توسط : سه فعال محیطزیست در نبود تجهیزات اطفای حریق جان باختند
گروه اجتماعی: بعدازظهر دوم مردادماه آتشسوزی بزرگی در کوه آبیدر سنندج رخ داد. دمای بالا و خشکی پوشش گیاهی باعث شد، شعلهها سریعاً گسترش یابند و ۲۰ هکتار از دامنهها را بسوزانند. نیروهای رسمی دیر رسیدند و تجهیزاتشان محدود بود. مردم، کوهنوردان و فعالان محیط زیست برای مهار آتش به کوه رفتند تا از سرایت آن به شهر جلوگیری کنند.
سه داوطلب – حمید مرادی، چیاکو یوسفینژاد و خبات امینی– که هیچکدام لباس یا ماسک مناسب نداشتند، در دل آتش گرفتار شدند و با وجود تلاشها در بیمارستان جان باختند. این حادثه سومین آتشسوزی در آبیدر طی یک ماه بود و پرسشهایی دربارهٔ چرایی تکرار چنین وقایعی و نقش مدیریت و امکانات مطرح کرد.
آبیدر طی سالهای اخیر بارها شاهد آتشسوزی بوده است. رسانهها گزارش دادند که؛ این آتشها تقریبا هر سال رخ میدهند و گاه به علت بیاحتیاطی افراد یا موتورسواران نسبت داده میشوند اما علت دقیق غالباً اعلام نشده است.
مدیرکل منابع طبیعی کردستان در گفتوگویی با روزنامهٔ جوان گفت، شواهد نشان میدهد عامل اصلی این آتش «انسانی» بوده و احتمال میرود برخی افراد بیخانمان یا معتاد با بیاحتیاطی موجب وقوع آتش شده باشند. این سخنان بر ضعف نظارت و مدیریت پیشگیرانه در اطراف مناطق جنگلی سایه افکند.
روایت روز حادثه
آتش حوالی ساعت ۱۳:۳۰ شروع شد و وزش باد، شعلهها را تشدید کرد. داوطلبان با تجهیزات ابتدایی مانند دمندههای دستی و شاخههای درختان به جنگ آتش رفتند. پنج نفر به شدت آسیب دیدند و سه نفر با هلیکوپتر منتقل شدند. حمید مرادی، وکیل و بنیانگذار انجمن «شنهٔ نوژین» با شنیدن خبر آتشسوزی بلافاصله عازم کوه شد. او به همراه دوستانش به خاموش کردن آتش پرداخت اما به دلیل سوختگی شدید، بامداد روز بعد درگذشت. چیاکو یوسفینژاد ۲۳ ساله و قهرمان مچاندازی و عضو سابق تیم ملی هنرهای رزمی ابتدا دچار سوختگی شد اما برای نجات دوستانش دوباره به دل آتش بازگشت. چهار روز بعد، او نیز در بیمارستان جان باخت. خبات امینی، کارمند ادارهٔ تعاون کردستان، داوطلبانه در عملیات مشارکت کرد و مانند دو نفر دیگر بر اثر سوختگی شدید جان باخت.
فقدان زیرساخت و آموزش
این حادثه موجی از اندوه و انتقاد را برانگیخت. بسیاری از فعالان و کارشناسان معتقدند که کمبود تجهیزات اطفای حریق و آموزش، عامل اصلی تلفات جانی است. کشور ما فاقد ساختار سازمانیافته برای مدیریت آتشسوزیهای جنگل است؛ اقدامات بیشتر واکنشی و کوتاهمدت هستند و نقشها و وظایف بهطور دقیق تعریف نشدهاند. نتیجهٔ این خلأ نهادی، اتکای بیش از حد به داوطلبان بدون آموزش و تجهیزات استاندارد است. داوطلبان اغلب با لباسهای عادی و بدون ماسک به دل آتش میروند و همین باعث میشود در معرض دود و حرارت قرار گیرند . کمبود لباس محافظ، کلاه ایمنی، دمندههای حرفهای و ماسکهای استاندارد، مشکلات را تشدید میکند. کارشناسان میگویند؛ اصول ایمنی باید در صدر باشد؛ اما در کشور ما داوطلبان اغلب تحت آموزش کوتاهمدت قرار میگیرند و برنامهای برای تمرین منظم وجود ندارد. این وضعیت به تصمیمگیریهای لحظهای و ناهماهنگ منجر میشود و خطرات را افزایش میدهد. بسیاری از فعالان نیز میگویند تا وقتی تجهیزات و آموزش کافی تأمین نشود، شاهد تکرار این حوادث خواهیم بود.
دو روز عزای عمومی
مرگ این سه فعال با واکنشهای گسترده همراه بود. استاندار کردستان در پیام تسلیت خود از شجاعت آنان تقدیر و دو روز عزای عمومی اعلام کرد. خانوادهها و کاربران شبکههای اجتماعی با هشتگهای «شهیدان طبیعت» یاد آنان را زنده نگه داشتند و خواستار حمایت از مصدومان شدند. این حادثه هشدار میدهد که حفاظت از طبیعت، وظیفهای جمعی است اما بدون مدیریت علمی و تجهیزات کافی، فداکاری داوطلبان به فاجعه میانجامد. مسئولان باید علتهای انسانی آتشسوزی را شناسایی کرده و برای پیشگیری از حوادث مشابه، نظارت بر مناطق جنگلی را تقویت کنند. فراهم کردن تجهیزات حرفهای، برگزاری دورههای آموزشی منظم و تعریف نقشهای دقیق در مدیریت آتشسوزیهای جنگل، اقدامات ضروری هستند. یاد حمید مرادی، چیاکو یوسفینژاد و خبات امینی میتواند، انگیزهای برای بهبود این ساختارها و جلوگیری از تکرار چنین تراژدیهایی باشد. به اضافه اینکه خشکسالیهای پیاپی و تغییرات اقلیمی، پوشش گیاهی زاگرس را به مادهای بسیار اشتعالپذیر تبدیل کرده است. در تابستان، کوچکترین جرقه میتواند به آتشسوزی گستردهای بدل شود. مردم محلی باید نسبت به خطرات روشن کردن آتش یا پرتاب تهسیگار هوشیار باشند و دستگاههای دولتی باید با نصب دوربین و گشتهای سیار از وقوع چنین حوادثی جلوگیری کنند.
