توسط : آیا برت مک‌گورک پیروز می‌شود؟
فرشاد گلزاری 
گروه بین‌الملل
اواخر هفته گذشته بیانیه‌ای سه‌جانبه از سوی آمریکا، قطر و مصر منتشر شد که در آن بر شروع مذاکرات نهایی برای اجرای آتش‌بس در غزه و تبادل اسراء اسرائیل تاکید شده بود و به سرعت مورد توجه رسانه‌ها، تحلیلگران و حتی مقامات کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای قرار گرفت. در این راستا دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل هم اعلام کرد که هیاتی را برای شرکت در این مذاکرات اعزام خواهد کرد. از آن هفته تا به امروز بسیاری از تئوری‌ها و تحلیل‌ها بر این اساس بوده که مذاکراتی که قرار است پنج‌شنبه هفته جاری (۱۵ آگوست) برگزار شود به دلیل آنکه بر پایه طرح پیشنهادی جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده استوار بوده و از سوی واشنگتن طرح‌ریزی شده به ثمر خواهد نشست و خروجی آن مثبت خواهد بود و در این میان شاهد یک‌سری از تحرکات قبل و حین مذاکرات خواهیم بود. براساس اعلام رسانه‌های اسرائیل و آمریکا، ایالات‌متحده در راستای آمادگی برای آغاز دور گسترده‌ای از مذاکرات در منطقه با هدایت برت مک‌گورک، فرستاده جو بایدن در امور خاورمیانه، ویلیام برنز، رئیس آژانس اطلاعات مرکزی (سیا) و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا تلاش می‌کند و به دنبال آن است که بتواند بحران فعلی در خاورمیانه را با به سرانجام رساندن توافق آتش‌بس میان حماس و اسرائیل مدیریت کند. گفته شده که ویلیام برنز، رئیس سیا هدایت تیم آمریکایی را در مذاکرات روز پنج‌شنبه بر عهده خواهد داشت و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات‌متحده هم در گفت‌وگویی که با یوآو گالانت، وزیر جنگ اسرائیل داشته، اعلام کرد که قصد دارد طی روزهای آتی در چارچوب تلاش‌ها برای رسیدن به یک توافق و کنترل تنش وارد منطقه شود.
اینکه مذاکره مذکور قرار است در قطر انجام شود یا مصر هنوز مشخص نیست اما نکته مهم آرایش تیم آمریکایی‌ها در این مذاکرات است. اینکه اعلام می‌شود، رئیس سیا قرار است هدایت تیم مذکور را به عهده بگیرد به خوبی نشان می‌دهد که منظومه اطلاعاتی ایالات‌متحده که ذیل سازمان سیا درحال فعالیت هستند و حوزه‌های مختلفی را پوشش می‌دهند عملاً تمام جمع‌بندی‌های خود را قرار است تا همان روز پنج‌شنبه که مذاکرات برگزار می‌شود به سمع‌ونظر کاخ سفید و ویلیام برنز برسانند تا بتوانند از آخرین داده‌های سیاسی به خصوص نظامی و امنیتی در این مذاکرات بهره ببرند و بدانند که چگونه باید به این مذاکرات سر‌وشکل بدهند اما مهم‌تر از آن این است که صرفاً رئیس سیا قرار نیست درخصوص این مذاکرات تلاش کند بلکه برت مک‌گورک، فرستاده رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه یکی دیگر از کسانی است که قرار است به دلیل سوابقش یک محور مهم امنیتی را با مسئولان مصر در میان بگذارد و آن را حل‌وفصل کند.
براساس اعلام منابع آمریکایی و عربی، مک‌گورگ پیش از مذاکرات پنج‌شنبه، نشست‌هایی با مقامات مصر و اسرائیل برای حل‌وفصل نکات حل نشده در مورد طرح امنیتی قاهره و تل‌آویو مربوط به مرزهای میان مصر و نوار غزه برگزار می‌کند. گفته می‌شود، هدف از مذاکرات مک‌گورک در قاهره تسریع در روند آغاز تمهیدات امنیتی و پایان دادن به برخی نکات حل نشده است که در رأس آنها از سرگیری فعالیت گذرگاه مرزی رفح و توافق بر سر جدول زمانی برای باقی ماندن نظامیان ارتش اسرائیل در محور فیلادلفیا در مجاورت مرزهای با مصر است و ابقای این نظامیان در آنجا به مثابه نقض توافق قبلی قاهره و تل‌آویو در سال ۲۰۰۵ خواهد بود. باید توجه داشت که محور فیلادلفیا که در اصل محور صلاح‌الدین به حساب می‌آید یک نوار مرزی به طول ۱۴.۵ کیلومتر از دریای مدیترانه تا گذرگاه کَرم ابوسالم است که پهنای آن تنها چند صد متر بوده و براساس توافق کمپ دیوید که در سال ۱۹۷۹ میان قاهره و تل‌آویو به امضا رسید، منطقه حائل محسوب می‌شود. به همین دلیل است که توافق بر سر این محور برای اسرائیل و آمریکا بسیار مهم است.
ورود به خاورمیانه
آنچه در این میان و در آسانه مذاکرات آتش‌بس غزه باید مورد توجه قرار بگیرد، تحرکات نظامی آمریکا در منطقه است. براساس اعلام رویترز، ژنرال لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا شامگاه یک‌شنبه دستور اعزام زیردریایی هسته‌ای «یو‌اس‌اس جورجیا» که مجهز به موشک‌های هدایت‌شونده است به همراه ناو هواپیمابر «یو‌اس‌اس آبراهام لینکلن» به خاورمیانه را صادر کرده است. در بیانیه پنتاگون آمده است که «ژنرال آستین بر تعهد ایالات‌متحده به برداشتن هر گام ممکن برای دفاع از اسرائیل تاکید و به تقویت موقعیت و توانایی‌های نظامی آمریکا در سراسر خاورمیانه با توجه به تشدید تنش‌های منطقه‌ای اشاره کرد».
این اقدام ایالات‌متحده از چند جهت قابل تحلیل است. نخست آنکه بسیاری از منابع خبری در آمریکا و اسرائیل به انضمام رسانه‌های عربی منطقه این اقدام پنتاگون را نوعی ایجاد دیوار دفاعی برای حفاظت از اسرائیل درخصوص هرگونه پاسخ ایران و محور مقاومت قلمداد کرده‌اند. به موازات این روند منابع خبری اسرائیل هم درحال انتشار اخباری هستند که گویای آماده شدن آنها برای هرگونه پاسخ ایران و بازوهای منطقه‌ای آن است. به عنوان مثال، رسانه‌های اسرائیل از آماده‌سازی یک بیمارستان زیرزمینی کاملاً حفاظت شده در حیفا برای پذیرش مجروحان خبر دادند که برای اولین بار چنین اتفاقی رخ می‌دهد. از سوی دیگر، گفته شده که مرخصی تمام خلبانان و کادر نیروی هوایی اسرائیل هم لغو شده است. از جهتی دیگر رسانه‌های اسرائیل هم اعلام کرده‌اند که نتانیاهو به وزرای کابینه تحت امر خود دستور داده که طی روزهای پیش‌رو درباره مسائل امنیتی و سیاسی با رسانه‌ها گفت‌وگو نکنند که به باور مفسران، این اقدام نشان می‌دهد که اوضاع‌واحوال در داخل کابینه مناسب نبوده و حتی می‌تواند گویای آن باشد که نتانیاهو خواهان تشدید تنش سیاسی تا قبل از مذاکرات پنج‌شنبه نیست.
نکته دوم در مورد وضعیت فعلی این است که احتمالاً آمریکایی‌ها بر این باور هستند که مذاکرات آتش‌بس روز پنج‌شنبه به خروجی مطلوب نمی‌رسد و حتی ممکن است تا آن روز ارتش اسرائیل دست به اقدامات نظامی دیگر بزند. بر همین اساس اقدام به صف‌بندی نظامی در خاورمیانه کرده‌اند. نکته سوم هم این است که اساساً مجموعه غرب، به‌خصوص ایالات‌متحده به عنوان اصلی‌ترین حامی اسرائیل، احساس می‌کند که تا قبل از مذاکرات پنج‌شنبه ممکن است که ایران و جریان‌های مقاومت در منطقه پاسخ ترور اسماعیل هنیه، رئیس پیشین دفتر سیاسی حماس را بدهند و به همین دلیل ناو و زیردریایی خود را وارد منطقه کرده‌اند. نکته چهارم اقدام حزب‌الله لبنان است. برآورد ایالات‌متحده و اسرائیل بر این است که حزب‌الله هم در این راستا به صورت علنی و انفرادی پاسخ خود را به اسرائیل در مرزهای شمالی خواهد داد و این به معنای درگیر شدن تل‌آویو در چند محور و پایان آمدن توان رهگیری و پاسخ‌دهی آنهاست.
اما نکته آخر هشدار تروئیکای اروپا به تهران است. سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان با صدور بیانیه‌ای از مذاکرات آتش‌بس غزه حمایت کردند و از سوی دیگر از تهران خواستند تا به اسرائیل پاسخ ندهد. این در حالی است که در داخل اسرائیل هم نتانیاهو کاملاً تحت فشار قرار دارد؛ به‌گونه‌ای که عصر دوشنبه یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون اسرائیل صراحتاً اعلام کرد که «اکنون زمان مناسب برای معامله تبادل اسرا با حماس است». این در حالی است که گفته می‌شود، خانواده اسرای اسرائیلی همچنان خواهان امضای توافق تبادل اسرا هستند.
