توسط : سخنان جدید “استیو ویتکاف”
گروه بین‌الملل: چهار روز از دور نخست مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به میزبانی عمان می‌گذرد و همچنان شاهد مواضع و اخبار جدید از این رویداد دیپلماتیک هستیم. در این راستا استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور ایالات‌متحده در امور خاورمیانه و سرپرست تیم مذاکره‌کننده آمریکا با ایران در مسقط، مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز انجام داده که مواضع مهمی در آن نهفته است. او اعلام کرده که آمریکا به دنبال محدودسازی غنی‌سازی اورانیوم ایران است، نه توقف کامل برنامه هسته‌ای. ویتکاف به فاکس‌نیوز گفت: «ایران نیازی به غنی‌سازی بالاتر از ۳.۶۷ درصد ندارد. در برخی موارد به ۶۰ درصد رسیده‌اند، در مواردی دیگر ۲۰ درصد و این قابل قبول نیست». او با ایجاد شک‌وشبهه نسبت به مواضع جمهوری اسلامی ایران درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای اظهار کرد که «شما برای داشتن یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی (همان‌طور که ادعا می‌کنند) نیازی به غنی‌سازی بالای ۳.۶۷ درصد ندارید».
ویتکاف می‌گوید: دور بعدی مذاکرات با ایران بر راستی‌آزمایی در برنامه غنی‌سازی و در نهایت راستی‌آزمایی در مورد تسلیحاتی شدن آن متمرکز خواهد بود. او در بخش دیگری از مصاحبه خود اعلام می‌کند که «این مسائل شامل موشک‌ها هم می‌شود؛ ازجمله نوعی از موشک‌ها که ایران ذخیره کرده و همچنین شامل مکانیسم فعال‌سازی بمب است».
نماینده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا در امور خاورمیانه گفته است که «ما اینجا هستیم تا ببینیم آیا می‌توان این وضعیت را به صورت دیپلماتیک و از طریق گفت‌وگو حل کرد یا نه. نخستین جلسه مثبت، سازنده و تاثیرگذار بود». ویتکاف با انتقاد از اقدامات دولت جو بایدن در قبال برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران گفت که «در چند سال گذشته پیش از دولت ما، روند راستی‌آزمایی چندان جدی یا قابل توجهی وجود نداشته است و این باید تغییر کند. اگر تغییر کند، مبنایی برای گفت‌وگوهای مثبت خواهیم داشت، اگر نه، باید به دنبال جایگزین باشیم که برای هیچ‌کس خوب نخواهد بود».
به موازات این اظهارات گفته شده که ویتکاف در مورد مذاکرات مسقط با مقامات اسرائیل گفت‌وگو کرده است. به گزارش ایرنا، شبکه خبری سی.ان.ان به نقل از یک منبع مطلع گفت که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ایالات‌متحده درباره دور نخست مذاکرات غیرمستقیم میان آمریکا و ایران با ران درمر، یکی از نزدیک‌ترین مشاوران بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل گفت‌وگو کرده است. سی.ان.ان در گزارش خود نوشته است که «درمر هفته گذشته در واشنگتن در کنار نتانیاهو نشسته بود، زمانی که ترامپ اعلام کرد مذاکرات آمریکا و ایران به زودی آغاز خواهد شد و به نظر می‌رسد که افشای غافلگیرکننده آغاز مذاکرات، نتانیاهو را که به طور فزاینده‌ای برای گزینه نظامی علیه ایران فشار آورده است، غافلگیر کرده است».
عصبانیت اسرائیل
آنچه در این راستا باید مورد نظر قرار بگیرد مدل و نوع نگاه اسرائیل به مذاکرات ایران و آمریکا و به‌خصوص خروجی این مذاکره و هرگونه توافق حاصل از آن است؛ به‌گونه‌ای که رسانه‌های اسرائیل اعلام کرده‌اند که نتانیاهو و تیم افراطی او، نگران توافق نامناسب ایران و آمریکا بوده و از اینکه مذاکرات به برنامه موشکی تهران و محور مقاومت نمی‌پردازد، خشمگین است. به گزارش ایرنا، روزنامه یدیعوت آحارانوت در گزارش خود به نقل از چند منبع اسرائیلی نوشته است که «مقامات اسرائیل، به‌ویژه بنیامین نتانیاهو درخصوص مذاکرات ایران و آمریکا به‌شدت نگران مواضع دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا هستند و نمی‌دانند ترامپ واقعاً چه می‌خواهد؟ و حتی از خطوط قرمز وی در این مذاکرات هیچ‌گونه اطلاعاتی ندارند».
این روزنامه اسرائیلی به نقل از منابع امنیتی اسرائیل نوشته است: «اگر ایران و آمریکا به توافقی برسند که در جهت منافع اسرائیل و آمریکا نباشد، برای ما بسیار بد خواهد بود. آمریکا با توافق بد مانع اقدامات اسرائیل می‌شود و دیگر نمی‌تواند به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کند». بنا بر اظهارات این منبع امنیتی به یدیعوت آحارانوت، اسرائیل به‌شدت نگران است که در این مذاکرات آمریکا تنها بر تاسیسات هسته‌ای ایران متمرکز شود و از پروژه موشکی این کشور و محور مقاومت ازجمله انصارالله یمن که در بحبوحه حملات مجدد اسرائیل علیه غزه با پرتاب موشک اسرائیل را تهدید می‌کند، چشم‌پوشی نماید.
نکته مهمی که با قرار دادن اظهارات ویتکاف و گزارش رسانه‌های اسرائیل در کنار هم می‌توان به آن رسید این است که مواضع نماینده ویژه ایالات‌متحده در امور خاورمیانه که در مصاحبه با فاکس‌نیوز و با اشاره به برنامه موشکی عیان شد، عملاً برجسته‌سازی همان نگرانی اسرائیل در مورد هرگونه توافق آتی میان ایران و آمریکاست. در این مسیر نباید از یاد ببریم که ویتکاف، یهودی است و اگرچه در نیویورک به دنیا آمده، اما اجداد او در امپراتوری روسیه به دنیا آمده‌اند و به‌نوعی باید گفت که او رگ و ریشه‌ای از یهودیان روس‌تبار را دارد.
چین و چارچوب برجام
در مقابل و در نیم‌کره شرقی، نگاه چینی‌ها به مذاکرات ایران و آمریکا هم حائز اهمیت است. چینی‌ها که در سال ۲۰۱۵ یکی از اعضای ۱+۵ بودند، اگرچه به صورت لفظی از مذاکرات مسقط و هرگونه توافق احتمالی میان تهران – واشنگتن استقبال کرده‌اند اما آنها هم، مانند روس‌ها از اینکه در مذاکرات به صورت رسمی حضور ندارند، نگران به نظر می‌رسند. به‌عنوان مثال اظهارات زونگ پی‌وو، سفیر جمهوری خلق چین در ایران (سه‌شنبه) در نشست خبری که در محل سفارت چین در تهران برگزار شد، حائز اهمیت است. به گزارش ایرنا، سفیر چین درباره مواضع این کشور در قبال مذاکرات ایران و آمریکا اعلام کرد که «رویکرد چین درباره مساله هسته‌ای ایران، آشکار است و ما همواره خواستار حل‌وفصل سیاسی و دیپلماتیک مساله هسته‌ای ایران هستیم. این گفت‌وگوها معنادار است و ما باید با دقت آن را بررسی کنیم. ما می‌دانیم که آمریکا به طور یک‌جانبه از برجام خارج و باعث وضعیت فعلی مساله هسته‌ای شده است. ما هم چندین بار خاطرنشان کردیم که این آمریکاست که باید حسن‌نیت سیاسی را نشان دهد، نه ایران. آمریکا باید با روحیه احترام متقابل در این گفت‌وگوها شرکت کند».
سفیر چین همچنین گفت: «سوال این است که آیا آمریکا واقعاً با روحیه احترام متقابل در این گفت‌وگو شرکت می‌کند؟ دوستان ایرانی هم نیاز دارند که با دقت در این زمینه اقدام کنند. آمریکا در این گفت‌وگوها از تهدید، زور و فشار حداکثری استفاده می‌کند». وی تاکید کرد که «چین بار دیگر تنها انتخاب درست حل‌وفصل مسائل هسته‌ای ایران را راه سیاسی و دیپلماتیک می‌داند و خواستار یک توافق جدید مبتنی بر چارچوب برجام است. طرف چینی همیشه گفت‌وگو و مذاکره صلح‌آمیز را ترویج می‌کنیم تا به زودی برنامه حل‌وفصل مناسبی که مطابق با منافع همه طرف‌هاست، را پیدا کنیم». او همچنین اعلام کرد که «طرف چینی همواره با تحریم یک‌جانبه مخالفت می‌کند. آمریکا باید از مهار و ایجاد اختلال درخصوص همکاری چین و ایران دست بکشد. هرچه وضعیت بین‌المللی تغییر کند باز هم طرف چینی به طور غیرقابل تزلزل همکاری دوستانه با ایران را ادامه می‌دهد».
مسقط یا رم؟
موضوع آخر هم به محل برگزاری دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا مربوط می‌شود. روز دوشنبه بسیاری از منابع خبری به انضمام آنتونیو تاجانی، وزیر خارجه ایتالیا که در نمایشگاه بین‌المللی اکسپو ۲۰۲۵ اوزاکا ژاپن حضور داشت اعلام کردند که شهر رم به‌عنوان محل بعدی برگزاری مذاکرات ایران و آمریکا انتخاب شده است. حالا اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرده که پس از رایزنی‌های انجام شده، مقرر شد کماکان مسقط میزبان دور دوم این مذاکرات باشد که روز شنبه ۳۰ فروردین ماه برگزار خواهد شد.
