توسط : آریل دورفمن خواستار احقاقحق خود در فیلم یک تصادف ساده شد
آریل دورفمن، نویسنده و نمایشنامهنویس سرشناس شیلیایی با طرح یک ادعا مبنی بر الهام گرفته شدن فیلم «یک تصادف ساده» از نمایشنامه معروفش، خواستار این شد که شخصیتها، طرح داستان و چشمانداز فکری او بهطور رسمی از سوی سازندگان این فیلم به رسمیت شناخته شود.
سهشنبه هفته گذشته، آکادمی علوم و هنرهای سینما فهرستهای کوتاه نامزدهای نودوهشتمین دوره جوایز اسکار شامل ۱۵ نامزد اولیه شاخه بهترین فیلم بینالمللی را منتشر کرد. «یک تصادف ساده» ساخته جعفر پناهی (فیلمساز ایرانی) هم به نمایندگی از فرانسه در شاخه بهترین فیلم بینالمللی به فهرست ۱۵ نامزد اولیه راه یافت. اما پیش از معرفی نامزدهای اسکار، مطلبی به نقل از آریل دورفمن (نمایشنامهنویس معروف شیلیایی) در فضای مجازی منتشر شد که اورجینال بودن فیلمنامه «یک تصادف ساده» به کارگردانی جعفر پناهی را زیر سوال میبرد.
آن مطلب حاوی اظهاراتی از دورفمن، درباره دریافت ایمیلی در سال ۲۰۰۹ از الیور دانجی، تهیهکننده بریتانیایی به نمایندگی از پناهی درباره خرید حقوق اقتباس نمایشنامه «مرگ و دوشیزه» برای ساخت یک اقتباس سینمایی بود. در آنجا به نقل از این نمایشنامهنویس اشاره شده که با وجود مکاتبات طولانی، به دو دلیل خاص، قراردادی امضا نشده ولی حالا که فیلم «یک تصادف ساده» ساخته شده، او با نظر مشاورانش در حال پیگیری ماجراست. در واقع مجله رفقای نقد، نامهای به آریل دورفمن مؤلف نمایشنامه «مرگ و دوشیزه» نوشت و از او درباره فیلم «یک تصادف ساده» ساخته جعفر پناهی استعلام کرد. دورفمن در پاسخ به فردی بهنام سجاد نوروزی توضیحاتی درباره ماجراهایی که درباره نمایشنامه او و ساخت «یک تصادف ساده» رخ داده، ارائه داد و از این منتقد برای شفافسازی در اینباره تشکر کرد. دورفمن در ابتدای پاسخ خود نوشت: «از پرسشهای شما درباره ارتباط من با فیلم «یک تصادف ساده» سپاسگزارم. از زمانی که درباره این فیلم شنیدهام، واقعاً نمیدانستم باید چگونه به آن واکنش نشان دهم و شما این فرصت را فراهم کردید که اکنون، از ایران، نخستین گام را برای روشنسازی این موضوع بردارم». این نویسنده در آن نشریه نوشته بود: «در سال ۲۰۰۹، دقیقاً در ۲۹ نوامبر، ایمیلی از الیور دانجی، تهیهکننده بریتانیایی، دریافت کردم که به نمایندگی از پناهی درباره خرید حقوق اقتباس نمایشنامه و فیلم من برای ساخت یک اقتباس سینمایی پرسوجو کرده بود. از آنجا که به کار پناهی بسیار علاقهمند بودم، مذاکراتی برای بررسی این امکان آغاز کردم؛ از طریق ایمیلهای خودم و همچنین نمایندهام در بریتانیا، جولیا تیریل. بسیاری از این مکاتبات مستقیماً با جعفر صورت گرفت، تا جاییکه او فیلمنامه احتمالی کار را که قصد ساختش را داشت، برای من فرستاد؛ فیلمنامهای که بسیار نزدیک به ساختار اثر من بود. من به پیشنهاد او علاقهمند شدم، فقط اشاره کردم که پایانبندی او (جایی که پزشک اعدام میشود) اشتباه است، چون دیگر به قربانی فرصت نمیدهد که به امکان بخشایش فکر کند؛ به ضرورت نشاندادن «رحم»، نیاز به عبور از چرخه انتقام بیپایان و نیاز به دفن گذشته تا همیشه در بند آن نمانیم. او پاسخ داد که این پایان خشونتبار در ایران ضروری است، زیرا نمیتوان اجازه داد عامل خشونت آزادانه برود. در نهایت، من بهعنوان نویسنده و خالق اثر، حق او را برای یافتن راهحلهای خودش در برابر معماهای «مرگ و دوشیزه» پذیرفتم، هرچند با نیاز او به این «بستن پرونده» موافق نبودم».
حالا خبرنگار ایسنا برای بررسی صحت و سقم این موضوع، مکاتبهای را با آریل دورفمن که در کنار گابریل گارسیا مارکز، کارلوس فوئنتس و میگل آنخل آستوریاس بهعنوان یکی از مهمترین نویسندگان آمریکای لاتین شناخته میشود، انجام داد و در ادامه پاسخ او درباره شائبه اقتباسی بودن فیلم «یک تصادف ساده» بهصورت کامل منتشر میشود.
این نویسنده ۸۳ساله در پاسخ به ایسنا نوشته است:
«جعفر پناهی را بهعنوان هنرمندی برجسته و فعال حقوق بشر تحسین میکنم اما واقعیت این است که او ۱۵سال پیش قصد داشت حقوق نمایشنامه من «مرگ و دوشیزه» را خریداری کند که بهدلیل فشارهایی که علیه او وجود داشت، محقق نشد و نیز ناامیدی من از اینکه او اذعان نکرده است فیلم جدیدش از اثر من الهام گرفته شده است. من فیلم «یک تصادف ساده» را ندیدهام، اما گمان میکنم شاهکاری باشد و به مخاطبان در ایران و سراسر جهان کمک کند تا با همان مسائل مربوط به بخشش، که من در نمایشنامه و فیلمم به آن پرداختهام (و نیز در بسیاری دیگر از آثارم که بهطور گسترده به فارسی منتشر شدهاند) روبهرو شوند. براساس آنچه درباره این فیلم شنیدهام این اثر نیز همچون کارهای من، به کاوش در وظیفه دشوار مواجهه با گذشتهای آکنده از درد و وحشت میپردازد، آنهم به شیوههایی که ما را به دشمنان خود تبدیل نکند. نمیخواهم سخنان کنونیام به فیلم او یا به خود پناهی آسیب بزند، اما بسیار قدردان خواهم بود اگر شخصیتها، طرح داستان و چشمانداز فکری من بهطور رسمی از سوی سازندگان فیلم به رسمیت شناخته شود. برای پناهی آرزوی موفقیت دارم و امیدوارم این موضوع همانگونه که شایسته است میان هنرمندان و میان همه ما که خواهان ایرانی مبتنی بر عدالت و حافظه تاریخی هستیم، حل و فصل شود».
«مرگ و دوشیزه» نمایشنامهای از آریل دورفمن، نمایشنامهنویس شیلیایی است که در سال ۱۹۹۰ نوشته شده است. اولین اجرای جهانی آن در ۹ ژوئیه ۱۹۹۱ در تئاتر رویال کورت لندن به کارگردانی لیندسی پوزنر روی صحنه رفت. این نمایشنامه در ۱۹۹۲ موفق به کسب جایزه لارنس اولیویه برای بهترین نمایشنامه جدید شد. این نمایشنامه پیش از این و در سال ۱۹۹۴ توسط رومن پولانسکی در یک فیلم سینمایی با همین نام مورد اقتباس قرار گرفته است.
تاکنون بسیاری از آثار ادبی آریل دورفمن ازجمله رمان، شعر، نمایشنامه، سفرنامه، مقاله سیاسی و نقد ادبی از جمله «آلگرو»، «بیوهها»، «شکستن طلسم وحشت»، «ناپدیدشدگان»، «اعتماد»، «پیامی به شش میلیاردمین کودک جهان: مویه کن دلبندم»، «خانهام آتش گرفته است»، «شورش خرگوشها»، «آخرین آواز مانوئل سندرو»، «آخرین والس در سانتیاگو و دیگر اشعار تبعید و غیبت» و «اشباح داروین» در ایران به فارسی ترجمه و منتشر شدهاند.
