توسط : فرشاد گلزاری، گروه بین‌الملل
بدون تردید پرونده جنگ غزه که از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون مفتوح است، یکی از پیچیده‌ترین بحران‌ها برای کابینه فعلی اسرائیل و بنیامین نتانیاهو به شمار می‌رود که خروجی آن هنوز هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در این راستا، سه محور اصلی وجود دارد که روز‌به‌روز جایگاه «بی‌بی» در اسرائیل را نه تنها تنزل می‌دهد بلکه او را بیش از هر زمان دیگر به سمت محاکمه سوق می‌دهد. محور اول مسائل داخلی است. واقعیت غیرقابل انکار این است که جنگ غزه را صرفاً نمی‌توان در شرایط کنونی یک سوژه صرفاً نظامی در نظر گرفت بلکه عمق و گستره آن به حدی عریض و طویل شده که حالا مسائل اجتماعی و اقتصادی را هم در خود جای داده است. در این راستا باید توجه شود که تعداد زیادی از اسرای اسرائیلی همین حالا در اختیار حماس هستند و همین موضوع به یک اهرم فشار به شدت قدرتمند در عرصه داخلی علیه نتانیاهو از سوی افکار عمومی تبدیل شده است. طی ۶ ماه گذشته که رد‌وبدل شدن آتش میان ارتش اسرائیل و حماس ادامه داشته، نتانیاهو سعی کرده با تشدید خطر و برجسته‌سازی تهدیدات امنیتی، افکار عمومی که چندین بار علیه وی دست به اعتراض زدند را آرام کند و به آنها بفهماند که اگر همین حالا علیه حماس ماشه را نکشد، چندی دیگر هیچ امنیتی وجود ندارد که آنها حتی بتوانند زندگی عادی خود را ادامه دهند. اما حالا این روند، خروجی مطلوبی که نتانیاهو و کابینه وی در نظر داشتند را ندارد. به عبارتی دیگر افکار عمومی به خصوص مخالفان وی به این نتیجه رسیده‌اند که هدف نتانیاهو از ادامه جنگ در غزه و حتی گشایش جبهه جدید در رفح صرفاً برای آن است که بتواند بقای خود را تامین کند. خانواده اسرای اسرائیلی زمانی که می‌بینند تیم نتانیاهو و در رأس آن افراط‌گرایانی مانند ایتمار بن‌گویر، وزیر امنیت داخلی اسرائیل و اسموتریچ، وزیر دارایی کابینه نتانیاهو صرفاً بر تسلیح شهرک‌نشینان و ادامه جنگ نظر دارند به این نتیجه می‌رسند که این جماعت قرار نیست در قطر، مصر و حتی پاریس به یک توافق آتش‌بس با حماس دست پیدا کنند و اسرا را از آنها تحویل بگیرند. به همین دلیل اعتراضات گسترده‌ای علیه نتانیاهو شکل گرفته که یکی از بزرگ‌ترین آنها شنبه‌شب برگزار و تا بامداد یک‌شنبه ادامه داشت. براساس گزارش منتشر شده از سوی گاردین، ده‌ها هزار نفر از مخالفان نتانیاهو در تل‌آویو و سایر مناطق علیه وی دست به تظاهرات اعتراضی زدند و خواستار پایان جنگ، آزادی اسرای اسرائیلی و برگزاری انتخابات زودهنگام شدند. در این راستا، شبکه ۱۲ تلویزیون اسرائیل هم شامگاه شنبه به نقل از میری رگو، وزیر حمل‌ونقل و عضو کابینه امنیتی و سیاسی اسرائیل گزارش داد که در میان این جمعیت، تظاهرکنندگانی هستند که می‌خواهند نتانیاهو را ترور کنند. همچنین گفته شده که پنج معترض در جریان تظاهرات تل‌آویو زخمی شدند، درحالی که پلیس اسرائیل از زخمی شدن یک افسر زن در جریان تظاهرات هم خبر داده است. در همین راستا گزارش‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد چندین معترض در جریان حضور خود در خیابان‌ها از سوی یک خودروی ناشناس زیر گرفته شده‌اند. عده‌ای معتقدند که این اقدام از سوی طرفداران تندروی نتانیاهو صورت گرفته است. در این خصوص بنی گانتس، وزیر کابینه جنگ اسرائیل هم اعلام کرد که حادثه زیر گرفتن با خودرو در تل‌آویو هولناک و مستحق محکومیت است و همه ما باید هرگونه خشونت را محکوم کنیم. اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهور اسرائیل هم تاکید کرده که خشونت خط قرمزی است که تحت هیچ شرایطی نباید از آن عبور کرد. وی حادثه زیر گرفتن تظاهرکنندگان در شب گذشته را بسیار جدی دانست و آن را به شدت محکوم کرد.
فشار از خارج به تل‌آویو
با گذر از وقایع داخلی که در تل‌آویو رخ داده، دو محور دیگر در مورد وضعیت فعلی اسرائیل و نتانیاهو حائز اهمیت است. محور دوم، فشارهایی است که از سوی کاخ سفید به وی وارد می‌شود. چند روز پیش سی.ان.ان به نقل از یک منبع سیاسی در دولت جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا اعلام کرد که گفت‌وگوی تلفنی بایدن و نتانیاهو یکی از پرتنش‌ترین گفت‌وگوها طی چند سال اخیر بوده است. در این گزارش آمده است که درخواست بایدن از نتانیاهو برای آتش‌بس فوری در غزه برای نخستین بار از آغاز جنگ غزه مطرح شده و باید آن را ضربه سخت به اسرائیل دانست. در این خصوص باید دانست که منشأ این درخواست به نوعی جیل بایدن، همسر رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده بوده است. براساس گزارشی که اخیراً رسانه‌های آمریکا منتشر کرده‌اند بایدن در دیدار اخیرش با رهبران مسلمان آمریکایی اعلام کرده که همسرش از او خواسته تا به هر روشی که شده، جنگ در غزه را متوقف کند و مقابل اسرائیل و اقدامات آنها در این مقطع حساس بایستد. در این راستا، کاخ سفید اعلام کرده که بایدن همچنین در گفت‌وگوی تلفنی با نتانیاهو تاکید کرده، حملاتی که امدادرسانان (کاروان آشپزخانه مرکزی جهانی) را هدف قرار داده و به طور کلی وضعیت انسانی در غزه غیرقابل قبول است. بایدن بر لزوم اتخاذ اقدامات مشخص و ملموس برای حل موضوع انسانی در غزه و تامین امنیت امدادرسانان تاکید کرده است. در این میان یک نکته بسیار مهم وجود دارد، آن هم بازخواست از نتانیاهو و اسرائیل توسط کشورهای غربی است. توجه داشته باشید که اتباع حاضر در کاروان آشپزخانه مرکزی جهانی که توسط اسرائیل مورد هدف قرار گرفته و کشته شدند از کشورهایی مانند استرالیا، انگیس، کانادا و چند کشوری هستند که به صورت مشخص متحد اسرائیل به شمار می‌روند. به همین دلیل اقدام اسرائیل در کشتن این افراد حالا باعث شده تا افکار عمومی کشورهای مذکور علیه آنها دست به انتقاد بزنند و بر همین اساس، نتانیاهو با اقداماتش به صورت غیرمستقیم باعث شده تا برخی از متحدین غربی اسرائیل درخصوص ادامه حمایت از وی دچار تردید شوند یا حداقل برای مدتی این روند را تعدیل کنند. به عنوان مثال در فرانسه، احزاب چپ مانند حزب «فرانسه تسلیم‌ناپذیر» از دولت امانوئل ماکرون خواسته تا ارسال تسلیحات به اسرائیل را متوقف کند. در انگیس هم هزاران حقوقدان با امضا و ارسال نامه‌ای به دولت ریشی سوناک، نخست‌وزیر فعلی این کشور خواستار توقف هرگونه کمک به اسرائیل و نتانیاهو شدند و این درحالی است که وی مجبور شده علیه اقدامات اسرائیل در غزه موضع بگیرد. اما محور سوم که به نوعی ریشه در داخل و خارج از اسرائیل دارد، مذاکرات قاهره است. چند روز پیش دفتر ویلیام برنز، رئیس آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) اعلام کرد که او در هفته جاری به قاره سفر و با رؤسای سرویس اطلاعاتی اسرائیل (موساد) و مصر دیدار خواهد کرد که در این دیدار نخست‌وزیر قطر هم حضور خواهد داشت. این دیدار به نوعی یک اهرم فشار از سوی تیم بایدن برای حصول توافق میان حماس و اسرائیل بر سر برقراری آتش‌بس حداقل ۶ هفته‌ای و تبادل اسرای فلسطینی و اسرائیلی است اما نکته قابل توجه این است که کاخ سفید در این راستا صرفا به دنبال اعمال فشار بر نتانیاهو نیست بلکه در این مسیر حماس را هم به صورت مستقیم تحت فشار قرار داده است. در این خصوص بایدن اخیراً در پیام‌هایی جداگانه به رئیس‌جمهوری مصر و امیر قطر از آنها خواسته تا بر حماس برای انعقاد قرارداد تبادل اسیران با اسرائیل فشار بیاورند. در این میان ذکر یک نکته حائز اهمیت است. اگرچه نتانیاهو در شرایط کنونی به این توافق برای خروج از یک بحران داخلی و خارجی نیاز دارد اما این احتمال وجود که تل‌آویو و واشنگتن برای آرام کردن جبهه غزه از ترس درگیر شدن با حزب‌الله لبنان در شمال و تبعات هرگونه پاسخ ایران به اسرائیل، توافق قاهره را عملیاتی کنند تا فشارها به صورت موقت از روی نتانیاهو کم شود. این درحالی است که منابع خبری اسرائیل هم مدعی شده‌اند که لشکر ۹۸ ارتش اسرائیل با سه تیپ خود، شنبه‌شب و پس از چهار ماه جنگ با نیروهای فلسطینی در نزدیکی خان‌یونس از این منطقه خارج شده است! حال باید دید «قیام علیه بی‌بی» می‌تواند به آرام شدن صحنه نبرد در غزه بینجامد یا خیر.
