌الظلم به اماکن انتظامی و دریابانی که محل خدمت‌رسانی عمومی به مردم محلی است، حمله کرده که با شجاعت و آمادگی رزمی بالای پلیس روبه‌رو شدند. وی اظهار کرده که در حادثه‌ تروریستی دریابانی چابهار هر سه تروریست خنثی و به هلاکت رسیدند، دو تروریست‌ در اقدامی دیگر به کلانتری ۱۱ چابهار حمله که پس از عدم موفقیت به آپارتمان‌های مسکونی و مجاور متعرض و اقدام به گروگان‌گیری کردند که با حضور واحد تخصصی رهایی گروگان پنج خانواده‌ دربند آزاد شدند. به گفته منتظرالمهدی، واحدهای مبارزه با تروریسم فراجا با وجود حضور تیم تروریستی در منطقه مسکونی و پرتراکم شهر چابهار، این افراد را در محاصره کامل قرار داده و زمین‌گیر کردند و خوشبختانه در این عملیات که با مشارکت فراجا و سپاه پاسداران انجام شد، گروگان‌ها در صحت و سلامت بوده و در این دو حادثه‌ سه تن از پرسنل سلحشور پلیس به شهادت رسیدند. همچنین حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمدرضا پورخاقان، رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح روز گذشته از دستگیری چند نفر از افرادی که حمله تروریستی در چابهار و راسک را پشتیبانی می‌کردند، خبر داد و گفت که برای این افراد پرونده قضایی تشکیل شده و تحقیقات در موردشان ادامه دارد. در این راستا سیدمجید میراحمدی، معاون امنیتی انتظامی وزیر کشور در گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد که در گزارش‌های اولیه دستگاه‌های اطلاعاتی، عناصر تروریستی، ایرانی نیستند و ملیت واقعی آنها درحال بررسی است و براساس برآوردهای فرماندهان میدانی تمامی عوامل این حملات تروریستی به هلاکت رسیدند و هیچ کدام جان سالم به در نبردند.

جیش‌العدل و باقی‌مانده‌های ریگی
فارغ از اعداد و آمار موجود در مورد عملیات اخیر در راسک و چابهار، بحث اصلی ماهیت جریان عمل‌‌کننده یعنی جیش‌العدل است. واقعیت این است این جریان تروریستی را که بسیاری آن را جیش‌الظلم هم می‌خوانند، ادامه همان کلونی «جُندالله» است که توسط عبدالمالک ریگی پایه‌گذاری شده بود. جُندالله در اوایل دهه 80 بنیانگذاری شد و با طرح و اجرای بسیاری از عملیات‌های تروریستی در مرزهای جنوب‌شرقی کشور و استان سیستان‌وبلوچستان، موجبات رعب و وحشت عمومی را به وجود آورد که یکی از خونین‌ترین آنها جنایت در تاسوکی بود که منجر به کشته شدن دست‌کم 20 نفر از مسافران عبوری در محور زابل- زاهدان شد. زمانی که ریگی در سال 1389 اعدام شد، عملاً جندالله از بین رفت، بسیاری از نزدیکان و معاونان ریگی هم در این فرآیند دستگیر شدند اما پس از آن شاهد ظهور جریان جدیدی به نام جیش‌العدل بودیم که براساس داده‌های موجود، رهبری آن را صلاح‌الدین فاروقی که از اعضای جندالله بود به عهده دارد. در مورد جیش‌العدل و اساساً جریان‌های تروریستی یا بنیادگرای رادیکال، نکته‌ای وجود دارد و آن هم پشتیبانی آنهاست. واقعیت این است که در جهان امروز بسیاری از تحلیلگران حوزه مسائل امنیتی و مطالعات تروریسم معتقدند که باید این جریان‌ها را نوعی «سرویس چریکی» بدانیم. به این معنا که اساساً جریان‌های تروریستی به دلیل سرویس‌هایی که به درخواست‌کنندگان ارائه می‌کنند از یک تئوری «درخواست و پذیرش» تبعیت می‌کنند. اگر این موضوع را در کنار تحولات اخیر منطقه قرار دهیم به خوبی می‌فهمیم که اساساً عمل کردن جیش‌العدل در شهرهایی مانند راسک و چابهار در حقیقت هدفش درگیر کردن توان عملیاتی و تمرکز امنیتی ایران است. از منظر دیگر باید توجه داشت که چنین اقداماتی در جنوب‌شرق و مرزهای شرقی مسبوق به سابقه بوده و حتی در ایام عید نوروز سردار علی‌اکبر جاویدان، فرمانده انتظامی استان هرمزگان از شناسایی و دستگیری یکی از اعضای گروهک تروریستی جیش‌العدل در این استان خبر داده بود اما یک نکته در این میان وجود دارد که آن هم درون‌مایه اقتصادی دارد. به هم ریختن چابهار و اساساً هر شهر یا بندر تجاری در اقصا نقاط دنیا می‌تواند فرار سرمایه و یا حداقل ناامن‌سازی اقتصادی را به دنبال داشته باشد که این موضوع را باید در کنار عدم توسعه در سیستان‌وبلوچستان قرار داد؛ چراکه یکی از مجراهای اساسی برای جذب عناصر توسط جریان‌های تروریستی، سوءاستفاده از فقر و گسل‌های اجتماعی و قومی است که در پاکستان، افغانستان و حتی در عراق و سوریه در زمان حضور داعش به صورت علنی شاهد بودیم.

چه باید کرد؟
با تمام این تفاسیر آنچه که در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد مجدداً تحکیم روابط امنیتی به خصوص بازنوشت و بازتعریف توافقات حقوقی و سیاسی با محوریت مرزهای شرقی کشور میان تهران و اسلام‌آباد است. به یاد داریم که اواخر دی ‌ماه سال 1402 حمله موشکی از سوی ایران به خاک پاکستان انجام شد و هدف از آن نابودی پایگاه‌های جریان تروریستی جیش‌العدل اعلام شد که البته با اعتراض شدید پاکستان و حتی تعلیق روابط دیپلماتیک میان دو کشور روبه‌رو بودیم. اگرچه پاکستان حملات اخیر در راسک و چابهار را محکوم کرد اما واقعیت این است که این مسائل اگر قرار باشد به یک روند تبدیل شود، می‌تواند تبعات منفی نخست برای ایران سپس برای روابط دوجانبه داشته باشد. موضوع نهایی هم مسائل مربوط به تجهیزات رصد، ردیابی و ردزنی در مرزهای شرقی خواهد بود. درست است که احداث و کشیدن دیوار یا میله‌کوبی در لب مرز می‌تواند تا حدی از تهدیدها بکاهد اما واقعیت این است که تجهیزات مرزبانی و ادغام آن با انواع و اقسام تکنولوژی‌ها می‌تواند این هزینه‌های انسانی و امنیتی را کاهش دهد. در این راستا سردار احمدعلی گودرزی، فرمانده مرزبانی فراجا در نشست خبری خود که سه‌شنبه 22 اسفند ماه 1402 برگزار شد از تامین سه میلیون یورو برای انسداد مرزها طی سه سال آینده خبر داد و گفت که این مبلغ با اولویت انسداد در مرزهای جنوب‌‌شرقی، شمال‌‌غربی و غربی هزینه خواهد شد همچنین افزایش نظارت بر مرزها با استفاده از تجهیزات اپتیکی و … نیز در دستور کار قرار گرفته است. وی در بخشی از سخنان خود اعلام کرده که مرکز آموزش تفنگدار دریایی را برای نخستین بار افتتاح کرده‌ایم تا ناخداها و ملوانان شناورها آموزش‌های لازم را ببینند و قرار است تا برجک‌ها و پاسگاه‌ها به فیبرنوری، انواع پرنده‌ها و دیگر تجهیزات رصدی مجهز شوند. با این تفاسیر به نظر می‌رسد وضعیت درخصوص مرزهای شرقی به حدی برای دو طرف مهم است که روز جمعه ممتاز زهرا بلوچ، سخنگوی وزارت خارجه پاکستان با اشاره به سفر هیات بلندپایه جمهوری اسلامی ایران به اسلام‌آباد اظهار کرد: این کشور به زودی میزبان سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری کشورمان خواهد بود.