ماجراهای خانواده عطاران

♦قادر دولت‌زاده؛ خبرنگار

سریال «بدل» به کارگردانی علیرضا مسعودی معروف به علی مشهدی در راه آنتن تلویزیون است. سریالی که قرار بود جزو ویژه‌های عید نوروز باشد اما پس از «هفت سر اژدها» پخش خود را آغاز خواهد کرد. نکته جالب توجه در این سریال این است که داستان آن درباره خانواده‌ای است که عطاری شغل آباواجدادی آنان است و لقب آنها هم عطاران است. همین عامل باعث انتشار شایعاتی درباره بازگشت رضا عطاران و داستان خانواده‌اش به تلویزیون شد و موجب شد شائبه‌هایی درباره حضور رضا عطاران در سریال جدید تلویزیون مطرح شود که مدیر گروه طنز سیمافیلم در حاشیه نشست خبری سریال «نون خ ۵»، حضور رضا عطاران در تلویزیون را به‌عنوان بازیگر تکذیب کرد. در واقع این سریال تنها ماجراهای خانواده عطاران را روایت می‌کند اما جالب اینجاست که این خانواده فرزندی به نام رضا دارد که به‌تازگی از سفر خارج به ایران بازگشته و ماجراهای او هم در این مجموعه به تصویر کشیده می‌شود.
علی مسعودی (مشهدی) همشهری رضا عطاران و زاده مشهد است. او فعالیت رسمی خود را در عرصه نویسندگی با نوشتن متن‌های طنز چند آیتم از برنامه ساعت خوش در سال ۱۳۷۴ آغاز کرد و به گفته خودش، نویسنده‌ای غریزی است. پس از «ساعت خوش» فیلمنامه «سریال اقاقیا» را نوشت که رضا عطاران آن را کارگردانی کرد. سریال «قرارگاه مسکونی» که جواد رضویان آن را جلو دوربین برد، برگرفته از خاطرات دوره سربازی علی مشهدی است که فیلمنامه‌اش را به نگارش درآورده بود و نوروز ۱۳۸۵ روی آنتن شبکه پنج تلویزیون رفت.
مسعودی سال ۱۴۰۰ سریال «نوروز رنگی» را که برگرفته از خاطرات کودکی، خانواده خود و محله‌اش بود در اطراف مشهد جلو دوربین برد. در دوره‌ای که کرونا همچنان تلفات می‌داد، او به همراه گروهش تصویربرداری این مجموعه را به سرانجام رساند و این سریال در نوروز آن سال از شبکه پنج روی آنتن رفت و تا به امروز چندین بار از شبکه‌های مختلف پخش آن تکرار شده است. کاراکترهای این مجموعه شباهت‌های بسیاری به شخصیت‌های واقعی زندگی مسعودی داشتند و خودش هم آن زمان توضیح داد که کاراکتر پدر را براساس پدر خود نوشته و همسایه‌ها و ساکنان محل مشابه همان‌ها هستند که در کودکی با آنها حشرونشر داشته. داستان این مجموعه هم همزمان با دوران کودکی او رخ می‌داد و به همین خاطر هم مشهدی ناچار شد به حاشیه شهر مشهد برود و در نقاط حاشیه‌نشین که بافت اجتماعی مشابه آن سال‌ها دارد، تصویربرداری سریال را انجام دهد. داستان این مجموعه از ورود تلویزیون رنگی به یک خانواده پرجمعیت آغاز می‌شد. در محله‌ای که این خانواده زندگی می‌کردند، در همه خانه‌ها تلویزیون سیاه‌وسفید وجود داشت و با آمدن تلویزیون رنگی به یکی از این خانه‌ها، همه همسایه‌ها، شب‌ها را در این خانه می‌گذراندند تا بتوانند سریال‌ها و فوتبال را رنگی تماشا کنند. همین اتفاق باعث به وجود آمدن خرده‌داستا‌ن‌های بانمک و خنده‌داری می‌شد که مسعودی آنها را از کودکی‌اش به خاطر آورده بود.
حالا او به سراغ خانواده‌ای رفته که همچون خانواده سریال «نوروز رنگی» شناخت زیادی از آن دارد و می‌گوید، داستان‌های این خانواده را هم از خاطرات خود وام گرفته است. قصه و اتفاقات سریال «بدل» در سال ۱۴۰۲ رخ می دهد و درباره خانواده عطاران است؛ شهرام قائدی، نقش پدر را در خانواده عطاران بازی می‌کند که نسل‌اندرنسل عطار هستند. پریسا مقتدی، نقش همسرش را بازی می‌کند و عرفان آصفی، نقش پسر خانواده را با نام رضا عطاران دارد. آنها سه فرزند دارند که قصه حول پسر بزرگ‌شان رضا و اتفاقاتی که میان او و دوستش و بقیه اهالی محل می‌افتد، می‌گذرد. آوا رزازان هم نقش رعنا، دختر خانواده عطاران را به‌ عهده دارد. از این جهت می‌توان گفت که سریال مشابهت‌هایی با ساخته قبلی مسعودی، یعنی «نوروز رنگی» دارد. رضا عطاران که تحصیلات مرتبط با هواوفضا در خارج از کشور دارد پس از پنج سال به ایران باز می‌گردد. نقش او را آصفی بازی می‌کند که سال گذشته در فیلم «ویلای ساحلی» کیانوش عیاری نقش اصلی را داشت و اینجا هم نقش اصلی سریال را دارد.
مسعودی درباره نام رضا عطاران و اینکه برای این قصه با خود عطاران گفت‌و‌گو کرده، می‌گوید: «به هر حال من سال‌هاست در مقام نویسنده کار می‌کنم و سال‌های اخیر هم کارگردانی کرده‌ام. عطاران هم از مدل کاری من خبر دارد و برایش سوال نبود که چرا سراغ اسم او رفته‌ام. اما من زنگ زدم و برای استفاده از نامش از او اجازه گرفتم».
او درباره اینکه سریالش چقدر می‌تواند فضای جدیدی در میان کمدی‌ها داشته باشد، توضیح می‌دهد: «این سریال هم از موقعیت‌های کمدی و هم از کمدی‌کلامی برخوردار است. شخصیت‌ها در این سریال فانتزی نیستند. شخصیت‌هایی که در این سریال انتخاب کرده‌ام به‌گونه‌ای هستند که مردم با آنها همذات‌پنداری دارند و مابه‌ازای آنها را می‌بینند. پیش از این هم سال‌ها تلاش کرده‌ام که مردم با شخصیت‌های آثارم ارتباط بگیرند و کاراکترها و شخصیت‌ها را اطراف خود دیده باشند».
نویسنده «کوچه اقاقیا» که تمامی سناریوهایش را در فضای رئالیستی می‌نویسد و علاقه‌مند به چنین داستان‌هایی است، تاکید می‌کند: «نویسنده‌هایی مثل پیمان و محراب قاسم‌خانی تخصص‌شان در فانتزی است، ولی من هرچه ساختم مابه‌ازای آن را در زندگی خودم دیده‌ام مثل «نوروز رنگی» که چند سال پیش پخش شد و «بدل» هم چنین ویژگی‌ای دارد. غیر از شخصیت‌ها، بخشی از داستان هم براساس یک واقعیت است».
به همین خاطر است که می‌توان پیش‌بینی کرد «بدل» شباهت‌های زیادی به سریال قبلی او داشته باشد و از حالا می‌توان گفت که با پخش این مجموعه حواشی درباره شباهت این خانواده به خانواده رضا عطاران و زندگی او پیش خواهد آمد که البته چنین حواشی به دیده شده بیشتر مجموعه هم کمک خواهد کرد و می‌توان فهمید که هدف مسعودی از انتخاب این نام چه بوده است.
مسعودی که طرح این قصه را ۲۰ سال پیش نوشته مدتی پیش به این فکر افتاد که زمان کار کردن روی داستان این خانواده فرا رسیده و حالا می‌تواند سریالی بر مبنای حال‌وروز این خانواده بسازد. ظاهراً در این سریال با تحولات شخصیت‌ها همزمان با تغییرات زمانه روبه‌رو هستیم که چالش‌های جدی را برای آنها به وجود می‌آورد. شهرام قائدی، پریسا مقتدی، داریوش سلیمی، محمد حاجی‌زاده، ساعد هدایتی، ابوالفضل رجبی، ماهان عبدی، اشکان اشتیاق و… جزو بازیگران سریال هستند. ساعد هدایتی که با بازی در سریال‌های مهران مدیری بیشتر شناخته می‌شود، در این سریال بازی کرده و اشکان اشتیاق که چندی پیش سریال «دردسرهای عظیم» با بازی او از تلویزیون دوباره پخش ‌‌شد و آخرین کارهای او به «بوتیمار» و «پلاک ۱۳» برمی‌گردد حالا قرار است با این سریال دوباره به آنتن تلویزیون برگردد.