توسط : محمدجواد ظریف میگوید راهحل اختلاف مذاکره مستقیم با آمریکاست
گروه سیاسی: در گفتوگوی مفصل محمدجواد ظریف با روزنامه لبنانی النهار، او با صراحت درباره وضعیت ایران، تجربه برجام، جنگ اخیر با اسرائیل و ضرورت مذاکره واقعی سخن گفت. بخش آغازین گزارش النهار با مرور کوتاهی بر جایگاه تاریخی ظریف در دیپلماسی ایران آغاز میشود: در میان ۶۷ وزیر خارجه ایران در ۱۵۰ سال گذشته، تنها چند نفر ردپایی ماندگار بر جای گذاشتهاند و در دوران پس از انقلاب تقریبا اجماع وجود دارد که ظریف (۲۰۱۳ تا ۲۰۲۱) تأثیرگذارترین بوده است. آنچه ظریف را از دیگر دیپلماتهای ایرانی متمایز میکند، دو ویژگی است: نخست، او دانشمند و نظریهپرداز روابط بینالملل است و فعالیت آکادمیکش در این زمینه هرگز متوقف نشده؛ دوم، او وزیر خارجهای پیشرو، خلاق و مبتکر بود، نه صرفا مدیر اداری یک دستگاه دیپلماتیک. نماد بارز این ویژگیها، توافق هستهای تیرماه ۱۳۹۴ (ژوئیه ۲۰۱۵) بود که هنوز هم از آن دفاع میکند، با وجود پایان دوره کاریاش و حملات سازمانیافته مخالفان.
ظریف در این گفتوگو ضمن دفاع از مذاکره، تأکید کرد که ایران باید از موضع قدرت و انسجام ملی وارد گفتوگو شود: «مذاکره واقعی یعنی رهایی از زندان گذشته و استفاده از همه ظرفیتهای ملی. در جنگ ۱۲ روزه، ایران نشان داد تنها کشوری است که هم شجاعت و هم توان ضربه زدن به اسرائیل را دارد». او گفت تخلیه پایگاههای آمریکایی پیش از پاسخ ایران و پذیرش آن از سوی ترامپ، نشانه اذعان واشنگتن به اراده ایران بود و افزود اکنون فرصتی محدود وجود دارد تا ایران از موضع قدرت وارد مذاکرهای مستقیم و چندجانبه با غرب شود. ظریف مذاکره را نه نشانه ضعف بلکه ابزار قدرت دانست: « برخلاف تصور برخی در ایران و آمریکا، مذاکره به معنای تسلیم نیست؛ بدهبستان قاعده طبیعی مذاکره است. زیادهروی در پافشاری بر مواضع خودی هم به امتیازدهی میانجامد». او با اشاره به مقایسه برخی منتقدان با «نوشیدن جام زهر» در سال ۱۳۶۸ گفت، امروز کشور در موقعیتی نیست که ناچار به عقبنشینی باشد: میتوان با تکیه بر ملت و قدرت ملی، مذاکرهای عزتمندانه داشت. در عین حال هشدار داد که «زمان الزاما به نفع ما نیست» و فرصتهای احیای برجام در دولت بایدن با بیعملی تهران از دست رفت. به گفته او، تصور غلط سودمندی «مذاکره فرسایشی» و مطالبات افراطی دو طرف، فرصت طلایی ایران را از بین برد. ظریف در پاسخ به پرسشی درباره مخالفت رهبر ایران با مذاکره با آمریکا گفت که رهبری همواره بر بیان آزاد دیدگاه کارشناسان تأکید کرده و او نیز در چارچوب همین توصیه، نظرات خود را مطرح میکند. در بخش دیگری، ظریف روایت غالب درباره «نیروهای نیابتی» ایران را رد کرد و گفت: هیچ گروهی بهجای ایران نجنگیده است؛ ایران از مقاومت برای اهداف خودش حمایت کرده و تضعیف مقاومت الزاما به معنای تضعیف ایران نیست. او افزود که باید از اختلاف منافع میان آمریکا، اسرائیل و اعراب برای منافع ملی ایران بهره گرفت: اسرائیل به دنبال فروپاشی ایران است؛ آمریکا به دنبال مهار نه سرنگونی ایران است، و کشورهای عربی بهدلیل رفتار تهاجمی اسرائیل به ایران قدرتمند بهعنوان توازن منطقهای نیاز دارند. ظریف گفت که آتشبس غزه بدون تحقق اهداف اسرائیل، نشانه شکست راهبرد تلآویو است و باید به فرصتی برای همبستگی کشورهای اسلامی تبدیل شود. او درباره مرگ برجام با اشاره به «حملات سازمانیافته» علیه خود، گفت، علتهای واقعی هنوز زمان بیان ندارد اما خروج آمریکا و سوءمحاسبات داخلی باعث شدند که حمایت جهانی از ایران در شورای امنیت بهشدت کاهش یابد. به گفته او، آمریکا ابتدا با هدف تمرکز بر چین از تنش با ایران کاسته بود اما اسرائیل مسیر را تغییر داد و سیاست واگذاری امنیت منطقه به تلآویو را جایگزین کرد. ظریف، رفتار سه کشور اروپایی را «ریاکارانه» دانست و گفت آنها نهتنها به تعهدات برجامی عمل نکردند بلکه در جنگ ۱۲ روزه، جانب اسرائیل را گرفتند. ظریف پیشبینی کرد با رقابت آمریکا و چین در فناوری، اروپا نقش خود را در نظم جهانی از دست خواهد داد. ظریف در پایان، راهکار ایران برای عبور از بحران را چنین برشمرد:
۱- تقویت انسجام اجتماعی و ملی بهعنوان مهمترین منبع قدرت.
۲- بازسازی توان دفاعی و گسترش روابط منطقهای.
۳- آغاز مذاکرات چندجانبه با آمریکا برای حل اختلافات، چون به باور او «رابطه دوستانه کامل، غیرواقعبینانه است».
به باور ظریف، بهبود اقتصاد و اعتماد عمومی، کلید انسجام است و بدون مبارزه با فساد و تضمین امنیت سرمایهگذاری، هیچ قدرت سیاسی یا نظامی پایدار نخواهد ماند.
