توسط : نشتی ۹ ماهه نیروگاه ری ۷۸۰ هزار لیتر گازوئیل را وارد آبهای زیرزمینی کرد
گروه اجتماعی: یکشنبه اعلام شد که دادگاه شهرستان ری، مدیرعامل و رئیس هیاتمدیره یکی از نیروگاههای گازی بزرگ کشور را به اتهام اهمال در انجام وظیفه و اتلاف منابع ملی به یک سال حبس تعزیری و انفصال از مشاغل دولتی محکوم کرد. بر اساس گزارش قوه قضائیه، یکی از مخازن گازوئیل نیروگاه برق حرارتی شهرستان ری ۹ ماه تمام نشتی داشته و در این مدت بیش از ۷۸۰ هزار لیتر گازوئیل به هدر رفته و وارد قناتهای اطراف شده که به آلودگی گسترده آبهای زیرزمینی و خاک انجامیده است. این خبر در شرایطی منتشر میشود که کشور هنوز از بحران ناترازی انرژی، کمبود سوخت و فشار محیطزیستی ناشی از سوختهای فسیلی رنج میبرد. نیروگاه گازی ری که در کیلومتر ۷ شهرری و نزدیک پالایشگاه تهران قرار دارد، در سال ۱۳۵۶ بهرهبرداری شد و یکی از قدیمیترین نیروگاههای کشور است. این نیروگاه دارای ۲۹ واحد توربین گازی در دو تیپ مختلف با ظرفیت نامی ۹۷۹٫۴ مگاوات است و در زمستان میتواند حدود ۶۳۰ مگاوات و در تابستان ۵۵۰ مگاوات برق تولید کند. سوخت اصلی واحدها گاز طبیعی و سوخت دوم گازوئیل است؛ این گازوئیل در ۷ مخزن ذخیره میشود که مجموع ظرفیت آنها حدود ۱۰۰ میلیون لیتر است. حوادث مربوط به مخازن این نیروگاه بهدلیل حجم بالای سوخت و قرارگیری در نزدیکى شهرها و منابع آبی، میتواند آثار گسترده زیستمحیطی و اقتصادی بهبار آورد، همانطور که نشتی اخیر نشان داد. فرسودگی پالایشگاهها و کمبود سرمایهگذاری سبب شده که پالایشگاههای کشور توان کافی برای تولید گازوئیل نداشته باشند. از سوی دیگر، قاچاق سوخت به کشورهای همسایه و چالشهای سهمیهبندی گازوئیل، فشار مضاعفی بر ناوگان حملونقل و نیروگاهها وارد کرد. به گفته «تجارتنیوز»، مسئولان در واکنش به کمبود گازوئیل مجبور به سهمیهبندی سوخت و اعمال طرحهایی همچون «باک پر» شدند و حتی بحث افزایش قیمت گازوئیل مطرح شد. در چنین شرایطی نیروگاهها برای پشت سر گذاشتن زمستان و تابستان، ناچار به ذخیرهسازی گازوئیل و نفت کوره بودند تا در صورت کاهش فشار گاز بتوانند، تولید برق را ادامه دهند. شکست در مدیریت ذخیرهسازی یا نشتی مخازن میتواند به شدت بر پایداری شبکه برق و امنیت انرژی تأثیر بگذارد. مسئولان بارها اعلام کردند که ناترازی انرژی نتیجه تصمیمهای سه دهه گذشته است و کشور دو سال اخیر را با «مخازن نسبتاً خالی» آغاز کرد. این اعتراف نشان میدهد که سیاستهای بلندمدت در حوزه توسعه میادین، پالایشگاهها و بهینهسازی مصرف به اندازه کافی جدی گرفته نشده و زیرساختها توان پاسخگویی به تقاضای رو به رشد را ندارند. در این فضا، نشتی ۹ ماهه گازوئیل در نیروگاه ری نه یک حادثه مقطعی بلکه علامتی از فرسودگی و ضعف نظارت است.
جزئیات حادثه و روند قضایی
بر اساس گزارش دستگاه قضایی، یکی از مخازن گازوئیل نیروگاه ری بیش از ۹ ماه دچار نشتی بوده و در این مدت، سوخت از مخزن به قنوات اطراف سپس به سفرههای آب زیرزمینی و خاک نفوذ کرده است. حجم اتلاف شده طبق برآورد کارشناسان بیش از ۷۸۰ هزار لیتر بوده که علاوه بر خسارت مالی، آلودگی گسترده و تهدید علیه بهداشت عمومی ایجاد کرده است. بررسیها نشان داد که مدیران نیروگاه بدون اقدام اساسی برای تعمیر یا تخلیه مخزن، اجازه ادامه نشتی را دادهاند؛ در نتیجه دادگاه آنها را به اتهام «آلودگی محیط زیست» و «تهدید علیه بهداشت عمومی» به یک سال حبس و انفصال از خدمات دولتی محکوم کرد. این حکم، که با استناد به قوانین حفاظت محیط زیست و مجازاتهای تعزیری صادر شده است، شامل الزام شرکت برق حرارتی به جبران خسارات و رفع آلودگی نیز میشود.
چه بلایی بر سر محیطزیست ری میآورد؟
نشت گازوئیل از مخازن ذخیره، مخصوصاً در حجمهای بالا، خطرهای متعددی دارد. گازوئیل مخلوطی از هیدروکربنهای سنگین است؛ چنانچه وارد خاک شود، میتواند ساختار خاک را تغییر دهد، حاصلخیزی آن را کاهش دهد و حرکت آب در خاک را مختل کند. نشت به قنوات و آبهای زیرزمینی نهتنها کیفیت آب شرب و کشاورزی را تهدید میکند بلکه به دلیل ورود ترکیبات سرطانزا و سمی، سلامت انسان و موجودات آبزی را به خطر میاندازد. همچنین بخارات منتشر شده از سطح آبهای آلوده موجب آلودگی هوا و ایجاد بوی نامطبوع میشود. از آنجا که جنوب تهران بهخصوص منطقه ری دارای شبکهای از قنوات و سفرههای آبی است، این آلودگی میتواند مناطق وسیعتری را تحت تأثیر قرار دهد و رفع آن بسیار هزینهبر و زمانبر خواهد بود. طبق قوانین ایران، آلایندگان مسئول پرداخت هزینههای پاکسازی و جبران خسارت هستند و این پرونده میتواند به یک الگوی اجرایی در برخورد با آلودهکنندگان تبدیل شود. حادثه اخیر در نیروگاه ری نشاندهنده ضعفهای جدی در مدیریت مخازن و سوخت این نیروگاه است. نخستین ضعف آشکار، فرسودگی زیرساختهاست. بسیاری از مخازن ذخیره در این نیروگاه از دهه ۱۳۵۰ تاکنون در مدار بودهاند و عمر مفید بسیاری از آنها از پایان دوره طراحی گذشته است. در صورتی که این تجهیزات بازسازی یا نوسازی نشوند احتمال بروز مشکلات جدی همچون نشتی افزایش مییابد. دومین مشکل، نبود سامانههای پایش و هشدار مناسب است. در دنیای امروز استفاده از سنسورهای نشتی، سیستمهای پایش فشار و دوربینهای حرارتی میتواند به سرعت نشتها و مشکلات را شناسایی و هشدارهای لازم را به مسئولان بدهد. اما به نظر میرسد که مخزن آسیبدیده در نیروگاه ری فاقد چنین سیستمهایی بوده و یا هشدارهای آن نادیده گرفته شده است. سومین ضعف، کمبود فرهنگ ایمنی و مسئولیتپذیری در سطح کارکنان و مدیریت است. نشتیای که به مدت ۹ ماه ادامه داشته، نشان میدهد که یا کارکنان از گزارش مشکل خودداری کردهاند یا مدیران از رسیدگی به موقع آن سرباز زدهاند. نبود ساختار شفاف برای گزارشدهی و نظارت باعث شده که این اهمالها به راحتی رخ دهند. در نهایت تعارض میان الزامات تولید و حفاظت از محیطزیست نیز بهعنوان یکی از عوامل مؤثر در بروز این بحران مطرح است. در شرایط کمبود انرژی، فشار برای تولید برق مستمر و پایدار افزایش مییابد و ممکن است اولویت تعمیرات و نگهداری تجهیزات کاهش یابد.
