توسط : سازندگی نقش “محمدرضا عارف” در ترکیب کابینه دولت چهاردهم را بررسی می‌کند
طبعاً با انتخاب معاول اول رئیس‌جمهور، انتخابات نهایی وزرا با تغییراتی روبه‌رو خواهد شد و در اندک فرصت باقی‌مانده، نقش محمدرضا عارف در جایگاه معاون اول رئیس‌جمهور با اتکا به تجاربش در چینش نهایی کابینه بسیار موثر خواهد بود. به همین دلیل نیز دیروز محمدجواد ظریف، رئیس شورای راهبری به اتفاق دکتر طیب‌نیا به دیدار عارف رفتند و به نظر می‌رسد جلسه‌ای برای نهایی کردن لیست کابینه تشکیل دادند تا احتمالاً پس از مراسم تحلیف، لیست نهایی به دست مجلس برسد تا بلافاصله نمایندگان وارد بررسی افراد پیشنهادی کابینه شوند. انتخاب عارف به عنوان معاون اول رئیس‌جمهور، بسیاری را شوکه کرد. اگرچه او یادآور دولت سیدمحمد خاتمی است اما در این مدت نیز نام‌های مختلفی برای معاون اولی مطرح بود. سوای از محمدجواد ظریف که زوج انتخاباتی مسعود پزشکیان بود از سیدحسین مرعشی و علی طیب‌نیا تا حتی علی لاریجانی و محمد شریعتمداری افرادی بودند که نام آنها مطرح شده بود، اما ناگهان دکتر پزشکیان تصمیم گرفت، رفیق قدیمی‌اش را برای این پست حساس برگزیند. فردی که هم در اداره دولت تجربه دارد و هم پارلمان را می‌شناسد. مردی که مورد تایید نظام است و انتخاب او نشان‌دهنده این است که پزشکیان تصمیم دارد، کابینه خود را از میانه‌رو‌ها انتخاب کند تا بتواند بر مشکلات متکثر در کشور فائق آید.
اینک مرد شماره یک کابینه، دکترمحمدرضا عارف، بسیار نقش مهم و کلیدی در آینده و موفقیت پزشکیان خواهد داشت. در کنار او محمدجواد ظریف نیز می‌تواند به عنوان معاون سیاسی رئیس‌جمهور، نقش موثری در چهره جهانی پزشکیان داشته باشد. در واقع به همان اندازه که ظریف باید وجهه جهانی ایران با پزشکیان را بازسازی و امیدوار کند، عارف نیز باید امید ایرانیان را احیا کند و این امر جز با حل مشکلات اقتصادی و مطالبات انباشته اجتماعی ممکن نیست.
روز گذشته محمدجواد ظریف و علی‌طیب‌نیا با محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور در دفتر کارش دیدار کردند و اتفاقاً عکس سه نفره آنها هم منتشر شد که انگار با دوربین گوشی همراه گرفته شده بود. این دیدار یک روز پس از آن بود که پزشکیان اولین حکم مدیریتی کابینه‌اش را با انتصاب عارف به عنوان معاون اول رئیس‌جمهوری صادر کرد که از قضا با واکنش‌های مثبتی هم مواجه بود. این درحالی است که روز گذشته کار شورای راهبری انتخاب وزرای دولت چهاردهم به پایان رسید.
با نگاهی به این روند مثلثی برای چیدمان کابینه اعم از پزشکیان، ظریف و عارف دیده می‌شود که هر کدام از آنها تاثیر قابل توجهی بر ادامه این دومینوی مهم دولت چهاردهم خواهند داشت. اما علاوه بر رئیس‌جمهور، محمدرضا عارف به عنوان معاون اول که قرار است، دست راست پزشکیان باشد هم مانند شخص پزشکیان یادآور دوران ریاست سیدمحمد خاتمی بر دولت اصلاحات است. عارف در دولت دوم خاتمی نیز معاون اول بود و گویا تاریخ برایش دوباره تکرار شده است.
مردی که پس از دوران نمایندگی‌اش در مجلس دهم، کمی به حاشیه رفته بود اما اکنون در امتداد راه خاتمی با قدرت برگشته است. پزشکیان در جریان کمپین انتخاباتی خود بارها بر لزوم پرهیز از دعوا و درگیری‌های داخلی و پیگیری تفاهم ملی برای پیشبرد بهتر امور تاکید کرده بود. در چنین شرایطی می‌شد، انتظار داشت که او در انتخاب همراهان خود در دولت هم به سراغ گزینه‌هایی خواهد رفت که چالش‌برانگیز نیست و معرفی آنها با کمترین انتقاد از سوی گروه‌های مختلف سیاسی مواجه شود. این اتفاق هم افتاد و انتصاب عارف، بازخوردهای مثبتی داشت.
با این حال حضور عارف با توجه به تجربه دولت‌داری و تاثیرگذاری ویژه جایگاه معاون اولی می‌تواند نشان‌دهنده سیاست اصلاح‌طلبانه و در پیش گرفتن اعتدال در دولت رئیس‌جمهور پزشکیان باشد. عملکرد عارف در مجلس دهم بعد از اینکه نتوانست رئيس مجلس شود، باعث شد تا بسیاری از رسانه‌ها و برخی منتقدان به او لقب سیاستمدار سکوت بدهند زیرا معتقد بودند که عملکرد عارف برای به دست آوردن کرسی ریاست پارلمان در رقابت با علی لاریجانی، منفعلانه بود.
در عین حال چند مولفه مهم را می‌توان برای معاون اول شدن عارف در نظر گرفت. اینکه عارف سابقه معاون اول بودن را در دوران ریاست محمد خاتمی داشت و پزشکیان هم وزیر دولت اصلاحات بود لذا سابقه همکار بودن، مماشات مردان کابینه خاتمی با جریانات مختلف و جامعه، مواضع صریح دولت آنها در برابر تندروها و لزوم همگرایی و آشتی سیاسی مد نظر پزشکیان را می‌توان از جمله مهمترین دلایل این انتخابات برشمرد. بنابراین مجموعه این مولفه‌ها احتمالاً باعث شده محمدرضا عارف بعد از چندین سال حاشیه‌نشینی نسبی و حضور کم‌رنگ در عرصه سیاسی کشور بار دیگر به متن تحولات برگشته و حالا بر صندلی مهمی تکیه می‌زند که می‌تواند بر تصمیمات پیش روی دولت پزشکیان اثرگذار باشد. عارف سوابق اجرایی قابل توجهی دارد و احتمالاً حضور او در کنار مسعود پزشکیان می‌تواند مثمرثمر باشد. او سابقه نمایندگی تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس و رئیس فراکسیون امید در دوره دهم مجلس و عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی را در کارنامه خود دارد. ضمن اینکه در مجلس دهم جزو سرلیست فهرست ۳۰ نفره «ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان؛ گام دوم» در تهران ورای اول پایتخت بود.
محمدرضا عارف همچنین در سال ۱۳۷۶ و پس از یک دوره سه ساله ریاست بر دانشگاه تهران، با انتخاب سیدمحمد خاتمی به عنوان سی‌وششمین وزیر پست، تلگراف و تلفن به کابینه دولت هفتم راه یافت و در سال ۱۳۷۹ به عنوان اولین رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و معاون رئیس‌جمهور منصوب شد. در دولت دوم اصلاحات نیز سمت معاون اول رئیس‌جمهور ایران را تا سال ۱۳۸۴ بر عهده داشت. او در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۲ ایران با شعار «معیشت، منزلت و عقلانیت» کاندیدا و تایید صلاحیت شد؛ اما چند روز قبل از رای‌گیری از شرکت در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران انصراف داد. گفتنی است پس از پیروزی حسن روحانی در یازدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، وی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را به محمدرضا عارف پیشنهاد کرد اما عارف هیچ یک را نپذیرفت. وی هم‌اکنون با حکم رهبر انقلاب عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران و از ۲۵ اسفند ۱۳۸۱ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
به هر حال همان‌طور که در ابتدای گزارش اشاره شد، کار شورایی راهبری به اتمام رسیده است و هر کدام از کمیته‌ها ۱۰ تا ۱۵ نفر را به شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم معرفی کردند، شورای مذکور از ۱۰ تا ۱۵ گزینه پیشنهاد شده ۳ تا ۵ نفر را با رای محرمانه انتخاب کرده و در اختیار ظریف به عنوان رئیس شورای راهبری دولت چهاردهم گذاشت. آن گونه که از گمانه‌زنی‌ها برمی‌آید، تاکنون وزارتخانه‌های نفت، کشور، ارشاد، کار، صمت، علوم، ارتباطات، آموزش‌وپرورش، میراث فرهنگی، ورزش و جوانان، راه و شهرسازی، اقتصاد، راه و شهرسازی، بهداشت و سازمان برنامه و بودجه مورد بررسی قرار گرفته و نتایج زیر پس از امتیازدهی اعضای شورای راهبری به دست آمده است. برای وزارت نفت، رکن‌الدین جوادی، سیدعماد حسینی و اسحاق جهانگیری حائز بیشترین امتیاز شده‌اند. این درحالی است که کارگروه زیربنایی چهره‌هایی مثل محمد شریعتمداری، بهروز نعمتی و محمود امین‌نژاد را بررسی و به عنوان گزینه‌های مورد نظر خود به تیم بررسی شورای راهبری ارائه کرده بود. سه گزینه نهایی برای وزارت کشور حسین علایی، سیدمحمد صدر و مجید انصاری هستند. گزینه‌های نهایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز شامل احمد مسجدجامعی، سیدعباس صالحی و مجتبی حسینی است. صالحی پیش‌تر انصراف خود را از تصدی پست وزارت اعلام کرده بود. همچنین برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی محمد کبیری و احمد میدری بالاترین امتیاز را کسب کرده‌اند و پس از این دو سیدکامل تقوی‌نژاد قراردارد. برای تصدی وزارت صمت شنیده‌ها از شورای راهبری حاکی از پیشتازی میثم سعیدی، حسین سلاح‌ورزی و فرشید گلزاده است. پیرامون وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز شنیده می‌شود نظر قطعی شورای راهبری روی سورنا ستاری، نیلی احمدآبادی، جعفر توفیقی و حسین میرزایی است. برای وزارت ارتباطات نیز ستار هاشمی، خانم فداکار و فرجی‌دانا بیشترین امتیازات را کسب کرده‌اند. درباره وزارت ورزش و جوانان محمدجواد آذری‌جهرمی، صالحی‌امیری، مهدی تندگویان و رسول خادم انتخاب شدند.
گزینه‌های وزارت آموزش‌وپرورش نیز به ترتیب سیدجواد حسینی، ضیا هاشمی و فاطمه مهاجرانی مورد تایید شورای راهبری قرار گرفتند. رحمانی‌موحد، علیرضا تابش و پروانه سلحشوری گزینه‌های نهایی وزارت میراث فرهنگی هستند. وزارت راه و شهرسازی به ترتیب خانم صادق مالورجردی، پورسیدآقایی و حناچی منتخب شدند. درباره سازمان برنامه و بودجه مسعود نیلی، محمد قاسمی، حسین رحمتی و حمید پورمحمدی گزینه‌های نهایی هستند. وزارت امور اقتصادی و دارایی عبدالناصر همتی، حجت میرزایی و امین محمدزاده گزینه‌های نهایی هستند. همچنین جمع‌بندی شورای راهبری درباره وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز به سه گزینه ظفرقندی، رئیس‌کرمی و حمیرا وفایی رسیده است.
بنابراین با این جمع‌بندی و آن‌طور که محمدجواد ظریف در توئیتی اعلام کرد، این گزینه‌ها در حضور معاون اول یعنی محمدرضا عارف بررسی می‌شود.
