توسط : 26 هزار نفر در سال 1401 بر اثر تنفس هوای آلوده جان خود را از دست دادند
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست می‌گوید: «در بررسی‌های انجام شده توسط وزارت بهداشت در ۳۳ شهر (سال ۱۴۰۱) بیش از ۲۶ هزار نفر به دلیل مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا جان خود را از دست دادند که خسارت معادل آن 3/11 میلیارد دلار برآورد شده است. طبق این گزارش تهران بیش از ۶ هزار مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا داشته که خسارت معادل آن ۳ میلیارد دلار است».
زخم کاری آلودگی هوا بر پیکر مردم، مرگ بیش از «۲۶ هزار نفر» در سال به دلیل نفس کشیدن میان ذرات معلق در هوا، کسانی‌که می‌توانستند، حیات را بیشتر تجربه کنند با مرگ زودرس بدرقه ابدی شدند.
سریال آلودگی‌هایی که دیگر فقط برای تهران نیست؛ شهر‌به‌شهر نفس کشیدن را سخت کرده است، آسمان در اصفهان، مشهد، اراک، خوزستان و تعدادی دیگر از شهرها تیره شده، دست مسئول و مدیر هم مقابل ذرات کمتر از 5/2 میکرون به نشانه تسلیم بالاست، فقط مدرسه‌ها تعطیل می‌شوند، فروش طرح ترافیک ممنوع می‌شود و تردد خودروها زوج و فرد، بادی هم نمی‌وزد تا با خودش کمی نفس بیاورد؛ فقط در سال ۱۴۰۱ «بیش از ۶ هزار تهرانی به دلیل مرگ‌ومیر منتسب به آلودگی هوا جان باختند»، این را رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست به خبرآنلاین گفته است. به گفته داریوش گل‌علیزاده «خسارت معادل همه این مرگ‌ومیرهای منتسب به آلودگی هوا 3/11 میلیارد دلار در ایران و ۳ میلیارد دلار در تهران برآورد شده است».
مازوت‌سوزی میان تایید و تکذیب
سال‌هاست فصل سرما با آلودگی هوا گره خورده است، این روزها که می‌رسد سروصدای چند متهم همیشگی شنیده می‌شود، مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها، کیفیت پایین سوخت خودروها، تردد خودروهای فرسوده و حمل‌ونقل عمومی ضعیف در شهرها؛ عواملی که برخی از آنها همواره میان تایید و تکذیب هستند. به این دو اظهارنظر از اعضای شورای شهر تهران توجه کنید؛ سوده نجفی: «شهروندان بدانند که یکی از دلایل آلودگی هوای شهر تهران در ۶ ماه دوم سال مازوت‌سوزی و موارد اینگونه است».
و این اظهارنظر، مهدی پیرهادی:«در زمستان سال گذشته نیز در نیروگاه‌های اطراف تهران مازوت‌سوزی انجام شده است، اسناد و مدارک این موضوع وجود دارد. همچنین روز گذشته در جلسه استانداری تهران، نماینده پخش و پالایش رسماً اعلام کرد که دو نیروگاه از مازوت استفاده می‌کنند».
اظهارنظرهایی که رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست با آن مخالف است، گل‌علیزاده می‌گوید: «دوستان اگر می‌خواهند، مصاحبه کنند با من تماس بگیرند تا اطلاعات درست به آنها بدهم، اگر نیروگاهی مازوت بسوزاند کاملاً مشخص است و قابل مخفی کردن نیست، نیروگاه‌هایی که آلودگی آنها می‌تواند در آلوده شدن هوای تهران تاثیر بگذارد، یکی نیروگاه بعثت تهران است و دیگری نیروگاه منتظرالقائم کرج که هیچ کدام از آنها مازوت نمی‌سوزانند. در اصفهان که آلودگی هوا امسال بارها سبب تعطیلی مدارس شده، نیروگاه‌های اسلام‌آباد و شهید مسلمی شاهین‌شهر هیچ کدام مازوت نمی‌سوزاند و در اراک هم همین‌طور است».
او ادامه می‌دهد: «مثلاً الان بخشی از توان نیروگاه شهید رجایی قزوین درحال تعمیر است و بخش دیگر مازوت می‌سوزاند، ما دست بادی که بخواهد آلودگی مازوت‌سوزی این نیروگاه را از این فاصله دور به تهران برساند، می‌بوسیم، چراکه همین باد می‌تواند وضعیت سکون هوای تهران را تغییر دهد و آلودگی را با خود ببرد اما این‌طور نیست، آلودگی این نیروگاه توسط باد هیچ وقت به تهران نمی‌رسد و نهایت مناطقی مانند نظرآباد و اشتهارد را متاثر می‌کند».
بنزین و گازوئیلی که متهم شدند
بعد از مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها، کیفیت سوخت خودروها متهم دیگر آلودگی هوا در شهرها ازجمله تهران هستند. پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران در اظهارنظری گفته: «بنا بر گزارش کمیسیون اصل ۹۰ سوخت‌های تولیدی کشور از جمله بنزین، نفت گاز و… سوخت‌های مطابق استاندارد ملی نیستند».
اما گل‌علیزاده معتقد است در کلانشهرها وضعیت کیفیت سوخت قابل دفاع است. او می‌گوید: «ما در محیط زیست و سازمان استاندارد، سوخت را آنالیز می‌کنیم، بنزین و نفت گاز (گازوئیل) در کلانشهرها و کل استان‌هایی مانند تهران و اصفهان، استاندارد یورو چهار و پنج دارند و نتایج بررسی آنها قابل دفاع است».
او در پاسخ به این پرسش که آیا کیفیت بنزین و نفت و گاز نه در پالایشگاه بلکه در جایگاه‌های تحویل سوخت بررسی می‌شود یا خیر؟ بیان می‌کند: «ما نه از پالایشگاه‌ها بلکه از جایگاه‌هایی که مردم سوخت‌گیری می‌کنند، کیفیت سوخت را بررسی می‌کنیم. کیفیت سوخت در تهران بد نیست اما خیلی از تهرانی‌ها به شهرهای شمالی سفر می‌کنند، سوخت در آن استان‌ها استاندارد یورو چهار، پنج ندارد بنابراین بنزینی که از استان‌های اطراف سوخت‌گیری می‌شود هم در تهران سوزانده می‌شود».
ناکارآمدی حمل‌ونقل عمومی
از سوخت نیروگاه و خودرو که بگذریم، متهم بعدی خودروهای فرسوده هستند. رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست در این باره می‌گوید: «دلایل آلودگی هوای تهران مانند سال‌های گذشته است و اتفاق جدیدی برای امسال رخ نداده، منابع ثابت و متحرک آلوده‌کننده هوا نسبت به سال‌های قبل کمتر نشده که بیشتر هم شده است فقط در تهران نسبت به سال گذشته بین ۳۵۰ الی ۴۰۰ هزار خودرو و در کل کشور حدود یک میلیون و ۴۷۰ هزار خودرو اضافه شد، درحالی که در مدت مشابه کمتر از ۲۱ هزار خودرو اسقاط و از رده خارج شدند».
گل‌علیزاده ادامه می‌دهد: «در 6 ماهه اول امسال روزانه ۱۱۶ میلیون لیتر مصرف بنزین داشتیم، همین الان هم آمار مصرف سوخت بالاست، ترافیک تهران را مشاهده کنید این نشان می‌دهد به تردد خودروهای شخصی به‌خصوص تک سرنشین اضافه شده برای اینکه حمل‌ونقل عمومی کارآمدی خود را از دست داده است. در تهران حدود 2 هزار و 50 اتوبوس درحال حرکت داریم و با این حجم از مسافر درون‌شهری طبیعتاً بار جابه‌جایی مسافر را تاکسی‌های اینترنتی و خودروهای شخصی تحمل می‌کنند».
او می‌گوید:«در کل کشور نزدیک به 7 میلیون خودروی فرسوده وجود دارد، هر سال که می‌گذرد به تعداد و سن این خودروها اضافه می‌شود، از طرفی مصرف سوخت هم افزایش پیدا می‌کند، همه اینها یعنی منابع جدید آلوده‌کننده هوا بنابراین به دلایل آلودگی هوا چیزی اضافه نشده است، همان دلایل قبلی هستند که تشدید می‌شوند».
رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت از محیط زیست بیان می‌کند: «نکته مهم این است که سوخت با کیفیت در کنار خودرو با کیفیت نتیجه مطلوب دارد، اگر سوخت با کیفیت در خودرو فرسوده و بدون استاندارد ریخته شود باز هم انتشار آلودگی دارد».
زنجیره ناکارآمدی
جلوگیری از آلودگی هوا نیاز به یک زنجیره دارد، سوخت با کیفیت، خودروی استاندارد، مصرف بهینه انرژی و توان بالای حمل‌ونقل عمومی، هر کدام از این موارد هم سازمان و متولی خودش را دارد، قانون هوای پاک هم هست اما اجرا نمی‌شود، وضعیت آلودگی شهرهای ایران میان عوامل مشخص و معلومی معلق است. همه می‌دانند دلیل این آلودگی چیست اما برای حل مساله انگار از دست کسی کاری برنمی‌آید!
