توسط : درباره انتخاب استانداران
دیروز دو خبر مهم در حوزه انتصابات داشتیم. منصور بیجار یک بلوچ اهل سنت با رای هیات دولت به عنوان استاندار سیستان‌وبلوچستان انتخاب شد و بهارستانی‌ها با دومین تقاضای استعفای عبدالکریم حسین‌زاده از جایگاه نمایندگی برای حضور در جایگاه معاونت امور توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست‌جمهوری موافقت کردند. اینکه دولت همواره تلاش داشته تا در حوزه انتصاب استانداران از افرادی بومی استفاده کند تا مردم آن خطه مورد نظر نزدیکی بیشتری با نماینده دولت در آن استان احساس کنند، امری پسندیده است. سیدمحمدرضا موالی‌زاده استاندار خوزستان و آرش زره‌تن‌لهونی استاندار کردستان از این نمونه است. این‌طور به نظر می‌رسد که دولت چهاردهم تمام تلاشش را برای انسجام در داخل دولت و حوزه سیاست داخلی به کار می‌برد اما متاسفانه گویا عمل کردن به موضوعات دیگر چندان اهمیتی ندارد. دو وعده اصلی مسعود پزشکیان در حوزه اجتماعی یعنی حجاب و فیلترینگ کاملاً فراموش شده و تنها تبدیل به وعده‌ای توسط دولتی‌ها برای آینده‌ای شده است که معلوم نیست چه زمانی خواهد آمد. اگر دولت نمی‌تواند کاری برای شعارهای اجتماعی‌اش که برخی از مردم را بابت آن پای صندوق‌های رای کشانده انجام دهد، بهتر است که هرچه سریع‌تر ناتوانی خود را در این مهم برای جامعه شفاف کند. در غیر این صورت اندک مردمی که احساس کردند شاید همچنان حضور آنها پای صندوق رای بر زندگی‌شان تاثیر بگذارد و ساعت‌ها در صف رای بایستند تا دوباره روزنه امید را در این کشور احساس کنند نیز به آن ۶۰ درصد قهر کرده‌ای می‌پیوندد که دیگر مجالی برای آرام کردن آنها نخواهد بود.
سیاست خارجی دولت هم که تا امروز نتوانسته است، کاری از پیش ببرد و هر روز اوضاع کشور ملتهب‌تر می‌شود. موضوعی که به شدت بر اقتصاد ایران تاثیر گذاشته و حتی بسیاری از تحلیلگران، قیمت دلار را تا تا پایان سال ۱۴۰۳ نزدیک به ۹۰ هزار تومان تخمین زده‌اند. حال در این وانفسا دولت دم از گرانی بنزان نیز می‌زند و هر روز خبرهای ضدونقیض مبنی بر اینکه قرار است به زودی قیمت بنزین گران شود، منتشر می‌شود و هیچ مسئولی هم به قولی تبعات آن را گردن نمی‌گیرد. از اینها مهم‌تر، اقتصاد کشور است که با تصویب کلیات بودجه ۱۴۰۴ نگرانی بسیاری از اقتصاددانان را برانگیخته است. مسعود نیلی اقتصاددان بر این باور است که بدون اصلاحات راهبردی در روابط خارجی و بدون برخورداری از یک سرمایه سیاسی بزرگ و مطمئن داخلی برای نظام حکمرانی، بهبود پایدار وضعیت اقتصادی کشور از مسیر اصلاحات اقتصادی، ناممکن و نامطلوب خواهد بود. لذا با حفظ شرایط تحریم و حفظ شکاف‌های اجتماعی نمی‌توانیم سراغ اصلاحات اقتصادی برویم. چون به لحاظ سیاسی و اجتماعی تنش‌زا خواهند بود. سوال این است که از کجا باید شروع کرد؟ به عقیده اقتصاددانان، یکی از دلایلی که ناامیدی را در جامعه تشدید می‌کند، بی‌اعتمادی به ساختار سیاسی برای اصلاح شرایط موجود است. در کشورهایی که اعتماد عمومی به سیاستگذار در سطح پایینی قرار می‌گیرد، سرمایه‌گذاری به مقدار قابل توجهی افت می‌کند در نتیجه رشد اقتصادی دچار کاهش می‌شود. «پل زاک» از دانشگاه کلرومنت و «استفان ناک» از بانک جهانی در مقاله‌ای که در این زمینه نوشته‌اند، توضیح داده‌اند که کاهش سطح اعتماد در جوامع باعث کاهش نرخ سرمایه‌گذاری و در نتیجه رشد اقتصادی می‌شود و جوامع با سطح اعتماد پایین می‌توانند در تله فقر گیر کنند.
نظر رئیس‌جمهور درباره بنزین شفاف است
محمد مهاجری، تحلیلگر سیاسی به سازندگی گفت: مطالباتی مثل رفع فیلترینگ همچنین موضوع حجاب با اینکه اجتماعی محسوب می‌شوند اما به هر حال در فرآیندی که سال‌های گذشته طی کرده به مطالبات سیاسی تبدیل شدند. بنابراین اگر بخواهیم مطالبات سیاسی مردم از آقای پزشکیان را فهرست کنیم قطعاً موضوع فیلترینگ و حجاب هم در این زمره می‌گنجند. با اینکه من از منتقدان طولانی شدن این فرآیند هستم، اینکه بگوییم هیچ کاری برای فیلترینگ انجام نشده، کم‌لطفی است. به هر حال آقای پزشکیان دست‌کم دو مرتبه در پاسخ سوالی درباره فیلترینگ، تصریح داشتند این کار انجام می‌شود. به اعتقاد این فعال سیاسی، وزیر ارتباطات در اوایل مسئولیتش سعی کرد، طفره برود و از زیر بار این مسوولیت شانه خالی کند اما به نظر می‌رسد که آقای پزشکیان به ایشان تذکراتی داده و رفع فیلترینگ و اجرای این وعده را به ایشان متذکر شده است. بنابراین در مورد فیلترینگ می‌توان چنین بیان کرد که دست‌کم مطالبات مردم بارها و بارها مطرح شده، انصافا رسانه‌ها و چهره‌های سیاسی هم موضوع را به اندازه کافی بزرگ و مطرح کردند، فعالان فضای مجازی هم همین‌طور، فعالان فضای اقتصادی مجازی هم مطالبات‌شان را مطرح کردند و الان مطالبه جدی مطرح شده و من فکر می‌کنم که این فرآیند درحال طی شدن است.
در ادامه این گفت‌وگو، مهاجری از اهمیت شفافیت درخصوص بنزین می‌گوید: در مورد بودجه و موضوعات اقتصادی، متاسفانه آقای پزشکیان، وارث یک فرآیند چندین ساله است که تحریم‌ها بر آن سنگینی می‌کند، اقتصاد بزرگ دولتی بر آن سنگینی می‌کند، هزینه‌های ناشی از تحریم بر این کشور سنگینی می‌کند و طبیعی است که رئیس دولت چهاردهم نتواند در کوتاه‌مدت در این زمینه‌ها اقدام خیلی موثری انجام دهد. اما ویژگی مثبتی که آقای پزشکیان دارد و به نظرم رؤسای‌جمهور قبلی کمتر به سمت آن می‌رفتند، شفافیت کامل اظهاراتش درباره مسائل اقتصادی به‌خصوص بودجه است. ایشان در مورد بنزین خیلی صریح نظراتش را گفته و در مورد یارانه‌ها و کمبودهایی که دولت درباره موضوعات مختلف دارد خیلی صریح صحبت کرده است. من گمان می‌کنم آقای پزشکیان اراده‌اش واقعاً بر اجرا شدن یک اقتصاد عادلانه است اما مشکلات بسیار زیادی در کشور وجود دارد و شرایط فعلی منطقه هم به هر حال دست دولت را بیشتر خواهد بست.
مهاجری با بیان اینکه در مورد موضوع لایحه حجاب باید در کشور قاعده‌ای طراحی شود، گفت: گمان می‌کنم لایحه حجاب و عفاف اولا دقیقاً در راستای ایجاد یک دوقطبی‌سازی در جامعه است زیرا واکنش منفی زنان جامعه ما به مقوله حجاب را در پیش دارد بنابراین باید این مقوله را جدی گرفت. مجلس قانون را تصویب کرده و طبیعتاً طبق روال این قانون باید برای اجرا ابلاغ شود اما کاملاً واضح است که مسئولان کشور اعم از رئیس مجلس و رئیس‌جمهور متوجه این هستند که این قانون چه مشکلاتی را ممکن است به وجود بیاورد لذا فعلا از امضا و ابلاغ آن خودداری کردند و من تصورم این است که حتی اگر امضا و ابلاغ هم شود تا اجرایی و عملیاتی شدن فاصله زیادی دارد. زیرا بسیاری از بندهای آن واقعاً غیرقابل اجراست و گمان می‌کنم که اگر این قانون مجدداً برگردد و در مجلس بررسی شود یعنی این بار دیگر شامل اصل ۸۵ نشود و در جلسه علنی مجلس مورد بحث جدی قرار بگیرد، در آن صورت می‌توان امیدوار بود که این قانون به قانون بهتری تبدیل شود. اما گمانم این است که درحال حاضر آقای پزشکیان، آن وعده‌ای که به مردم در مورد حجاب داده بود خیلی غیرقابل تحقق نیست و با درایتی که هم در رئیس مجلس و هم در رییس‌جمهور سراغ داریم، ان‌شأالله آن قضیه هم حل خواهد شد.
خطر عمیق‌تر شدن گسل بین مردم و حاکمیت
صاحب‌نظران می‌گویند، اگر نظام حکمرانی با اصلاح رویکرد به سراغ ترمیم شکاف‌های اجتماعی حرکت کند، می‌تواند با هزینه کم زمینه اجتماعی مناسب میان حکومت و مردم به وجود آورد. مسیر کم‌هزینه‌ای که اقتصاددانان به آن اشاره می‌کنند، امید است. آنها معتقدند هیچ اقدامی در کشور به اندازه بازسازی امید و بازگرداندن اعتماد به جامعه اهمیت ندارد. رنگ باختن امید و از بین رفتن اعتماد عواقب زیان‌باری برای کشور دارد. آنچه درحال حاضر اثر تعیین‌کننده در همه زمینه‌ها دارد، نگرانی مردم نسبت به آینده است. بی‌افق بودن و بی‌اعتمادی و یأس جامعه منجر به نااطمینانی می‌شود و نااطمینانی موجب توقف سرمایه‌گذاری می‌شود و این توقف نیز نتایج نگران‌کننده‌ای خواهد داشت.
صادق زیباکلام در این باره به سازندگی می‌گوید که برخی تحلیلگران معتقدند در صورتی که دولت بخواهد وضع موجود را تغییر دهد و اصلاحات اقتصادی را اجرایی کند، احتمال اعتراض‌های اجتماعی وجود دارد. در شرایط امروز جامعه ایران كه تحت فشار اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است و در منطقه و عرصه بین‌المللی با فشارهای جدی روبه‌رو است، حفظ آرامش جامعه بسیار مهم است. هرگونه فشار به جامعه، چه در زمینه حجاب، چه با واسطه اصلاحات اقتصادی و رفع ناترازی می‌تواند، گسل بین مردم و حكومت را افزایش دهد. در مرحله اول و برای مثال تا پایان سال ۱۴۰۳ باید فقط به اقداماتی دست زد كه گسل‌های اجتماعی را كم و امید را در دل مردم افزایش دهد. برای مثال كارهایی از قبیل رفع فیلترینگ، حذف هزینه‌های غیرضروری در بودجه دولت، كوشش حداكثری برای كنترل تورم، رفع مشكلات تبادلات بین‌المللی FATF چنانچه بعضی از متخصصین پیشنهاد دادند، سعی در رفع ناترازی برق با تاسیس نیروگاه‌های انرژی خورشیدی یا انرژی‌های دیگر تجدیدپذیر شاید نمونه‌هایی باشد كه باید هر روز در پی این‌گونه مثال‌های كم‌هزینه بود. خلاصه در یك فرصت ۶ ماهه امید و اعتماد را باید تا حد امكان به جامعه برگرداند و تنش در روابط خارجی را بهبود و مدیریت كرد. در این صورت با سرمایه اجتماعی كه ایجاد می‌شود و با فرصتی كه به واسطه عمل‌های مثبت دولت به دست می‌آید، می‌توان به راه‌ها و ابتكارات جدیدی دست زد. روشنفكران، نخبگان و متخصصان می‌توانند از طریق رسانه‌ها و تریبون‌های مختلف جامعه را برای پذیرش هزینه‌های حل بعضی از ناترازی‌های اقتصادی مثلاً در مورد بنزین آماده سازند و از این راه كمك موثری به حكومت و دولت برای اجرای سیاست‌های اقتصادی خود كنند.
وی افزود: چنانچه پزشکیان و کابینه او موفق شوند در ۶ ماه پایان سال با کنترل تورم و تنش در سیاست خارجی یک‌سری فعالیت‌های عملی کم‌هزینه در جهت رضایت مردم انجام دهند و بار دیگر مردم به حکومت نگاه بهتر پیدا کنند و متخصصان، نخبگان و روشنفکران مورد اعتماد مردم را سازماندهی و بسیج کنند، در ابتدای سال آینده از موقعیت بهتری برای بعضی سیاست‌ها بهره‌مند خواهند شد همچنین موقعیت‌های مناسب‌تری به وجود خواهد آمد. زیرا نباید فراموش کنیم که متخصصان، نخبگان و روشنفکران در زمینه‌سازی چنین سیاست‌هایی در رسانه‌ها، سخنرانی‌ها و…کمک موثری در زمینه اجرای این سیاست‌ها انجام می‌دهند.
