توسط : بایزید بسطامی و علامه طباطبایی در فهرست بزرگداشتهای یونسکو قرار گرفتند
بایزید بسطامی و علامه طباطبایی؛ دو چهره شاخص عرفان و فلسفه ایران در فهرست بزرگداشتهای یونسکو برای دوره ۲۰۲۶–۲۰۲۷ قرار گرفتند. همچنین در پی پیشنهاد جمهوری اندونزی و بر اساس مصوبه دویستونوزدهمین شورای اجرایی در کنفرانس عمومی یونسکو دو عید بزرگ اسلامی، عید فطر و عید قربان، به رسمیت شناخته شد و تصویب رسید. بر اساس این مصوبه، کنفرانس عمومی از مدیرکل یونسکو خواسته است که هر سال پیامی ویژه در گرامیداشت این دو عید بزرگ اسلامی منتشر کند تا اهمیت فرهنگی، اجتماعی و معنوی این مناسبتها در سراسر جهان یادآوری شود. در متن مصوبه آمده است که هدف این اقدام تقویت درک فرهنگی و احترام متقابل، گسترش گفتوگو و همکاری میان ادیان، ترویج انسجام اجتماعی و شمولگرایی در جوامع جهانی و پیشبرد مأموریت یونسکو در پاسداری از اصول کرامت انسانی، برابری و تنوع فرهنگی است. این اقدام در راستای مأموریت اصلی این سازمان برای تقویت صلح جهانی و احترام متقابل میان ملتها انجام شده و به شکل مؤثری به ایجاد جهانی فراگیرتر و سرشار از احترام کمک میکند. به رسمیت شناختن اعیاد فطر و قربان در یونسکو، نشانهای از احترام جامعه جهانی به میراث فرهنگی و معنوی است و میتواند گامی نمادین در جهت تقویت وحدت و همبستگی جهانی باشد.
سال علامه و بایزید
همزمان با حضور حسین سیمایی؛ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس کمیسیون ملی یونسکو در ایران و حسن فرطوسی؛ دبیرکل کمیسیون ملی در برنامههای کنفرانس عمومی یونسکو در سمرقند، بایزید بسطامی و علامه طباطبایی به پیشنهاد کمیسیون ملی یونسکو در ایران و تصویب کنفرانس عمومی در فهرست بزرگداشتهای یونسکو برای دوره ۲۰۲۶–۲۰۲۷ به ثبت رسیدند. این تصمیم شامگاه شنبه ۱۰ آبانماه (اول نوامبر) در دومین جلسۀ کمیسیون روابط خارجی یونسکو (PAX) در چهلوسومین کنفرانس عمومی یونسکو گرفته شد. انتظار میرود در راستای معرفی و تجلیل از این دو چهره ماندگار، رویدادهای فرهنگی و علمی در سطح ملی و بینالمللی برگزار شود.
بر اساس مصوبه یونسکو، هزاروصدوپنجاهمین سالگرد وفات بایزید بسطامی بهعنوان معلم عرفان اسلامی با حمایت ارمنستان، تاجیکستان و ترکیه و نیز صدمین سالگرد زندگی فعال علامه طباطبایی (با تأکید بر اثر ماندگار او، اصول فلسفه و روش رئالیسم) با حمایت جمهوری آذربایجان، عراق و پاکستان تصویب شد.
همچنین جمهوری اسلامی ایران در ثبت بزرگداشت سه تن از مشاهیر جهان اسلام و ایران فرهنگی نیز نقشی مؤثر و فعال ایفا کرد:
* رابعه بلخی به پیشنهاد مشترک تاجیکستان و ایران،
* آیتالله محمدباقر صدر از عراق،
* و باکی (شاعر) از ترکیه.
طبق مصوبه، هزاروپنجاهمین سالگرد تولد رابعه بلخی (۹۷۶ میلادی) به پیشنهاد مشترک تاجیکستان، افغانستان و ایران (با حمایت بلاروس و قرقیزستان)، پنجاهمین سالگرد کتاب «مبانی منطقی استقراء» اثر آیتاللهالعظمی سیدمحمدباقر صدر (۱۹۷۶) به پیشنهاد عراق و با حمایت کشورهای متعدد از جمله ایران، ژاپن، هند و روسیه همچنین پانصدمین سالگرد تولد باکی، شاعر ترکیهای (با حمایت مقدونیه شمالی و ایران) در فهرست بزرگداشتها قرار گرفتند.
پیونددهنده عقلانیت و معنویت
در بخشی از طرح پیشنهادی کمیسیون ملی یونسکو در ایران آمده است: علامه طباطبایی با وجود پرورش در محیطی سنتی در فلسفه بر عقل و استدلال تأکید داشت و با نگاهی خلاقانه و فراملی به فلسفه اسلامی پرداخت. اثر برجسته او، اصول فلسفه و روش رئالیسم شامل ۱۴ مقاله فلسفی است که در آن میان فلسفه اسلامی و فلسفه جدید غربی پیوندی برقرار کرده است. این اثر یکی از مهمترین گامها در ایجاد گفتوگو میان اندیشه شرقی و غربی بهشمار میآید. در ادامۀ این طرح تأکید شده که علامه طباطبایی پلی میان فلسفۀ اسلامی و فلسفۀ غربی ساخت و با رویکردی تطبیقی و گفتوگومحور، زمینۀ فهم متقابل میان فرهنگها را فراهم کرد. دیدارها و گفتوگوهای او با فیلسوف فرانسوی هانری کربن، نقشی تعیینکننده در شناساندن اندیشههای اسلامی در محافل فلسفی غرب داشت. بهطور خلاصه علامه طباطبایی نهتنها از بزرگترین مفسران قرآن کریم است بلکه چهرهای جهانی و میانفرهنگی در فلسفه بهشمار میآید که اندیشهاش بر گفتوگو، عقلانیت و پیوند فرهنگها استوار است؛ مفاهیمی که امروزه نیز در فلسفه و روابط فرهنگی بینالملل جایگاهی ویژه دارند.
معلم همزیستی، مدارا و صلح
در معرفی بایزید بسطامی در طرح پیشنهادی کمیسیون ملی یونسکو در ایران آمده است: بایزید بسطامی (ابویزید طیفور بن عیسی، متولد حدود ۱۸۰ هجری/ ۸۰۳ میلادی در بسطام سمنان) از بزرگترین عارفان و پیشگامان تصوف ایرانی است که به سبب جایگاه والایش در عرفان اسلامی به لقب سلطانالعارفین شهرت یافته است. او عمر خود را صرف گسترش دانش، اخلاق و سلوک معنوی کرد و شاگردان بسیاری از سرزمینهای مختلف همچون ایران، عراق، هند، ترکیه و آسیای میانه تربیت کرد. بایزید در آموزههای خود بر عشق به انسانها، احترام به طبیعت و ارزش علم و دانایی تأکید داشت. او دانش را زیباترین موهبت الهی میدانست و باور داشت که انسان باید در سراسر زندگی در حال آموختن یا آموزش دادن باشد. این دیدگاه با مفهوم «یادگیری مادامالعمر» که امروزه از سوی یونسکو ترویج میشود، همخوانی دارد.
اندیشههای بایزید الهامبخش بزرگانی چون خواجه عبدالله انصاری، شیخ ابوالحسن خرقانی، عطار نیشابوری، مولانا، سعدی و حافظ بوده و در شکلگیری عرفان عاشقانه ایرانی نقشی اساسی ایفا کرده است. اهمیت بایزید بسطامی نهتنها در پایهگذاری مکتب عرفان ایرانی بلکه در نگاه انسانی و جهانی او به علم، صلح و همزیستی است. او علم و معرفت را راهی برای رشد درونی، توسعه انسانی و ایجاد جامعهای عادل و آرام میدانست. دیدگاهش درباره هماهنگی انسان با طبیعت نیز با اصول توسعه پایدار در عصر حاضر همراستاست. به اختصار، بایزید بسطامی را میتوان عارفی جهانی و پیشرو دانست که اندیشههایش درباره عشق، دانش و همزیستی حتی پس از بیش از هزار سال همچنان برای جهان امروز الهامبخش است.
