توسط : فشار برای انتخابات مجدد در ونزوئلا
فرشاد گلزاری 
گروه بین‌الملل
انتخابات ریاست‌جمهوری ونزوئلا که ۲۸ ژوئیه ۲۰۲۴ (۷مرداد ۱۴۰۳) برگزار شد، یکی از پرحاشیه‌ترین رویدادهای سیاسی این کشور و آمریکای جنوبی به حساب می‌آید که حواشی آن هنوز هم به قوت خود باقی است و به نوعی ظرف چند هفته گذشته شاهد آن بودیم که مدام در مورد این موضوع بحث و جدل‌های سیاسی و رسانه‌ای تکرار می‌شود. آنچه در مورد این انتخابات باید مورد نظر باشد این است که زورآزمایی سیاسی در کاراکاس عملاً دو گزینه داشت که نیکلاس مادورو به عنوان رئیس دولت مستقر در یک‌سوی میدان و ادموندو گونزالس، دیپلمات کهنه‌کار و نماینده جریان اپوزیسیون در مقابل مادورو ایستاد و همین امر یک دوقطبی ملموس را سر‌وشکل داد.
نکته بسیار مهم این است که از همان ابتدای رقابت‌ها و دقیقاً در زمان برگزاری کمپین‌های انتخاباتی بسیاری از تحلیلگران به این موضوع اشاره کرده بودند که این انتخابات در حقیقت یک مبارزه سراسری میان نیکلاس مادورو و ماریا کورینا ماچادو، نماینده سابق مجلس قانون‌گذاری است اما مساله این بود که ماچادو صرفاً توانست اپوزیسیون ونزوئلا را سر‌وشکل دهد که البته این موضوع هم به انتخابات اخیر مربوط نمی‌شود بلکه او از سالیان قبل علیه دولت ونزوئلا و چاویست‌ها یک رویکرد منفی را در پیش گرفته بود. در این خصوص باید دانست که ماچادو یکی از رهبران اعتراضات مخالفان علیه نیکلاس مادورو در تظاهرات سال ۲۰۱۴ ونزوئلا بود و بر همین اساس، کنگره ونزوئلا در ۱۸ مارس ۲۰۱۴ خواستار تحقیقات جنایی از ماچادو به دلیل ارتکاب جرائمی ازجمله خیانت به دلیل مشارکت در اعتراضات ضددولتی شد.
ماچادو سپس در ۱۴ آگوست ۲۰۲۲ حضور خود را در انتخابات مقدماتی ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۲۳ تایید کرد و در ۱۵ مارس رسماً مبارزات انتخاباتی خود را از ایالت مریدا آغاز کرد اما مساله مین‌گذاری دولت ونزوئلا بر سر راه او بود؛ چراکه ماچادو ۳۰ ژوئن ۲۰۲۳ پس از درخواست خوزه بریتو، سیاستمدار ونزوئلایی، به دلیل حمایتش از تحریم‌های دولت مادورو توسط بازرس کل ونزوئلا از تصدی پست‌های دولتی به مدت ۱۵ سال منع شد و همین موضوع موجب شد تا یک سد مشخص جلوی راه وی قرار بگیرد. بر همین اساس بسیاری از گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای همچنین مانورهای تبلیغاتی به نفع او در انتخابات اخیربه حاشیه رانده شد و تنها گزینه‌ای که قرار بود مقابل مادورو بایستد، ادموندو گونزالس بود که اتفاقاً او هم مورد حمایت ماچادو و کشورهای غربی قرار داشت.
آنچه در مورد انتخابات اخیر ونزوئلا باید در این برهه زمانی مورد نظر قرار بگیرد این است که رفتار و سیاست‌های مادورو طی یک دهه اخیر به هیچ وجه مانند هوگو چاوز نبوده و اساساً بسیاری از همسایگان ونزوئلا میل چندانی به ارتباط‌گیری با مادورو و ادامه حضورش در قاموس رئیس‌جمهوری این کشور را ندارند. بر همین اساس، زمانی که کمپین‌های انتخاباتی مادور و گونزالس در ونزوئلا برپا شده بود بسیاری از موسسات نظرسنجی به این موضوع پرداختند که رقیب مادورو، یعنی گونزالس که مورد حمایت اپوزیسیون هم بود، برنده نهایی این رویارویی سیاسی خواهد بود و تمام مولفه‌ها در داخل‌وخارج از کاراکاس هم این موضوع را تایید می‌کرد اما پس از برگزاری انتخابات و انتشار نتایج آن تمام این تحلیل‌ها، تفسیرها و حتی نظرسنجی‌ها یک‌باره به حاشیه رفت؛ چراکه براساس اعلام شورای انتخابات ملی ونزوئلا، ادموندو گونزالس با کسب ۴۴.۲ درصد آرا در جایگاه دوم قرار گرفت و نیکولاس مادورو با کسب چیزی حدود ۵۱ درصد آرا پیروز این انتخابات اعلام شد.
فشار خارجی تا کجا ادامه دارد؟
اینکه چرا در انتخابات ریاست‌جمهوری ونزوئلا مادورو به عنوان گزینه پیروز اعلام شد، موضوعی است که بسیاری از ناظران بین‌المللی و حتی مقامات کشورهای همسایه ونزوئلا و آمریکای جنوبی آن را قبل از برگزاری این انتخابات مطرح کرده بودند و حتی برخی از آنها قبل از انتخابات ابراز امیدواری کرده بودند که این رویداد سیاسی داخلی به یک نتیجه مشخص و فارغ از هر گونه درگیری سیاسی منتج شود اما زمانی که نتایج اعلام شد یک‌باره کاراکاس و بسیاری از شهرهای ونزوئلا صحنه درگیری مردم و پلیس شد. در آن زمان رسانه‌های دولتی در ونزوئلا صراحتاً معترضان را به کودتا متهم کردند و حتی در این میان مادور و ایوان گیل، وزیر امور خارجه ونزوئلا صراحتاً آمریکا را عامل اصلی تحریک افکار عمومی کشور خود همچنین کودتایی دانستند که دولت ونزوئلا بارها آن را مورد اشاره قرار داده بود.
آنچه در این خصوص باید مورد نظر باشد، موضع اعتراضی کشورهایی مانند برزیل، کلمبیا، پرو و سایر دولت‌هایی است که به نوعی در آمریکای جنوبی مشغول رصد اوضاع کاراکاس بوده و هستند. از زمان برگزاری انتخابات ونزوئلا بیش از ۲۰ روز می‌گذرد و ما حالا شاهد آن هستیم که یک موضع سلبی و بسیار تند‌وتیز از سوی کشورهای مذکور به خصوص ایالات‌متحده علیه نتایج مذکور اتخاذ شده است. به عنوان مثال، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس‌جمهور برزیل و گوستاوو پترو، رئیس‌جمهور کلمبیا پیش‌تر خواستار برگزاری مجدد انتخابات ریاست‌جمهوری در ونزوئلا شده بودند و حالا جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده هم دقیقاً همین موضوع را با گذشت ۳ هفته از انتخابات ونزوئلا اتخاذ کرده است.
براساس گزارشی که رسانه‌های غربی مانند پولیتیکو منتشر کرده‌اند، اخیراً بایدن در پاسخ به پرسش یک خبرنگار در محوطه کاخ سفید درباره اینکه آیا موافق برگزاری مجدد انتخابات ریاست‌جمهوری در ونزوئلاست یا خیر؛ صراحتاً موافقت خود را اعلام کرده اما گویا این مواضع، کاخ سفید را هم با تعجب روبه‌رو کرده است؛ چراکه کاخ سفید ساعاتی بعد از این اظهارنظر بایدن از موضع رئیس‌جمهور آمریکا درباره برگزاری مجدد انتخابات ریاست‌جمهوری در ونزوئلا عقب‌نشینی و در بیانیه‌ای اعلام کرد که «رئیس‌جمهور صرفاً درباره بی‌اساس بودن ادعای پیروزی نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا در انتخابات ۲۸ جولای (۷ مرداد) در این کشور سخن گفته است».
این بیانیه شاید در درون خود حاوی این پیام باشد که باید به دلیل مشکلات جسمانی و تشخیصی‌اش نمی‌دانسته که در مورد چه مساله‌ای موافقت خود را اعلام کرده و به نوعی می‌توان آن را در جهت رد اظهارات و مواضع رئیس‌جمهوری آمریکا درخصوص نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ونزوئلا دانست. اینکه موضع بایدن در مورد برگزاری مجدد انتخابات ریاست‌جمهوری ونزوئلا مورد تایید وی باشد یا خیر، موضوعی است که شاید به اتمام دوره ریاست‌جمهوری او ظرف چند ماه آینده هم مربوط باشد؛ چراکه حدود دو ماه‌ونیم دیگر از عمر سیاسی وی کابینه‌اش در واشنگتن باقی نمانده و پس از آن ترامپ یا کامالا هریس باید سکان کاخ سفید را در دست بگیرند و بر همین اساس به نظر می‌آید که وزارت خارجه آمریکا میل چندانی به تشدید تنش با کاراکاس ندارد.
این تحلیل تا حدودی ممکن است در فضای رسانه‌ای آمریکا (آن هم در آستانه برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده) درست باشد اما واقعیت این است که راهبرد کلان واشنگتن، رویارویی با کاراکاس در شرایط کنونی است. در دوران چهار ساله بایدن برخی از تحریم‌ها از سوی واشنگتن نادیده گرفته شد و ونزوئلا توانست، نفت خود را بفروشد اما خروجی انتخابات ریاست‌جمهوری که به پیروزی مادورو انجامید و حمایت روسیه، چین و بقیه رقبای آمریکا را در پی داشت، موجب شده تا واشنگتن به سمت آن برود که شمشیر را برای مادورو از رو ببندد. در این مسیر حالا برزیل و کشورهای دیگر آمریکای جنوبی مانند کلمبیا، آرژانتین و پرو که روزی با ونزوئلا روابط خوبی داشتند هم علیه مادورو مواضع خود را اتخاذ کرده‌اند که دقیقاً نوعی گام برداشتن در مسیر ایالات‌متحده قلمداد می‌شود. حالا باید دید که این فشارهای خارجی از سوی واشنگتن و همسایگان ونزوئلا تا کجا ادامه خواهد داشت و خروجی آن به آشوبی دیگر منجر می‌شود یا صرفاً اقتصاد کاراکاس را بیش از گذشته زیر تیغ قرار خواهد داد!
