توسط : اعتراض به انتخاب “در آغوش درخت”
اعضای هیات انتخاب اسکار در نهایت فیلم سینمایی «در آغوش درخت» به کارگردانی بابک خواجه‌پاشا را به عنوان نماینده سینمای ایران برای رقابت در اسکار ۲۰۲۵ معرفی کردند.
«در آغوش درخت» سی‌امین نماینده رسمی سینمای ایران در ادوار رقابت اسکار بهترین فیلم بین‌المللی جوایز اسکار محسوب می‌شود؛ شاخه‌ای که پیش از این با نام بهترین فیلم خارجی با غیرانگلیسی‌زبان نیز شناخته می‌شد. اما این انتخاب تبدیل به پرحاشیه‌ترین انتخاب این هیات شد چراکه یکی از اعضای انتخاب‌کننده نماینده ایران از اینکه فیلم «رکسانا» ساخته پرویز شهبازی به‌عنوان نماینده ایران معرفی نشد، ابراز تاسف شدید کرد و وقتی با واکنش‌هایی نسبت به تاسف خود روبه‌رو شد، نامه دیگری نوشت تا درباره نامه اول توضیح دهد.
از عصر شنبه برخی از گمانه‌زنی‌ها درباره اینکه هیات انتخاب اسکار اصلاً فیلم «رکسانا» را ندیده است، بالا گرفت. به همین دلیل بود که شبنم مقدمی یکی از اعضای هیات انتخاب نماینده ایران در اسکار که به‌عنوان سخنگوی این هیات انتخاب شده بود، با اینکه باید به عنوان سخنگو به توضیح درباره این انتخاب می‌پرداخت و با رسانه‌ها براساس وظیفه‌ای که بر او محول شده، گفت‌وگو می‌کرد، تنها به یادداشتی در قالب گفت‌وگو به ایسنا اکتفا کرد!
او در توضیحات خود به تماشای سه فیلم ازجمله رکسانا اشاره کرده و گفته است: «هیات انتخاب نماینده ایران در اسکار ۲۰۲۵ تمامی آثار حائز شرایط حضور در این رقابت را مورد بررسی قرار داد. تعدادی از آثار مطرح شده ازجمله سه فیلم «رکسانا»، «صبحانه با زرافه‌ها» و «تابستان همان سال» با توجه عدم اکران تجاری حداقلی در زمان اعلامی اسکار به منظور حفظ حقوق فیلمسازان آنها و حفظ شانس بررسی در سال آینده لحاظ نشدند».
شبنم مقدمی افزود: «اعضای هیات انتخاب در فضایی کاملاً حرفه‌ای با رعایت کامل اصول اخلاق کاری و بدون تاثیر از شایعات مجازی و گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای به بازبینی و ارزیابی فیلم‌های حائز شرایط قانونی پرداختند و فیلم «در آغوش درخت» با اکثریت مطلق آرای اعضای هیات در رای‌گیری نهایی انتخاب شد».
اما از آنجا که این توضیحات مقدمی به عنوان سخنگوی این هیات نتوانست منتقدان را قانع کند و حتی باعث انتقادات بیشتر شد، جیرانی نامه اول خود را منتشر کرد. توضیحات مقدمی از آنجا قابل قبول نبود که او گفته بود، شانس بررسی در سال آینده از این فیلم‌ها گرفته می‌شود. این درحالی است که «رکسانا» به دلیل حضور در جشنواره توکیو در پاییز گذشته تنها امسال شانس معرفی به اسکار داشت و سال آینده این فیلم فرصت انتخاب به عنوان نماینده ایران را از دست خواهد داد.
جیرانی که یکی از اعضای کمیته انتخاب فیلم ایرانی به اسکار بود در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر اینکه فیلم «رکسانا» پرویز شهبازی در کمیته دیده شده است؟ یادداشت کوتاهی در اختیار این خبرگزاری گذاشت. در این متن خطاب به کارگردان «رکسانا» آمده بود؛ «آقای شهبازی! «رکسانا» فیلم تلخ و تاثیرگذاری بود؛ یکی از بهترین فیلم‌های تو است. فیلمی بود که می‌شد داخل آن جامعه امروز را دید؛ بحران‌های جامعه را دید و با آدم‌ها همدلی کرد که داخل این بحران‌ها گرفتار شدند. خوشحالم که روشنفکری مثل تو به نسلی تعلق دارد که هنوز «گفتمان» دارد و حرف دارد برای گفتن و سینمایش «تشخص» دارد. متاسفم».
حالا دیگر تنها رسانه‌ها و کانال‌های سینمایی نبودند که به‌عنوان مخالفان این انتخاب اعتراض می‌کردند. یکی از اعضای این هیات به طور علنی و آشکارا این انتخاب را مورد انتقاد قرار داده و از اینکه فیلم «رکسانا» معرفی نشده بود، ابراز تاسف شدید می‌کرد. این نامه بازتاب سریعی داشت و به سرعت تمامی رسانه‌ها و کانال‌های خبری آن را بازنشر دادند.
دیگر یک هیات انتخاب مانده بود و انتقادهایی که بر سرش هوار می‌شد. گزینه‌ای که به‌عنوان سخنگو انتخاب شده بود هم توان پاسخگویی به همه این انتقادات را نداشت. شائبه‌های زیادی درباره این انتخاب وجود داشت مثل اینکه بنیاد فارابی نظر خود را بر دیگر اعضای هیات انتخاب دیکته کرده، یا اینکه «رکسانا» به دلیل داستان تلخی که دارد از سوی مدیران دولتی کنار گذاشته شده است. جیرانی که خود از اعضای این هیات بود تحت انتقاد شدید از سوی همکاران خود در این هیات قرار گرفته و ناچار به توضیح درباره نامه اول خود شد. هرچند که در این نامه هم دوباره بر انتخاب خود تاکید و از اینکه دیگران هم‌نظر با او نبودند، ابراز تاسف کرد.
جیرانی در دومین نامه‌اش نوشت: «سلام. نامه‌ی دیگر، باز هم متاسفم؛ دوست ندارم نامه شخصی من به آقای شهبازی این تصور را ایجاد کند که انتخاب فیلم بسیار محترم «در آغوش درخت» برای اسکار یک انتخاب دولتی است، اینطور نیست توضیحات سخنگو خانم شبنم مقدمی بسیار درست است. فیلم «در آغوش درخت» با اکثریت آرا انتخاب شده و فارابی فقط یک رای داشته و سه فیلم هم کنار گذاشته شده است به دلیلی که خانم مقدمی گفتند. اما تاسف من در انتهای آن نامه برای این بود که من معتقد بودم که «رکسانا» بهترین انتخاب برای اسکار است و از روز اول روی این نظر تاکید کردم اما متاسفم که دیگر دوستان این نظر را نداشتند».
جیرانی در این نامه تنها به این توضیح پرداخته بود که انتخاب «در آغوش درخت» دولتی نبوده یعنی تحت تاثیر نظرات مدیران بنیاد سینمایی فارابی و یا سازمان سینمایی صورت نگرفته است اما باز هم بر اینکه «رکسانا بهترین انتخاب برای اسکار بوده، تاکید کرد. با این وجود نامه دوم هم نتوانست باعث کاهش و یا فروکش کردن انتقادات به انتخاب این هیات شود.
از سوی دیگر کانون فیلمسازان مستقل که در خارج از ایران توسط گروهی از سینماگران ایرانی تاسیس شده است نسبت به معرفی فیلم «در آغوش درخت» به آکادمی اسکار ۲۰۲۵ به عنوان نماینده سینمای ایران اعتراض و در نامه‌ای سرگشاده به آکادمی اسکار اعلام کرد: «این انتخاب نباید توسط نهادی دولتی که مسئول سانسور سینماگران است، انجام شود.»
این کانون از اسکار خواسته در انتخاب نماینده ایران از هیات‌های مستقل کمک بگیرد. این در حالی است که این کانون، نقش مهمی در عدم حضور بین‌المللی فیلم‌های سینمای ایران دارد و با حمایت از فیلم‌های زیرزمینی و معرفی آن به جشنواره‌های مختلف، مانع از حضور آثار سینمایی ایران در عرصه بین‌الملل می‌شود.
