توسط : چرا ایران بر مذاکرات غیرمستقیم با ایالات‌متحده تاکید دارد؟
به قلم؛ عبدالرضا فرجی‌راد؛ دیپلمات پیشین و استاد ژئوپلیتیک
این روزها توجهات اکثریت مردم کشور به این موضوع معطوف شده که بالاخره مذاکره‌ای با آمریکا صورت می‌گیرد یا خیر. به‌ویژه آنکه به نظر می‌رسد قبل از هر چیز نگران نرخ بی‌رویه ارز و تورم افسارگسیخته هستند. ضمن اینکه تهدیدات آمریکا و جابه‌جایی امکانات نظامی ایالات‌متحده در منطقه و اقیانوس هند، ذهن آنها را نیز مشغول کرده است.
بعد از پاسخ طرف ایرانی به نامه ترامپ که به نظر می‌رسد با امضای وزیر امور خارجه ولی با درج منویات رهبری ارسال شده است، رئیس جمهور ایالات متحده در گفت‌وگوی کوتاهی اظهار کرد که ایران با مذاکرات غیرمستقیم موافقت کرده است اما آنها به مذاکرات مستقیم نیز علاقمندند که بعد از سخنان ترامپ مجددا رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و وزیر امور خارجه بر مذاکرات غیرمستقیم تاکید کردند. هر چند که بعداً معاون رئیس قوه مقننه با این شرط مبنی بر اینکه در صورت رفع تحریم‌ها توسط آمریکا مذاکره مستقیم می‌تواند امکانپذیر باشد، شبهه‌ها را برطرف نکرد.
این رفت و برگشت‌ها و نظرات متفاوت در رابطه با نوع مذاکره چه از سوی طرف آمریکایی و چه مسئولان ایرانی، این سوال را در ذهن افراد جامعه متبادر کرده که چرا یک تصمیم قاطع اعلام نمی‌شود و چرا جمهوری اسلامی ایران در رابطه با گفت‌وگوهای مستقیم اکراه نشان می‌دهد. سوال بعدی این است که این تفاوت دیدگاه بین ایران و آمریکا چه پیامدهایی با توجه به تهدیدات موجود می‌تواند داشته باشد.
در یک تحلیل سیاسی شاید بتوان این ارزیابی را داشت که جمهوری اسلامی در مرحله اول مذاکرات، خواهان مذاکره غیرمستقیم شده تا ببیند در مذاکرات، خواسته طرف آمریکایی چیست. ایران اعلام کرده که صرفاً بر گفت‌وگو در رابطه با موضوع هسته‌ای و غنی‌سازی بر اساس نیازهای علمی خود تاکید دارد که احتمالاً در صورت پذیرش این خواسته و آغاز مذاکرات بدون تهدید، امکان تبدیل مذاکرات به گفت‌وگوهای مستقیم نیز وجود دارد.
به‌رغم تفاوت رویکرد ایران و آمریکا به مذاکرات حالا که دو طرف اصل مذاکره را پذیرفته‌اند به نظر می‌رسد در یکی دو هفته آینده و شاید هم زودتر مذاکراتی غیرمستقیم در عمان آغاز شود؛ به ویژه آنکه با توجه به ضرورت ادامه مذاکرات با اروپا و ضیق وقت در رابطه با «اسنپ بک» مدیریت زمان در هر دو مذاکرات از اهمیت خاصی برخوردار است.
در دوری از مذاکره با اروپا که قبلاً انجام گرفت، نماینده اروپایی اظهار کرد تا زمانی که وضعیت مذاکره جمهوری اسلامی با آمریکا مشخص نشود، امکان پیشرفت گفت‌وگو‌ها با اروپا وجود ندارد. در واقع مذاکرات ایران با این دو قطب غربی به نوعی با هم پیوند خورده و پیشرفت در یکی منجر به پیشرفت در دیگری نیز خواهد شد.
در این میان در روزهای آینده سفر رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به تهران خواهیم داشت. گفت‌وگوهای وی در تهران و توافقات احتمالی که وی با مقامات سازمان انرژی اتمی کشورمان نیز اعلام می‌کند، می‌تواند در تلطیف فضای موجود بین ایران با آمریکا و از سویی با اروپا کمک‌کننده باشد و در صورت عدم توافق، طبیعی است که هم بر جو مذاکرات و هم بر نشست بعدی آژانس و قطعنامه صادره و فعال شدن مکانیسم ماشه توسط کشورهای اروپایی نقش خواهد داشت.
لذا در یکی دو هفته آینده، تصویر بهتر و روشن‌تری از چگونگی تعامل ایران با غرب را خواهیم داشت.
