توسط : مرکز پژوهش های مجلس می گوید: اندکی بیش از ۳۰درصد از جمعیت کل کشور زیر خط فقر قرار دارند
گروه اجتماعی: بررسی شاخص نرخ فقر در تازه‌ترین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در کشور، نشان می‌دهد که اندکی بیش از ۳۰ درصد از جمعیت کل این کشور زیر خط فقر هستند که در مقایسه با سال‌های قبل، آن را «نوعی چسبندگی در سطح فقر» توصیف کرده است. به عبارت دیگر، در سال گذشته یک‌سوم شهروندان ایرانی توانایی برآورده کردن نیازهای اساسی خود را نداشتند و به نظر می‌رسد که در سال جاری نیز اوضاع بر همین منوال باقی خواهد ماند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش می‌گوید که در درجه اول ضروری است که شرایط اقتصاد کلان بهبود یابد چراکه «نامطلوب بودن آن در سال‌های اخیر عامل اصلی افزایش و تثبیت نرخ فقر بوده است».
پیش‌تر یک عضو هیات علمی این مرکز گفته بود که هر خانواده سه نفره در تهران که درآمد ماهانه آن زیر۲۰ میلیون تومان باشد زیر خط فقر قرار دارد.
روند افزایش نابرابری و فقر از نیمه دهه ۸۰ آغاز شده بود و با وجود درآمدهای هنگفت نفتی در آن دهه، نرخ فقر که در میانه دهه ۸۰ حدود ۱۵ درصد بود در فاصله ۱۵ سال دو برابر شده است. فقر به دو دسته فقر شدید و فقر مطلق تقسیم می‌شود. از میان فقرا گروهی که از تامین خوراک خود عاجز و ناتوان هستند در ردیف «فقر شدید» قرار دارند. بنا بر آمارهای رسمی حدود ۵ میلیون نفر از فقر شدید در ایران رنج می‌برند و بقیه در گروه فقر مطلق قرار دارند. به گفته میدری «کسانی که دچار فقر شدید هستند عمدتاً افراد بیکار هستند. درحالی که اغلب کسانی که به فقر مطلق دچارند، شغل و درآمد دارند اما درآمد آنها کفاف زندگی‌شان را نمی‌دهد». شوک ناشی از تحریم‌های آمریکا به وضوح در بحرانی شدن اقتصاد ایران و افزایش فقر مشهود است. شواهد آماری ۶ سال گذشته حاکی از آن است که خروج آمریکا از برجام و گسترده‌تر شدن تحریم‌ها از یک‌سو و تورم بالا و عدم تناسب رشد قیمت‌ها با دستمزدها و همه‌گیری کووید، سهم زیادی در فقیرتر شدن ایرانیان داشته است.
بنا بر این گزارش، کاهش فقر نیازمند تحقق رشد اقتصادی مستمر و فراگیر و کاهش تورم است. به‌ویژه آنکه «تورم، نقش مهمی در افزایش نابرابری و شکاف طبقاتی داشته و تداوم آن خروج از فقر را سخت و کارایی سیاست‌های توانمندسازی و حمایتی را کاهش می‌دهد».
مرکز آمار ایران نرخ تورم را ۳۵ درصد اعلام کرده است و گفته می‌شود که این نرخ با شیب کمتری تا پایان سال ۱۴۰۴ حدود ۸ درصد کاهش یابد. بانک مرکزی ایران در دوره اخیر با دنبال کردن سیاست «کنترل مقداری ترازنامه» سعی کرده است که با کاهش رشد نقدینگی، روند نزولی تورم را تسریع کند. اما تهیه‌کنندگان گزارش مرکز پژوهش‌ها می‌گویند که به‌رغم توفیق در تحقق رشد نقدینگی هدف در پایان سال ۱۴۰۲ روند این متغیر در سال بعد از آن صعودی شده و تحقق اهداف آن در سال‌های بعدتر با چالش‌های جدی روبه‌رو است.
انتشار گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان «تحلیل تحولات و چشم‌انداز اقتصاد ایران در آستانه تدوین بودجه ۱۴۰۴» همچنین نشان می‌دهد، رشد اقتصادی کشور به طور متوسط ۸ درصد کمتر از اهداف مورد نظر برنامه هفتم توسعه است که باید از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا پایان سال ۱۴۰۷ به مدت پنج سال در امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به اجرا درآید.
بر این اساس، رشد اقتصادی ایران در دو سال گذشته به ترتيب ۵/۲ و ۲/۸ درصد پيش‌بينی شده است، هرچند بنابر این گزارش، «روند ناترازی‌های بودجه و بانکی همچنان درحال تشدید است و ناترازی انرژی همچنان چالش جدی است و سهم صادرات نفتی از کل صادرات، روند صعودی داشته و همه این موارد مخاطرات دستیابی به اهداف رشد اقتصادی و تورم در برنامه هفتم هستند».
مرکز پژوهش‌های مجلس ایران همچنین اصلی‌ترین چالش دولت را در زمینه تامین بودجه، «طرح هدفمندی یارانه‌ها» دانسته که «در سال‌های اخیر آسیب‌های فراوانی به انضباط مالی دولت وارد کرده است». این گزارش با ابراز تاسف از این بابت تاکید کرده است که «روند کسری سازمان هدفمندی یارانه‌ها در مدت‌زمان کوتاهی رشد بسیار زیادی کرده است و چشم‌انداز کوتاه‌مدت سال ۱۴۰۳ نیز بدتر شدن وضعیت را نشان می‌دهد».
در سال ۱۴۰۲ کسری محقق شده هدفمندی یارانه‌ها ۱۷۰ هزار میلیارد تومان بود که این رقم فارغ از عدم تخصیص ردیف‌های قانونی برای مدیریت کسری است و پیش‌بینی شده که در سال ۱۴۰۳ نیز بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کسری داشته باشد.
چندی پیش مقصود فراستخواه، جامعه‌شناس در یکی از سلسله نشست‌های «آینده اجتماعی ایران در مواجهه با فقر و نابرابری» گفت: «براساس تحقیقاتی که داشتم، یک‌سوم خانوارهای ایرانی حداقل به نوعی با خط فقر مطلق مواجه‌اند. البته اینها مربوط به افراد زیر خط فقر نیست. ما با گروهی مواجه‌ایم که گرسنگی می‌کشند و با کمترین میزان کالری زندگی می‌گذرانند. در شاخص گرسنگی جهانی در سال گذشته، ایران جزو ۱۰ کشور با گرسنگی پایین بود. درحالی که گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که در کشور میلیون‌ها نفر با گرسنگی زندگی می‌کنند». به اعتقاد او تنها یک‌چهارم بودجه ایران برای توانمندسازی گروه‌های اجتماعی کم‌درآمد هزینه می‌شود تا بتوانند از فقر رهایی یابند.
