توسط : “حامد زارع”
وقتی برای نخستین بار یک دانش‌آموخته و متخصص علوم انسانی در مصدر وزارت علوم قرار می‌گیرد، نباید تعجب کرد که یکی از راهبردی‌ترین خطابه‌ها در طول تمام سال‌های برگزاری جشنواره فارابی از سوی وزیر ایراد شود. با این همه سخنان سیمایی‌صراف علاوه بر رویکرد راهبردی از جسارت قابل توجه سیاسی نیز برخوردار بود. او در سخنان خود با اشاره به فقیرتر شدن سطوح مختلف جامعه ایران، تهدیدی که متوجه شعار وفاق ملی رئیس‌جمهور شده را متذکر شد. از سوی دیگر، با تاکید بر شأن سیاست‌گذارانه علوم انسانی، هشدارهای تحقیقات مبتنی بر این علوم را مبنی بر لزوم پایان دادن به برخورد فیزیکی با مقوله حجاب همچنین فیلترینگ یادآور شد. سیمایی‌صراف در یکی از کانونی‌ترین فرازهای سخنان خود با هدف‌گیری قرائت‌های ایدئولوژیک از علوم انسانی، خواستار شنیدن صدای علم آزاد از سوی ارکان قدرت در ایران شد. او همچنین با اشاره معناداری به از دست رفتن توان حل مساله از سوی حاکمیت با ارجاع به سخنان رضا داوری‌اردکانی، فیلسوف ایرانی، بازگشت به علوم انسانی را به عنوان دانش زمینه‌ساز توسعه خواستار شد.
سیمایی‌صراف به عنوان یک حقوقدان با اذعان به این نکته که همان طور که قوانین پایانی دارند، سیاست‌ها هم پایان دارند، فهم به موقع پایان یک سیاست را یکی از مهم‌ترین آموزه‌های علوم انسانی ارزیابی کرد. آموزه‌ای که اگر حکومت‌ها از آن غفلت کنند با سیلی سخت واقعیت روبه‌رو می‌شوند. وزیر علوم در پایان سخنان که خود که برخلاف سنت ناپسند بداهه‌گویی از سوی مسئولان که نتیجه‌ای جز اتلاف وقت مستمعان ندارد بسیار مختصر اما پراثر همچنین از روی متن مکتوب چنین جمع‌بندی کرد: «بدانیم ناکامی سیاست، عار نیست اصرار بر سیاست ناکام، عار است». اگرچه این سخنان گاه تکراری و شاید شعاری شده باشد اما طرح آن سوی یک حقوقدان، آن هم در سمت عالی وزارت علوم و در مراسم اختتامیه بزرگ‌ترین رویداد علوم انسانی ایران در حضور رئیس‌جمهور نشانگر توجه دوباره‌ای است.
یکی از ویژگی‌هایی که دانش‌آموختگان و متخصصان علوم انسانی می‌توانند از آن برخوردار باشند، فهم مرزهای بین حیطه‌های معرفتی همچنین عدم التقاط و اغتشاش مفاهیم است. درست به همین خاطر است که وزیر علوم حقوقدان نه‌تنها متوجه است بلکه بدون لکنت اعلام می‌کند که مفاهیمی نظیر عدالت، آزادی، استقلال، حق تعیین سرنوشت و جمهوریت از محصولات علوم انسانی هستند. این درحالی است که برخی از دانش‌آموختگان علوم طبیعی یا فنی و مهندسی به دلیل عدم آشنایی با بن‌مایه‌های شکل‌گیری مفاهیم، دچار اشتباهاتی می‌شوند که وقتی در وضعیتی نظیر مسئولیت دولتی یا مرجعیت علمی قرار داشته باشند، اثرات تخریبی بی‌شماری دارد. کثیری از بحث‌هایی که افرادی نظیر مهدی بازرگان و یدالله سحابی در گذشته برای توجیه برخی آیات قرآنی داشتند یا بحث‌های ایدئولوژیک و گاه خطرناکی که برخی افراد رادیکال همین امروز ارائه می‌دهند، همه‌وهمه نشان‌دهنده لزوم فهم سپس کاربرد درست مفاهیم است.
مباحث نوپدیدی که به‌عنوان طب اسلامی از سوی برخی اشخاص با اهداف و نیات مشخص مطرح می‌شود ازجمله ثمرات اغتشاش مفاهیمی است که با دامن زدن به آگاهی کاذب، وضع علمی کشور را دچار مخاطره می‌کند. به همین خاطر هم سیمایی‌صراف در روز معارفه خود به‌عنوان وزیر علوم روی همین نکته انگشت تاکید نهاد و یکی از کارهای مهم را معطوف به تفکیک علم از شبه‌علم دانست و از لزوم بازگشت علم به معنای دقیق کلمه به مرجعیت دانشگاهی کشور همچنین ضرورت ایستادگی در برابر مخالفان علم سخن به میان آورد.
اما سخنرانی وزیر علوم در جشنواره فارابی به‌عنوان تکمله‌ای بر سخنانش در روز معارفه که هر دو در حضور رئیس‌جمهور ایراد شد، نشان می‌دهد، حساسیت وزارت علوم در برابر ترویج شبه‌علم یا عدم تن دادن به الزامات توسعه در حالت مطلوبی قرار دارد. سیمایی‌صراف با آموزش و پژوهشی که در علوم انسانی داشته به خوبی به شأن محوری این دانش در راهبری مسیر توسعه آگاه شده و مصمم است، علوم انسانی را به‌عنوان چراغ راهنمای وضعیت توسعه‌نیافتگی لحاظ کند. باید امیدوار بود که ثمرات این کار مهم به جامع بازگردد و بتوان با استناد و اتکا به علوم انسانی رهایی‌بخش از جهل، خرافه، شبه‌علم و بالاتر و سیاه‌تر از همه اینها، توسعه‌نیافتگی راه نجاتی جست.
سیمایی‌صراف به عنوان یک حقوقدان با اذعان به این نکته که همان طور که قوانین پایانی دارند، سیاست‌ها هم پایان دارند، فهم به موقع پایان یک سیاست را یکی از مهم‌ترین آموزه‌های علوم انسانی ارزیابی کرد. آموزه‌ای که اگر حکومت‌ها از آن غفلت کنند با سیلی سخت واقعیت روبه‌رو می‌شوند. وزیر علوم در پایان سخنان که خود که برخلاف سنت ناپسند بداهه‌گویی از سوی مسئولان که نتیجه‌ای جز اتلاف وقت مستمعان ندارد بسیار مختصر اما پراثر همچنین از روی متن مکتوب چنین جمع‌بندی کرد: «بدانیم ناکامی سیاست، عار نیست اصرار بر سیاست ناکام، عار است». اگرچه این سخنان گاه تکراری و شاید شعاری شده باشد اما طرح آن سوی یک حقوقدان، آن هم در سمت عالی وزارت علوم و در مراسم اختتامیه بزرگ‌ترین رویداد علوم انسانی ایران در حضور رئیس‌جمهور نشانگر توجه دوباره‌ای است.
یکی از ویژگی‌هایی که دانش‌آموختگان و متخصصان علوم انسانی می‌توانند از آن برخوردار باشند، فهم مرزهای بین حیطه‌های معرفتی همچنین عدم التقاط و اغتشاش مفاهیم است. درست به همین خاطر است که وزیر علوم حقوقدان نه‌تنها متوجه است بلکه بدون لکنت اعلام می‌کند که مفاهیمی نظیر عدالت، آزادی، استقلال، حق تعیین سرنوشت و جمهوریت از محصولات علوم انسانی هستند. این درحالی است که برخی از دانش‌آموختگان علوم طبیعی یا فنی و مهندسی به دلیل عدم آشنایی با بن‌مایه‌های شکل‌گیری مفاهیم، دچار اشتباهاتی می‌شوند که وقتی در وضعیتی نظیر مسئولیت دولتی یا مرجعیت علمی قرار داشته باشند، اثرات تخریبی بی‌شماری دارد. کثیری از بحث‌هایی که افرادی نظیر مهدی بازرگان و یدالله سحابی در گذشته برای توجیه برخی آیات قرآنی داشتند یا بحث‌های ایدئولوژیک و گاه خطرناکی که برخی افراد رادیکال همین امروز ارائه می‌دهند، همه‌وهمه نشان‌دهنده لزوم فهم سپس کاربرد درست مفاهیم است.
مباحث نوپدیدی که به‌عنوان طب اسلامی از سوی برخی اشخاص با اهداف و نیات مشخص مطرح می‌شود ازجمله ثمرات اغتشاش مفاهیمی است که با دامن زدن به آگاهی کاذب، وضع علمی کشور را دچار مخاطره می‌کند. به همین خاطر هم سیمایی‌صراف در روز معارفه خود به‌عنوان وزیر علوم روی همین نکته انگشت تاکید نهاد و یکی از کارهای مهم را معطوف به تفکیک علم از شبه‌علم دانست و از لزوم بازگشت علم به معنای دقیق کلمه به مرجعیت دانشگاهی کشور همچنین ضرورت ایستادگی در برابر مخالفان علم سخن به میان آورد.
اما سخنرانی وزیر علوم در جشنواره فارابی به‌عنوان تکمله‌ای بر سخنانش در روز معارفه که هر دو در حضور رئیس‌جمهور ایراد شد، نشان می‌دهد، حساسیت وزارت علوم در برابر ترویج شبه‌علم یا عدم تن دادن به الزامات توسعه در حالت مطلوبی قرار دارد. سیمایی‌صراف با آموزش و پژوهشی که در علوم انسانی داشته به خوبی به شأن محوری این دانش در راهبری مسیر توسعه آگاه شده و مصمم است، علوم انسانی را به‌عنوان چراغ راهنمای وضعیت توسعه‌نیافتگی لحاظ کند. باید امیدوار بود که ثمرات این کار مهم به جامع بازگردد و بتوان با استناد و اتکا به علوم انسانی رهایی‌بخش از جهل، خرافه، شبه‌علم و بالاتر و سیاه‌تر از همه اینها، توسعه‌نیافتگی راه نجاتی جست.
