توسط : دلیل حملات به ظریف
هنوز یک هفته از حکم مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور منتخب برای ریاست محمدجواد ظریف بر شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم نگذشته است که آنقدر حملات شکست‌خوردگان ریاست‌جمهوری بالا گرفت که ظریف مجبور به توضیح شد. تندروها گمان می‌کردند که ریاست ظریف بر شورای راهبری، راهی است برای بازگشت او به وزارتخانه. درحالی که این‌طور نیست و به گفته خود ظریف در یک برنامه تلویزیونی، این شورا پس از تشکیل کابینه چهاردهم منحل خواهد شد.
حتی حسین شریعتمداری، مدیرمسئول کیهان در یادداشتی مدعی شد: «ظریف درحالی به نمایندگی از جانب آقای پزشکیان در صداوسیما سخن گفت که اظهاراتش نه فقط با قانون اساسی و مبانی صریح اسلامی در تناقض بود بلکه با آنچه از رئیس‌جمهور منتخب به وضوح دیده و شنیده شده است نیز ۱۸۰ درجه تفاوت داشت». روزنامه همشهری که وابسته به ارگان شهرداری تهران به ریاست علیرضا زاکانی، یکی از کاندیداهای پوششی سعید جلیلی هم در گزارشی مدعی شد که بین محمدجواد ظریف و مسعود پزشکیان اختلافاتی مطرح است. مهدی کوچک‌زاده، نماینده جبهه پایداری از حوزه انتخابیه تهران نیز در صحن علنی مجلس با حمله و اتهام‌زنی به ظریف گفت: «نمی‌شود با سمبل اختلاف در کشور، یعنی محمدجواد ظریف این مملکت را به وحدت رساند».
اگر همین چند نمونه را کنار یکدیگر بگذاریم به این نتیجه خواهیم رسید که این تمام ماجرا نیست. هجمه به این چهره سیاسی سال‌هاست که ادامه دارد. چه آن زمانی که وزیر دولت‌های یازدهم و دوازدهم بود و برای برجام تلاش می‌کرد و چه اکنون که برای برگرداندن ذره‌ای امید تلاش می‌کند. اینکه استراتژی اصولگرایان و تندروها و شدت گرفتن حملات‌شان به ظریف چرا پس از درگذشت ناگهانی ابراهیم رئیسی بالا گرفته است قطعاً به حضور فردی به نام مسعود پزشکیان برمی‌گردد. زیرا آنها با ضعیف کردن محمدجواد ظریف می‌توانند اطراف پزشکیان را به تدریج از مهره‌های قدرتمند خالی کرده و در نهایت پزشکیان را ضعیف کنند تا او را در مرحله آخر بزنند.
این درحالی است که ظریف با تمام توانش برای حمایت از پزشکیان به میدان آمد تا نگذارد سال‌های حضور تندروها و خالص‌سازان مجدداً تکرار شود. حضور او در این شرایط برای پاسخ به افرادی چون سعید جلیلی لازم بود. آنجایی که جلیلی از کاندیداهای جریان اصولگرایی تندرو با قاطعیت می‌گوید که امضای کنوانسیون‌ها هیچ فایده‌ای برای ایران ندارد، تا آنجایی که محمدباقر قالیباف که با وعده به فراکسیون امید، رئیس مجلس دوازدهم شد اما برای نامزدی ریاست‌جمهوری هم آمده و در سفر تبلیغاتی‌اش به قم، وی با بیان اینکه برخی‌ها می‌گویند،قانون راهبردی مجلس مانع حل برجام بود، تاکید می‌کند که خجالت هم خوب چیزی است؛ وقتی ترامپ از برجام رفت، نشست خبری گرفتن و گفتند چند هفته تصمیم می‌گیریم و شد چند ماه ولی کاری نکردند.
این اولین بار است فردی مانند ظریف که بسیاری او را در قامت یک رئیس‌جمهور می‌دانند این‌چنین وارد انتخابات شده و به گفته خودش: «فرض کنید من این روزها (انتخابات چهاردهمین ریاست‌جمهوری) از خودم مایه نگذاشته بودم. من این آبرو را برای کی می‌خواستم؟ به قول بعضی‌ها، مگر می‌خواستم این آبرو را ترشی بیندازم؟ آبرو را از کجا به دست آوردم؟ مگر غیر از این مردم و خدا بودند که به من آبرو داده. حالا من این آبرو را چه فایده‌ای داشت با خودم به گور می‌بردم. واقعاً به مَنْ کانَ یرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعاً اعتقاد دارم. هر کسی عزت می‌خواهد همه عزت دست خداست». در همین راستا حسام‌الدین آشنا، مشاور روحانی معتقد است، کاری که ظریف برای پزشکیان می‌کند، بایدن برای اوباما نکرد. البته ظریف سال‌هاست که به حملات این‌چنینی و تهمت‌های غیرمنطقی عادت دارد. او زمانی که در دولت روحانی برای برجام و سیاست خارجی دولت‌های یازدهم و دوازدهم تلاش می‌کرد نیز از گزند تندروها در امان نبود.
مجلس نهم و دهم که بسیاری از تندروها و اصولگرایان را تشکیل می‌داد تمام تلاشش را برای استیضاح ظریف به کار برد. تندروها و مخالفان با ادعای باخت ایران در برجام در کمیسیون امنیت ملی و صحن مجلس بار‌ها تریبون گرفته و برد- برد بودن برجام را انکار کردند. به ظریف تاختند و البته دولت را هم بی‌نصیب نگذاشته بودند. یکی از عجایب پایداری‌ها برای استیضاح ظریف در مجلس دهم این بود که می‌گفتند: «مختومه شدن پرونده نظامی ایران (PMD) به طور رسمی در نتیجه مذاکرات برجام از دستاورد‌های شگرف و قطعی جمهوری اسلامی است که مخالفان برجام و ظریف نیز همیشه در این خصوص سکوت کرده‌اند تا مبادا حسنی از محاسن تیم دیپلماسی منتشر شود!» یعنی برای این دستاورد به طور کل تیم سیاست خارجه دولت را نادیده گرفتند. یا اینکه مدعی بودند که دستگاه دیپلماسی درخصوص کشتار حجاج در منا و عدم احقاق حقوق ملت ایران و خانواده‌های آنها موضعی منفعلانه داشت. این سوال حداقل دو بار به طور رسمی هم در ابتدای حادثه منا و هم در سال ۹۶ در کمیسیون امنیت مطرح شده بود و ظریف کل اقدامات وزارت امور خارجه را از بدو حادثه تا پیگیری‌های بعدی و نیز محدودیت‌ها و موانع را به تفصیل تشریح کرده بود.
یکی دیگر از بهانه‌هایی که دو بار هم در سال ۹۶ و ۹۷ در مجلس نهم توسط پورمحمدی و چند نماینده اصولگرا مطرح شده بود تا با آن ظریف را استیضاح کنند این بود که ظریف به اقتصاد در دیپلماسی بی‌توجهی می‌کند. اما مهم‌ترین بهانه آنها درخصوص موضوع FATF بود. همان زمان اسماعیل گرامی‌مقدم در رابطه با علل و انگیزه حقیقی استیضاح‌کنندگان گفته بود: «برخی ثروتمندان برای آنکه اسنادی برای دارایی خودشان ندارند از تصویب مقررات پولشویی واهمه و نگرانی دارند. در کل به نظر نمی‌رسد، استیضاح‌کنندگان دارای استدلال قوی و منطقی به نفع مردم داشته باشند».
۲۴ نماینده متعلق به اقلیت جبهه پایداری در فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس دهم خود را برای استیضاح محمدجواد ظریف آماده کرده بودند و با این همه هم خود این ۲۴ نماینده اصولگرا، هم ۲۶۶ نماینده دیگر مجلس، هم دولتی‌ها و هم فعالان و ناظران عرصه سیاست داخلی و خارجی به خوبی می‌دانستند که برکناری وزیر امور خارجه در پی استیضاح تقریباً غیرممکن است. مجلس دهم اگرچه برای دلواپسانی همچون حاجی‌دلیگانی و کریمی‌قدوسی جا داشت اما واقعیت حاکم بر این مجلس اعتدالی بیش از آنچه دلواپسان می‌پندارند بر منطق و خردورزی متکی بود و با این حساب، بعید بود طرحی همچون استیضاح فردی مانند ظریف بتواند این مرد را از وزارتش در آن سال‌ها گوشه‌نشین کند.
مخلص کلام اینکه تا اکنون که سال ۱۴۰۳ هست، می‌توان ظریف را اولین چهره دولت جدید دانست که در معرض بیشترین حملات است. ظریف مرد اول کابینه حسن روحانی بود و همچنان مرد اول سیاست خارجی ایران است، به این اعتبار که برجام، مهم‌ترین دستاورد دولت تدبیر و امید بوده و هست. برجامی که اگرچه امروز عده‌ای داخل کشور به دلیل بدعهدی آمریکا و خروج ترامپ از آن، از شکستش سخن می‌گویند اما همچنان مهم‌ترین سند رسمی و بین‌المللی در بحث هسته‌ای ایران است که علاوه بر حمایت ۵ قدرت جهانی به تایید سازمان ملل و شورای امنیت این سازمان نیز رسیده و همزمان سازمان انرژی اتمی هم آن را به رسمیت می‌شناسد.
او در این سال‌ها البته به دلیل همین دلواپسی‌های گاه‌و‌بی‌گاه، بار‌ها و بار‌ها مورد هجمه قرار گرفت و همچنان و حتی پس از وزارتش نیز پاسخگوی سوالات برجامی و غیربرجامی اقلیت نزدیک به جبهه پایداری هست اما حتی یک بار هم از اعتبارش کم نشد و هر بار، با وجود تلاش دلواپسان، توانست چهره واقعی‌تری از خود را به جامعه نشان دهد.
